قرآن كريم، انسانها را به دو گروه شقي و سعيد تقسيم ميكند:
»يَوْمَ يَأْتِ لاَ تَكَلَّمُ نَفْسٌ إِلَّا بِإِذْنِهِ فَمِنْهُمْ شَقِيٌّ وَسَعِيدٌ(هود: 105)
روزي كه چون فرا رسد هيچ كس جز به اذن وي سخن نگويد، آنگاه بعضي از آنان =[ مردم] تيرهبخت و بعضي ديگر نيكبخت هستند.
از كلمه »يوم« فهميده ميشود كه اين تقسيمبندي مربوط به قيامت است. اين مطلب ازسياق آيه و نيز از آيات قبل قابل استفاده است.(195)
سپس اعلام ميدارد كه گروه شقي در آتش جهنم درآمده و در آن جاودان خواهند ماند.
»فَأَمَّا الَّذِينَ شَقُوا فَفِي النَّارِ لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَشَهِيقٌ * خَالِدِينَ فِيهَ(هود: 106 و 107)
و امّا كساني كه تيرهبخت شدهاند، در آتش، فرياد و نالهاي دارند و در آن ]آتش] جاودانند.
قرآن كريم سرنوشت انسانهاي سعيد را جاودانگي در بهشت ميداند:
»وَأَمَّا الَّذِينَ سُعِدُوا فَفِي الْجَنَّةِ خَالِدِينَ فِيهَ(هود: 108)
و اما كساني كه نيكبخت شدهاند، در بهشت جاودان خواهند ماند.
از مجموع آيات پيشين به دست ميآيد كه انسانها در قيامت جاودان ميمانند. گروهي درجهنم و گروهي در بهشت. همين مطلب در روايات نيز آمده است. عليعليه السلام ميفرمايد:
اَيُّها الناسُ اِنَّا خُلِقْنا وَ ايَّاكُمْ لِلْبقاء لالِلْفناء و لِكنَّكُمْ مِن دارٍ (الي دارٍ) تُنقَلُون.(196)
اي مردم! ما و شما براي باقي ماندن آفريده شدهايم نه براي فاني شدن. لكن تغيير مكانميدهيم و از خانهاي به خانه ديگر انتقال مييابيم.
عالمان اسلامي، جهت اثبات جاودانگي انسان، علاوه بر آيت و روايات برهانهاي عقلينيز، استناد ميكنند.(197)
تذكر اين نكته ضروري است كه اگرچه ما ميگوييم انسان در جهان ديگر جاودانهميماند، اما اين جاودانگي بالاصاله نيست بلكه توسط ذات اقدس الهي به انسان داده شدهاست. بنابراين، تنها موجود جاودانه بالاصاله خداوند است و باقي موجودات فناناپذيريخود را از او گرفتهاند.
مرگ چيست؟
اگر انسان موجودي جاودان است، پس مرگ چيست؟ در پاسخ ميگوييم مرگ از قوانينحتمي و فراگير جهان هستي است كه همه موجودات طعم آن را خواهند چشيد. قرآن كريمميفرمايد:
»كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ الْمَوْتِ(آل عمران: 185)
هر كس طعم مرگ را ميچشد.
و در آيه ديگري ميفرمايد:
»كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ(الرحمن: 26)
همه كساني كه روي آن =[ زمين] هستند، فاني ميشوند.
در ديدگاه اسلامي، مرگ، نابودي نيست، بلكه انتقال از دنيا به عالم آخرت است. انسانپس از مرگ دوباره زنده خواهند شد و آنگاه كه قيامت برپا شود، به سوي پروردگارش رجوعميكند.
»كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللّهِ وَكُنْتُمْ أَمْواتاً فَأَحْيَاكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ(بقره: 28)
چگونه خدا را منكريد؟ با آنكه مردگاني بوديد و شما را زنده كرد؛ باز شما را ميميراند ]و] باززنده ميكند؛ ]و] آنگاه به سوي او بازگردانده ميشويد.
در همين باره عليعليه السلام ميفرمايد:
الموتُ بابُ الآخرة.(198)
مرگ دروازه آخرت است.
جمعبندي و نتيجهگيري
انسان موجودي ابدي است. قرآن كريم و روايات معصومينعليه السلام بر اين حقيقت گواه است.علاوه بر آن عالمان اسلامي نيز دليلهاي عقلاني بر جاودانگي انسان اقامه كردهاند.
از نظر اسلام، مرگ، نيستي و نابودي نميباشد، بلكه انتقال انسان از جهاني به جهان ديگراست. انسانهاي الهي در جهان آخرت رستگار و انسانهاي گناهكار، در آن جهان در عذابخواهند بود./ح
پی نوشت:
195) تفسير نمونه، ج 9، ص 232 و 233.
196) بحارالانوار، ج 70، ص 96.
197) ر.ك. آموزش عقايد، ص 365 - 363.
198) غررالحكم، ص 161.
|