عدم پرداخت خمس زمين و ارتقاى قيمت آن
س: حكم خمس زمينى كه 20 سال قبل با قيمت پايين خريدارى شده و تاكنون كه قيمت آن حدود 2000 برابر شده و خمس آن پرداخت نشده چيست؟
ج) خمس مبلغ پرداختى بابت قيمت زمين را ضامن است و با فرض تفاوت چشمگير نسبت به قيمت فعلى، احوط مصالحه در مقدار تفاوت قيمت است.
س: اينجانب در يك شركت توليدى وابسته به وزارت تعاون عضويت داشته و سهامدار بودم وهر سال وجوهات شرعى خود را با يكى از نمايندگان حضرتعالى تسويه نمودهام اينك سهم خود را واگذار نموده و با شركت تسويه حساب نمودهام آيا مبلغ دريافتى مشمول خمس مىشود.
ج) اگر سهم خود از شرکت را با پول مخمس، يا پول هبه يا ارث و امثال آن که خمس ندارد خريدهايد، پس از تسويه و دريافت وجه بابت سهام، پول دريافتى خمس ندارد.
ولى اگر سهام را از درآمد بين سال پيش از پرداخت خمس تهيه کردهايد، پول سهام خمس دارد.
س: لطفاً بفرماييد کسى که شغلش نقره فروشى باشد و خمس مالش (نقرهها) را بدهد آيا زکات هم بايد بدهد يا خير؟
ج) به نقره غير مسكوک به سكه رايج معاملى و نقره مسكوكى كه به حدّ نصاب نرسيده، زكات تعلق نمىگيرد.
خمس سرمايه
س: آيا سرمايه خمس دارد؟
ج) اگر به مقدارى باشد که با پرداخت خمس آن، درآمد کسب با بقيه وافى به هزينه زندگى او نيست، خمس ندارد، و همچنين اگر کسب با بقيّه کسب مناسب با شأن عرفى او نباشد.
س: شخصى با سرمايهاى که خمس آن را پرداخت کرده، يک مرکز شغلى ايجاد کرده و ماهانه درآمدى دريافت مىکند وضع شخصىاش بدين صورت است که هم خودش به ديگران بدهکار است وهم از ديگران طلبى دارد و خانه مستقل ندارد به ديگران کمک مالى بلاعوض هم دارد آيا به درآمد ماهانهاش خمس تعلق مىگيرد؟
ج) سودى که از سرمايه مخمّس او حاصل مىشود چنانچه پس از صَرف در هزينههاى لازم زندگى و صَرف در خيرات و صدقات، سر سال خمسى اضافه بيايد و پسانداز شود، مقدار پسانداز شده خمس دارد؛ بدهکاريهايى که دارد اگر در رابطه با کسب اوست از سود کم مىشود و اگر در رابطه با خريد لوازم زندگى در همان سال باشد از درآمد او کسر مىشود و اگر مربوط به سالهاى قبل باشد نمىتواند کسر کند و طلبهايى که از مردم دارد اگر وصول شدنى است بايد سر سال خمسى تخميس کند، والا هر وقت وصول شد بايد خمس آن را بدهد.
س: شخصى با پول مخمس زمينى خريده است و بعد از چند سال زمين را فروخته است و پول آن را با مقدارى پول ديگر زمين ديگرى خريده است و الان مىخواهد زمين را بفروشد آيا خمس دارد؟
ج) اگر براى تجارت خريده است (يعنى خريده كه قيمتش بالا رود و بفروشد و سود ببرد) قيمت فعلى آن منهاى مبلغى كه خمس آن را داده، خمس دارد.
خمس محلى كه تغيير كاربرى داده شده است
س: مكانى در ابتدا به عنوان پاركينگ مورد نياز خودرو ساخته شده است ولى بعداً نيت عوض گرديده و جهت مكان تجارى در نظر گرفته شده است كه به اجاره داده شود
س1: آيا به پول ساخت آن خمس تعلق مىگيرد؟
س2: چه موقع به پول ساخت آن خمس تعلق مىگيرد؟
ج) اگر مكان مذكور در ابتدا پاركينگ احداث شده و حداقل تا يك سال از آن به عنوان پاركينگ خصوصى استفاده مىشده است، با تغيير كاربرى خمس ندارد ولى اگر در وسط همان سالِ احداث پاركينگ تبديل به مكان تجارى شده است، در حكم سرمايه است كه خمس دارد
خمس پول واريز شده براى سيم كارت
س: بنده براى خريد سيم كارت تلفن همراه پول واريز نمودهام و سال مالى بنده نيز نزديك است آيا براى وجه واريزى كه فعلاً سيم كارت را تحويل نگرفتهام خمس تعلق مىگيرد يا نه؟
ج) اگر از درآمد بين سال واريز شده و مبلغ مزبور به عنوان خريد بكار رفته (نه به عنوان سرمايهگذارى) و مورد نياز و مطابق با شأن عرفى باشد، خمس ندارد.
