حُسني به معناي نيكي و خوبي،(629) و احدي الحسنيين به معناي يكي از دو نيكي و خوبي است. تعبير «احدي الحسنيين» تنها يك بار در قرآن كريم به كار رفته و آيه متضمن آن از آيات جهاد شمرده مي شود. بنابر دلالت آيه پنجاه سوره توبه، از خصلت هاي منافقان صدراسلام اين بود كه اگر حسنه اي به پيامبر(ص) مي رسيد، بدحال و ناراحت و اگر مصيبتي به آن حضرت مي رسيد، شادمان مي شدند. قرينه سياق، مراد از حسنه فتح و پيروزي و غنيمت، و از مصيبت كشته و مجروح شدن و شكست جبهه حق در جهاد با دشمن است.(630) خداي متعال در آيات بعدي به اين بينش نادرست و خصلت ناپسند منافقان، قاطعانه پاسخ مي دهد:«قُل لَن يُصِيبَنَا إِلَّا مَاكَتَبَ اللّهُ لَنَا هُوَ مَوْلاَنَا وَعَلَي اللّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ؛ (اي پيامبر) بگو: جز آن چه خدا براي ما مقرر داشته هرگز به ما نمي رسد. او سرپرست ماست، و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند.» (توبه،آیه 51) و «قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنَا إِلَّا إِحْدَي الْحُسْنَيَيْنِ وَنَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَن يُصِيبَكُمُ اللّهُ بِعَذَابٍ مِنْ عِندِهِ أَوْبِأَيْدِينَا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ؛ بگو: آيا براي ما جز يكي از اين دو نيكي را انتظار مي بريد؟ در حالي كه ما انتظار مي كشيم كه خدا از جانب خود يا به دست ما عذابي به شما برساند. پس انتظار بكشيد كه ما هم با شما درانتظاريم.» (توبه،آیه 52)
به گفته علامه طباطبايي(ره)، مراد از حُسنيين همان حسنه و مصيبت است كه در آيه پنجاه سوره توبه آمده است.(631) از اين رو، خداي متعال فتح و پيروزي و به دست آوردن غنيمت، و نيز شهادت و جراحت در راه خدا را دو فرجام نيك مؤمنان در جهاد با دشمن بيان مي كند و به منافقان اعلام مي دارد كه مؤمنان در جهاد با دشمن به هر يك از اين دو فرجام نائل گردند، به نيكي و سعادت دست يافته اند. هم چنين منافقان را تهديد مي كند كه دو سرنوشت در انتظار آنان است؛ عذابي از جانب خود يا عذابي به دست مؤمنان. هر چند در اين آيه، از دو نيكي به صراحت سخن نرفته، امّا از ديگر آيات جهاد مي توان دريافت كه اين دو نيكي، پيروزي و شهادت در راه خداست.(632)
از آيات ياد شده اين نتيجه به دست مي آيد كه مجاهدان مؤمن بايد عميقاً بر اين باور باشند كه هر فرجام و سرنوشتي را كه خداي متعال براي آنان در جهاد في سبيل اللَّه رقم زند، موفقيت، سعادت، بهروزي و پيروزي است و اگر در جهاد با دشمن سستي نورزند و به تكاليف خود عمل و براي خدا توكل كنند، به يكي از دو نيكي، شهادت يا پيروزي، نائل مي شوند، و براي آنان، شكست معنا ندارد. با چنين اعتقاد و باوري، رزمندگان مؤمن، لحظه اي در جهاد با دشمن ترديد و درنگ نمي كنند و نگران فرجام و سرنوشت خود نيستند.
--------------------------------------------------
پی نوشت ها:
629) لغت نامه دهخدا.
630) الميزان، ج 9، ص 307.
631) الميزان، ج 9، ص 307.
632) براي نمونه، خداي متعال در آيه 74 سوره نساء مي فرمايد: «پس، بايد كساني كه زندگي دنيا را به آخرت سودا مي كنند، در راه خدا بجنگند؛ و هر كس در راه خدا بجنگد و كشته يا پيروز شود، به زودي پاداشي بزرگ به اوخواهيم داد».
|