چنانچه در قرآن میفرماید: «در حال جنابت نباید داخل مسجد شد مگر برای عبور.»[1] یعنی از دری وارد شود و از در دیگر بیرون رود مگر مسجد الحرام و مسجد النبی ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ كه عبور از آنها هم برای جنب و حائض و نفساء جایز نیست.
4ـ مستحبات مسجد: مستحب است در مسجد، چراغ روشن كنند و مسجد را پاكیزه نگاهدارند. در هنگام داخل شدن، نخست پای راست را بگذارند و هنگام بیرون شدن، نخست پای چپ را. و هنگام داخل شدن كفش خود را مواظبت كنند كه نجس نباشد تا مبادا سبب نجاست مسجد شود. دیگر آنكه، با طهارت (با وضو و غسل) وارد مسجد شود و بهترین لباس خود را بپوشد و با استعمال بوی خوش به مسجد درآید و پس از ورود دو ركعت نماز تحیت مسجد به جا آورد.
5ـ مكروهات مسجد: عبور كردن از مساجد مكروه است. مگر اینكه نماز تحیت بخواند و بیرون رود و اگر نمازهای دیگر را هم بخواهد بخواند، مانعی ندارد، در مسجد نباید آب بینی یا دهان انداخت و نباید در مسجد خوابید و صدا را به غیر اذان و مانند آن بلند كرد. و تعریف گمشده یا طلب آن را نباید كرد. و اشعاری كه مشتمل بر موعظه و مانند آن نباشد در آن نباید خواند. در مسجد نباید حرف دنیا زده شود. و خرید و فروش در مسجد مكروه است. كسی كه پیاز یا سیر یا هر چیزی كه بوی دهان را متعفن كرده، خورده باشد، نباید به مسجد بیاید، بچه و دیوانه را نباید در مسجد جای داد.
مراتب مساجد در فضیلت: افضل و اشرف تمام مساجد، مسجد الحرام است كه نماز در آن معادل هزار هزار نماز در مكان دیگر است. پس از آن، مسجد النبی ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ است كه نماز در آن معادل با ده هزار نماز جای دیگر است. پس از آن مسجد كوفه و مسجد اقصی است كه نماز در آنها معادل با هزار نماز است. بعد از آن، مسجد جامع در هر شهری است كه نماز در آن معادل با صد نماز است. پس از آن، مسجد محله است كه نماز در آن معادل با بیست و پنج نماز جای دیگر است. پس از آن مسجد بازار است كه نماز در آن دوازده برابر نماز جای دیگر است.
هتك مشاهد مشرفه
رعایت حرمت قبور رسول خدا و ائمهی هدی ـ علیهم السّلام ـ ، نزد هر مسلمانی ضروری است. به طوری كه اهانت و هتك آنها نزد هر دینداری گناه بزرگی است. روایات دربارهی لزوم احترام مشاهد مشرفه بسیار است و در اینجا به روایتی كه از تهذیب شیخ نقل شده است اكتفاء میشود:
رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ به امیر المؤمنین ـ علیه السّلام ـ فرمود: «یا علی ـ علیه السّلام ـ خداوند قبر تو و فرزندانت را بقعههایی از بقعههای بهشت و قطعههایی از قطعههای آن قرار داده است و دلهای پاكان از خلقش و برگزیدگان از بندگانش را به سوی شما مایل ساخته كه در راه شما هر آزار و خواری را تحمل میكنند. پس قبرهای شما را آباد مینمایند و آنها را برای قرب به خدا و دوستی پیغمبرش زیارت میكنند.
یا علی ـ علیه السّلام ـ ایشانند اختصاص یافتگان به شفاعت من و وارد شوندگان بر حوض من و همسایگان منند در قیامت. یا علی ـ علیه السّلام ـ هر كس قبور ایشان را تعمیر كند و نزدشان حاضر شود، مثل این است كه سلیمان ـ علیه السّلام ـ را در بنای بیت المقدس یاری كرده است. و هر كه قبور ایشان را زیارت كند مطابق ثواب هفت حج غیر واجبی برای او است. و از گناهانش پاك میشود به طوری كه هنگام برگشت مثل روزی میشود كه از مادر زائیده شده است.
بشارت باد تو را یا علی ـ علیه السّلام ـ و بشارت ده دوستانت را به نعمتهایی كه هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و به دل بشری نگذشته، لیكن جمعی از مردمان پست و رذل هستند كه زوار قبرهای شما را سرزنش و توهین میكنند، چنانچه زن بدكار را سرزنش مینمایند. ایشان شریرهای امت منند، شفاعتم به ایشان نمیرسد و بر حوضم وارد نمیشوند.»[2]
هتك قبر معصوم كفر است: هتك و اهانت به قبور متبركه پیغمبر و ائمه ـ علیهم السّلام ـ ، به ضرورت مذهب گناهی بزرگ است بلكه اكبر كبائر و در حد شرك و كفر است. مانند خراب كردن و نجس نمودن آنها و بنابر احتیاط، هنگام نجس شدن باید آنها را تطهیر نمود هر چند بقاء نجس بودن موجب هتك نباشد.