خمس سود مشارکت در پيشخريد خودرو
س: آيا پولى که انسان براى پيش خريد چيزى مثلاً خودرو يا خانه پرداخت مىنمايد و مابقى پول را به صورت اقساط تا زمان تحويل خودرو پرداخت مىکند خمس دارد؟ يا فقط سود مشارکت تخفيفى که مىدهندخمس دارد؟
ج) اگر واقعاً خودرو را پيشخريد کرده و تمام پول آن را نقد پرداخته که خودرو را در وقت معيّن تحويل بگيرد و نياز به خودرو هم دارد، خمس ندارد و سود مذکور هم اگر قبل از سال خمسى صَرف در خريد ماشين شود، خمس ندارد و در غير اين صورت خمس دارد و اگر سر سال خمسى قابل دريافت باشد، بايد همان وقت خمسش را بپردازد.
خمس زمينى كه براى سود بردن خريدارى شده
س: شخصى زمين زراعى يا غير زراعى خريدارى کرده تا پس از ترقى قيمت بفروشد، آيا با فرا رسيدن سال، با اينکه فعلاً قصد فروش ندارد، تخميس زمين لازم است؟ در صورت لزوم به قيمت خريد بايد خمسش را حساب كند يا به قيمت فعلى؟
ج) زمين را اگر با پول غيرمخمّس خريده، سر سال خمسى بايد خمس آن را بپردازد و اگر با پول مخمّس خريده، چنانچه سر سال خمسى ترقّى قيمت داشته و قابل فروش بوده، بايد خمس ترقّى قيمت را به قيمت سر سال خمسى بپردازد
خمس زمين زراعى در سال اول خمسى
س: شخصى زمينى را جهت تجارت به باغ تبديل کرده است، پس از فرا رسيدن سال با اينکه درختان به ثمر نرسيدهاند، آيا فقط تخميس زمين لازم است يا زمين و درختان؟ آيا در سالهاى بعد تخميس افزايش قيمت نيز لازم است؟
ج) زمين را اگر با پول غير مخمّس خريده و نهالها هم مخمّس نبوده، در سر سال خمسى به قيمت فعلى بايد خمس آن را بدهد، و در سنوات بعد ترقّى زمين و قيمت نموّ درختان تا آنها را نفروخته، خمس ندارد
خمس حيوانات اهلى
س: شخصى تعداد حيوان اهلى جهت استفاده از مزاياى آنها (شير، تخم مرغ و...) و يا خود آنها در منزل نگهدارى مىکند، آيا با فرا رسيدن سال، اصل اين حيوانات مشمول خمس مىگردد؟
ج) حيوانات ياد شده حکم سرمايه را دارند که بايد خمس آنها پرداخت شود
خمس سود سرمايه غيرمخمّس
س: آيا اگر از قبل سرمايه خمس داده نشده سودى حاصل شود و بر آن سود سال خمسى نگذرد مىتوان از آن سود استفاده كرد؟ يا بايد خمس آن را نيز پرداخت كرد؟
ج) سود حاصله از سرمايه غيرمخمّس، پيش از پرداخت خمس جايز نيست که صَرف در احتياجات زندگى شود
خمس مبلغ دريافت شده بابت سر قفلى
س: آيا خمس مبلغ دريافت شده بابت سرقفلى مغازه را كه توسط دادگاه تعيين شده بلافاصله بايد پرداخت كرد يا اينكه مىتوان تا سر سال خمسى يا تا سال بعد صبر كرد؟
ج) اگر دريافت آن شرعاً بصورت حلال باشد، جزو درآمد سال وصول محسوب است که تا پايان سال خمسى اگر در مؤونه هزينه نشده باشد خمس دارد
رسيدن سال خمسى در حين مدّت مضاربه
س: اگر پولى به مضاربه در دست شخص ديگرى باشد و زمان آن يک سال تعيين شده باشد و سال خمسى در اوايل اين قرارداد قرار داشته باشد و همچنين اجازه مسترد کردن پول در هر زمانى که سرمايهگذار اراده کند وجود داشته باشد آيا سرمايهگذار موظف به قطع ادامه قرارداد و پرداخت خمس است؟
ج) پول واگذارى به ديگرى بعنوان مضاربه اگر از درآمد كسب بين سال باشد، سر سال خمسى بايد خمس آن پرداخت شود هر چند در اوايل يا اواسط مدت مضاربه باشد
س: در صورت ضرر وظيفه اوچيست؟
ج) پولى كه از درآمد كسب باشد و بدون پرداخت خمس آن به عنوان سرمايه ى خريد و فروش به ديگرى واگذار كرده، در صورت ضرر، مقدار خمس آن را ضامن است
خمس ارزش افزوده اموال
س: آيا ترقّی قيمت سوقيه كه پس از فروش از ربح سال محسوب میشود، شامل اموالی كه بدون معاوضه مالك شده از قبيل ارث، مهريه و هبه هم میشود يا خير؟
ج) در مال موروث و موهوب و امثال آن اگر آن را سرمايه قرار داده باشد، ارتفاع قيمت سوقيهاش پس از فروش، بنا بر احتياط بايد خمس داده شود
س: با توجه به اينكه خروج از مؤونه موجب تعلق خمس نمیگردد، آيا ترقّی قيمت سوقيه اموالی را كه مؤونه شده و پس از چند سال فروخته میشود، شامل میشود يا خير؟ و آيا فرقی بين افزايش قيمتی كه در سالهای قبل حاصل شده و افزايش قيمتی كه در آخرين سال بوجود آمده، هست يا خير؟
ج) مالی كه از مؤونه خارج شده اگر سرمايهی كسب و تجارت شده، ترقّی قيمت آن پس از فروش متعلق خمس است ولی اگر قصد تجارت با آن ندارد تا وقتی آن را نفروخته است، خمس ندارد و اگر فروخت احتياط آن است كه خمس آن را بدهد، اگرچه عدم وجوب خمس بعيد نيست.
