آیا قوانین آفرینش استثنا پذیر است؟ آیا معجزهها و کارهای خارق العاده نقض سنتخدا است. پاسخ در هر دو مورد منفی است نه قوانینی آفرینش استثنا پذیر است و نه کارهای خارق العاده استثنا در قوانین آفرینش است. اگر تغییراتی در سنتهای جهان مشاهده میشود آن تغییرها معلول تغییر شرایط است و بدیهی است که هر سنتی در شرایط خاص جاری است و با تغییر شرایط سنتی دیگر جریان مییابد و آن سنت نیز در شرایط خاص خود کلیت دارد پس تغییر قانون و سنتبه حکم قانون و سنت است ولی به به این معنی که شرایط یک قانون تغییر میکند و شرایط جدید به وجود میآید و در شرایط جدید قانون تغییر میکند و شرایط قانون و سنت و ناموسهای لایتغیر وجود ندارد اگر مردهای بطور اعجاز زنده میشود آن خود حساب و قانونی دارد اگر فرزندی همچون عیسی بن مریم(ع) بدون پدر متولد میشود برخلاف سنت الهی و قانون جهان نیست. بشر همه سنتها و قانونهای آفرینش را نمیشناسد و هیمنکه چیزی را بر ضد قانون و سنتی که خود آگاهی دارد در نظر میگیرد میپندارد مطلقا بر خلاف قانون و سنت است استثنا است نقض میشناسد قشر قانون است نه قانون واقعی ما میپندرایم که سنت آفرینش حیات این است که همواره موجود زنده از ازدواج پدر و مادری بوجود آید ولی این قشر نسبت است نه خود سنت آفرینش عیسی بن مریم قشر نسبت را بر هم زده است نه خود آن را اینکه قانونهای واقعی آفرینش تخلف ناپذیر استسخنی است و اینکه قوانینی که ما شناختهایم قانونهای واقعی جهان استیا قشری از قانون استسخنی دیگر است. معنای معجزه بی قانون بودن ویا فوق قانون بودن نیست ماتریالیستها دچار چنین اشتباهی شدهاند که بخشی از قوانین طبیعی جهان را که به وسیله علوم کشف گردیده قانونهای واقعی و منحصر فرض کردهاند و سپس معجزات را نقض قانون پنداشتهاند ما میگوییم آنچه را که علوم بیان کرده است در شرایط مخصوص و محدودی صادق است و زمانی که با اراده به یک پیغمبر یا ولی خدا کاری خارق العاده انجام میگیرد شرایط عوض میشود یعنی یک روح نیرومند و پاک و متصل به قدرت میدان میشود بدیهی است که در شرایط جدید که از وجود عامل جدید یعنی اراده نیرومند و ملکوتی ولی حق ناشی میشود قانون دیگری حکمفرما میگردد. در مورد تاثیر دعا و صدقه در دفع بلاها و غیره نیز جریان از همین قرار است در حدیث آمده است که از رسول اکرم صلی الله علیه و آله سوال شد که با وجود اینکه هر حادثهای که در جهان رخ میدهد به تقدیر الهی و قضا حتمی او است دعا و دوا چه اثری میتواند داشته باشد؟ در پاسخ فرمودند: دعا نیز از قضا و قدر است. (1) در روایت دیگر آمده است که علی (علیه السلام) در پای دیواری نشسته بود متوجه شد که دیوار شکسته است و ممکن است فرو ریزد فورا برخاست و از آنجا دور شد مردی اعتراض کرد که از قضا الهی میگریزی یعنی اگر بنا باشد تو بمیری خواه از کنار دیوار خراب فرار کنی یا فرار نکنی خواهی مرد و اگر بنا نباشد صدمه ای به تو متوجه گردد باز هم در هر صورت محفوظ خواهی بود بنابراین فرار از زیر دیوار شکسته چه معنی دارد؟ حضرت در پاسخ وی فرمود: افر من قضاء الله الی قدر الله (2) از قضا الهی بسوی قدر الهی فرار میکنم. معنای این جمله این است که هر حادثه که در جهان پیش میآید مورد قضا و تقدیر الهی است اگر آدمی خود را در معرض خطر قرار دهد و آسیب ببیند قضا خدا و قانون خدا است و اگر از خطربگریزد و نجات پیدا کند آن هم قانون خدا و تقدیر خدا است اگر انسان در محضر میکروبدار وارد شود و بیمار قانون است و اگر هم شکسته برخیزد و کنار بورد کاری بر خلاف قانون خدا و قضا الهی انجام نداده است و در چنین شرایطی قانون خدا این است که از مرگ مصون بماند و اگر در زیر دیوار بنشیند و با سقوط دیوار نابود گردد این نیز آفرینش است. قرآن کریم این حقیقت را به شکل جالبی بیان فرموده است در سوره طلاق را میخوانیم: و من یتق الله یجعل له مخرجا ن یرزقه من حیث لا یحتسب و من یتولک علی الله فهو حسبه ان الله بالغ امره قد جعل الله لکل شیء قدرا. (3) «هرکس پرهیزکاری کند خداوند راه خروجی برای رهایی وی از مشکلات قرار میدهد و از طریقی که گمان ندارد روزیش را میرساند و هر کس برخدا اعتماد کند و کار خود به وی واگذارد خدا برای او کفایت است همانا خدا فرمان خویش را به نتیجه میرساند و آنچه را که بخواهد تخلق ندارد راستی که خدا برای هر چیزی قدر و اندازهای معین کردهاست. در این آیه گویی قانونی که فوق همه قوانین و حاکم بر همه آنهاستبیان گردیده و آن قانون تقوا و توکل است. از این آیه استنباط میشود که به دنبال توکل و عنایت پروردگار قطعی است هر کس بر خدا به حقیقت توکل کند نایتخدا را همواره دارد و با عنایتخدا و تایید خدا که خود یک جریان خاص دارد و یک منت است و یک سلسله علل و معلولات درکار است رسیدن به هدف قطعی است این قانونی است که بر همه قانونهای دیگر حکومت میکند در عین حال برای اینکه فراموش نشود که کار خدا نظام و قانونی دارد بیان فرموده که خدا برای هر چیزی اندازه و حسابی قرار داده است و هم فرموده که هر کس پرهیزگاری کند خدا برای وی راهی قرار میدهد یعنی کار او بدون قانون و بی وسیله نیست هر چند که ممکن است آن وسیله از وسائل عادی و راههای سشناخته شده نبوده بلکه «من حیث لا یحتسب» باشد. منبع مقاله:مجموع آثار جلد اول، مطهری، مرتضی |