مشهور فقهاء فرمودهاند: توقف جنب و حائض و نفساء در مشاهد مشرفه چون موجب هتك است، مانند مساجد حرام است. و بعضی فرمودهاند: دخول در حرمهای مطهر به قصد عبور هم مانند مسجد الحرام جایز نیست.
نماز در كنار قبر معصوم: هنگام نماز خواندن در مشاهد مشرفه، نباید قبر پیغمبر و امام ـ علیهم السّلام ـ را پشت سر خود قرار داد. زیرا این عمل هتك و موجب بطلان نماز است بلكه باید پشت قبر به طوری كه قبر سمت قبله نماز گزار باشد، نماز خواند. اما سمت راست و چپ قبر شریف بنابر احتیاط، نباید مساوی قبر یا مقدم بر آن ایستاد بلكه مقداری عقبتر از قبر شریف بایستد.
حضرت موسی بن جعفر ـ علیه السّلام ـ میفرماید: «جایز نیست در هیچ نمازی، واجب یا مستحب، بر قبر امام ـ علیه السّلام ـ سجده شود بلكه طرف راست صورت را بر قبر شریف بگذارد. اما نماز خواندن نزد قبر شریف بگذارد. اما نماز خواندن نزد قبر شریف، پس باید پشت سر قبر بایستد و قبر را جلو قرار دهد و جایز نیست جلو قبر بایستد و نماز بخواند. زیرا كسی نباید بر امام ـ علیه السّلام ـ مقدم شود و طرف راست و چپ، نماز خواندن مانعی ندارد (به طوری كه مقدم و مساوی قبر شریف نباشد).»[3]
و از حضرت حجت بن الحسن ـ عجل الله تعالی فرجه ـ مروی است كه: «جایز نیست جلو و سمت راست و چپ قبر معصوم نماز خواند، زیرا كسی نباید جلو و مساوی امام ـ علیه السّلام ـ باشد.» صاحب كتاب وسائل حدیث دوم را كه از طرف راست و چپ نهی میفرماید، حمل بر كراهت نموده است.
بعضی از فقهاء فرمودهاند: میزان، صدق عنوان هتك است و آن در جلو ایستادن مسلم است ولی در سمت راست و چپ، صدق هتك نمیكند ولی رعایت احتیاط بهتر است.
هتك ترتب حسینی
آنچه از خاك اطراف قبر شریف حضرت ابا عبدالله الحسین ـ علیه السّلام ـ تا یك میل یا چهار میل یا چهار فرسنگ، به عنوان تبرك یعنی به قصد استشفاء به آن یا سجده كردن بر آن و غیر این از سایر خواص و آثار آن برداشته میشود، لزوم احترام و حرمت هتك آن نزد جمیع شیعیان از بدیهیات است و بزرگ بودن گناه اهانت و هتك آن، ارتكازی همه است به طوری كه یقین میشود كه زمان حضرت سجاد ـ علیه السّلام ـ تا این زمان چنین بوده است.
و نیز هتك ترتب، هتك صاحب قبر است و كبیره بودن گناه هتك امام ـ علیه السّلام ـ ضروری است.
بنابراین انداختن ترتب از روی اهانت به آن یا لگدمال كردن یا نجس كردن آن و مانند اینها گناه كبیره است.
در صورتی كه هنگام تخلیه همراه شخص، تربت باشد و در مستراح بیفتد واجب است آن را بیرون بیاورد و پا كند، و تا بیرون نیامده، تخلیه در آنجا حرام است. و چنانچه بیرون آوردن ممكن نشود، باید در آن را بست تا در آن تخلیه نشود چنانچه در حرمت هتك قرآن گذشت.
[1] . ولا جنباً الاعباری سبیل حتی تغتسلوا (سورهی 4، آیهی 42).
[2] . كتاب وافی ابواب الزیارات باب 171 صفحهی 196 ـ برای اطلاع به روایات وارده دربارهی فضیلت مشاهد مشرفه خصوصاً مدینه منوره و نجف اشرف و كربلای معلا به كتاب مزار وافی و وسائل الشیعه و مجلد 22 بحارالانوار مراجعه شود و نیز برای دانستن كیفیت رعایت احترام مشاهد و آداب زیارت آنها به موارد مذكور مراجعه گردد.
[3] . وسائل الشیعه، كتاب الصلوه، باب 26 فی مكان المصلی.
آيت الله شهيد دستغيب - گناهان كبيره
http://www.andisheqom.com/Files/razael.php?idVeiw=29809&level=4&subid=29809&page=3
|