س: آيا مقداری كه بر اثر تورّم بر قيمت اجناس افزوده میشود، جزء ترقّی قيمت سوقيه محسوب میشود؟
ج) افزايش قيمت اگر ناشی از تورم باشد يعنی ارزش پول كم شده و همهی اجناس با پول بيشتر معامله میشوند، ترقی قيمت سوقيه محسوب نمیشود و احكام آن بر آن جاری نيست.
خمس پول جارى در مضاربه
س: افرادى كه پولشان را به بانك يا شخصى سپردهاند تا به صورت مضاربه با آن كار شود و سر سال خمسى، آن پول در دست عامل، تبديل به كالا شده است، آيا اين گونه افراد نيز بايد خمس پولشان را بپردازند؟
ج) اگر پول سپرده به بانك كه متعلق خمس شده در سر سال خمسى قابل استرداد باشد يا کالائى که بوسيله عامل مضاربه خريدارى شده قابل فروش و استرداد پولش باشد، پرداخت خمس آن پول در سر سال خمسى واجب است.
خمس سكه بهار آزادى
س1: اگر کسى با سرمايهاى که مشمول خمس نيست يا خمس آن داده شده باشد سکه بهار آزادى بخرد و بخواهد در سال مالىاش يا چند سال بعد با فروش آنها کارى را شروع بکند يا از پول فروش آن در مخارج زندگىاش استفاده کند آيا سود حاصل از فروش (با توجه به اينکه معمولاً قيمت سکه نسبت به پول رايج کشور افزايش مىيابد) مشمول خمس مىشود يا نه؟
س2: اگر کسى بخواهد چند سال سکهها را نگه دارد، آيا در سر هر سال مالى بر افزايش حاصل از قيمت سکهها خمس واجب مىشود، يا اينکه بعد از فروش، بر سود حاصل، خمس واجب مىشود؟
س3: حال اگر کسى با پولى که خمس آن داده نشده بخواهد سکه بهار آزادى بخرد، وضعيت چطور خواهد بود؟
ج1) سكهها را اگر براى فروش خريده است ولو به اين كه بعداً صرف در احتياجات زندگى كند، ارزش افزوده آن جزو درآمد سال فروش محسوب مىشود كه اگر صرف در مؤونه نشود، خمس دارد
ج2) ارزش افزوده هر سال را جداگانه حساب كردن براى پرداخت خمس كار خوبى است ولى اگر سالانه محاسبه نكرد، همان بار آخر كه فروخت خمس زائد بر مؤونه زائد بر آن سال را بايد بپردازد و در مورد ارزش افزودهى سالهاى قبل از فروش، در صورتى كه امكان فروش باشد و به قصد ترقى قيمت هم خريدارى شده، مشمول خمس است و فقط ارزش افزودهى سال فروش جزء درآمد سال فروش محسوب مىشود.
ج3) اگر با پولى كه متعلق خمس بوده و خمس آن داده نشده سكهاى براى فروش بخرد، اصل آن سكهها نيز خمس دارد.
خمس وسايل كار و استهلاك آنها
س: اينجانب دندانپزشك مىباشم، چند سال قبل با پول مخمس مقدارى لوازم دندانپزشكى به مبلغ پنج ميليون تومان خريدم و در سال جارى آنها را به مبلغ دو ميليون تومان فروخته و چهار ميليون تومان هم به آن اضافه نموده و لوازم دندانپزشكى جديدى به مبلغ شش ميليون تومان خريدم حال آيا اين لوازم جديد خمس دارد يا نه؟ در صورت وجوب خمس آيا به تمام مبلغ اضافه شده، خمس تعلق مىگيرد يا مقدار استهلاكى (سه ميليون) استثنا بوده و بقيه خمس دارد؟
ج) وسايل و ابزار كار، حكم سرمايه دارد كه بايد تخميس شود و استهلاك سالانه آن به مقدار هر سال از درآمد همان سال كسر مىشود و در فرض سال كه با پول فروش وسايل سابق و اضافه كردن چهار ميليون بر آن وسايل جديد خريديد، آن چهار ميليون اضافى خمس دارد/م
منبع : استفتائات جدید مقام معظم رهبری www.leader.ir |