س: جوانى يک سرويس طلا خريده وسال خمسى آن نزديک است. ملاک اينکه گفته شود اين طلا استفاده شده و مشمول خمس نمى گردد چيست؟ آيا اگر آن را به يکى از محارم خود دهد براى استفاده يا براى جشن عروسى بدهد خمس شامل آن نمى گردد.
ج) طريق مذکور براى فرار از خمس کافى نيست.
س: اگر كسى كفنى براى خود بخرد و سال بر آن بگذرد آيا خمس دارد؟
ج) اگر از درآمد بين سال خريده، خمس دارد.
س: اگر پول شخصى به عنوان امانت نزد ما باشد آيا به آن خمس تعلّق مىگيرد؟
ج) خمس آن به عهده شما نيست، بله اگر علم داريد که به عين آن مال خمس تعلّق گرفته و صاحبش آن را ادا نکرده، شما در آن مال نمىتوانيد تصرّف کنيد و دادن خمس آن هم از طرف شما کفايت از وظيفه صاحبش نمىکند./م
خمس ندادن شريک
س: با توجه به اينكه شريکم اهل خمس نيست آيا من مى توانم سهم سرمايه خودم را به تنهايى حساب كنم؟
ج) اگر بهم زدن شركت و جدا شدن از شريكى كه اهل خمس نيست بر شما حرجى باشد مانع ندارد، سهم خودتان را تخميس كنيد و سهم درآمد خود را در پايان هر سال خمسى جهت تعيين مقدار خمس محاسبه نماييد.
خمس پرنده و ماهى زينتى
س: كسى كه در منزل پرنده نگه مىدارد يا آكواريوم ماهى دارد آيا پرندگان يا ماهىها خمس دارد خصوصاً اگر گران قيمت باشد يا جنبه زينتى داشته باشد؟
ج) اگر زايد بر مؤونه و شأن عرفى شخص باشد و از درآمد بين سال تهيه شده باشد، خمس دارد و در غير اين صورت خمس ندارد.
خمس اسکناسها و سکههاى قديمى
س: مدت 2 سال است که به جمعآورى اسکناس و سکههاى قديمى ياجديد ـ ايرانى يا خارجى مشغول هستم. با توجه به اينکه با والدين زندگى مىکنم و مخارجم به عهده آنهاست آيا اين پولهاى جمعآورى شده خمس دارد؟
ج) اگر اين پولها فعلاً در بازار به عنوان ثمن رد و بدل نمىشوند و قبلاً نيز به آنها خمس تعلق نگرفته و اکنون براى تجارت نيز تهيه نشده باشند بلکه صِرفاً براى جمعآورى و تشکيل کلکسيون و آلبوم تهيه شدهاند و در حدّ شأن شما نيز باشند، مشمول وجوب خمس نيستند.
پرداخت خمس و سلب استطاعت حجّ
س: اگر فردى مستطيع شده و سال خمسيش نيز قبل از ثبت نام حج تمتع فرا مىرسد، اگر بخواهد خمس بپردازد ديگر وجه كافى براى ثبت نام نخواهد داشت. آيا خمس به آن تعلق مى گيرد؟ و آيا اين فرد از استطاعت ساقط مى شود؟
ج) اگر قبلاً استطاعت حاصل شده در فرض سؤال بايد مبلغ مذکور را با وکيل مجاز ولىّ امر خمس دستگردان کرده و بدهى خويش را به تدريج بپردازد.
هزينه کردن از پولهاى مخمس با غير مخمس
س: پس از پرداخت خمس در فروردين امسال مبلغ 5500000 ريال در حساب اينجانب باقى ماند، به مرور حقوق ماههاى بعدى هم اضافه شده به طورى که پول خمس داده شده و نشده باهم مخلوط شده است. وظيفه من در هنگام هزينه کردن اين پولها چيست؟
ج) با نيّت خود مىتوانيد مشخص كنيد كه پول مخمّس را از حساب خود دريافت مىكنيد يا پول مربوط به حقوق سال جديد را.
تفکيک پول مخمّس و غير مخمّس با نيّت
س: طبق فتوى جنابعالى تفکيک مال مخمس و غير مخمس موجود در يک حساب بانکى واحد با نيت ميسر است آيا نيت کلى براى اين امر کفايت مىکند؟ مثلاً فردى مايل است که اموال مخمس به حال خود باقى مانده و در طول سال تنها از در آمد جارى استفاده کند. ولى به طور موردى در برداشتها اين امر را نيت نکرده است. در اين شرايط تکليف شرعى چگونه است؟
ج) هر موقع، برداشت مىکند نيّت کند و چنانچه ابتداءً نيّت کند که هر چه از بانک برداشت مىکند از اموال غير مخمّس باشد، مادامى که خلاف آن را قصد نکرده لازم نيست به طور موردى در هر مرتبه چنين نيتى داشته باشد.
فرار از خمس با بخشش پول به همديگر
س: آيا اگر زن و شوهر پول خود را براى تهيه مسكن به هم ببخشند تا خمس به آن تعلق نگيرد اشكال شرعى دارد؟
ج) فرار از خمس از طريق مذکور موجب سقوط تکليف نمىشود.
امانت دادن وجوهات شرعيه
س: من در منطقه حقوق شرعى جمعآورى مىکنم و مجاز به اين کار هستم. بعضى اوقات که بانکها بسته مىشوند بعضى افراد پيش من مىآيند تا چكهايشان را نقد كنم آيا براى من جايز است كه عين پول خمس را بدهم و در عوض او چک بگيرم تا آن شخصى که نياز فورى به پول دارد، نياز خود را بر طرف کند؟
ج) شما مجاز نيستيد امانات دريافتى بابت حقوق شرعيه را به کسى بدهيد؛ مگر آنکه از سوى مرجعى که از او وکالت داريد يا پرداختکنندگان وجوه، اجازه داشته باشيد.
احتساب اضافه پرداخت، به عنوان خمس سال بعد
س: در صورتى كه شخصى خمس اضافه در سال مالى پرداخت كرده است، آيا مىتواند در سالهاى بعد آن مبلغ را بابت خمس حساب نمايد؟
ج) اگر پول پرداختى بابت خمس اضافى، در دست گيرنده در سال بعد موجود نباشد، نمىتواند آن را بابت بدهى خمس سال آينده حساب نمايد.
خمس زمين تهيه شده براى احداث باغ
س: زمينى را به قصد ساخت باغ خريدارى نمودهام كه تاكنون موفق به ساخت آن نشدهام، در صورت رسيدن سال خمسى آيا شامل خمس خواهد شد و در صورت مثبت بودن پاسخ، خمس آن چگونه محاسبه خواهد شد؟
ج) اگر زمين مذكور را از درآمد بين سال براى احداث باغ جهت تأمين مايحتاج زندگى و محلى براى استراحت تهيه كردهايد، و مازاد بر شأن و موقعيت عرفى شما نباشد، خمس ندارد.
خمس پول وديعه گذاشته شده نزد بانك براى اخذ وام
س: مبلغى كه نزد بانك به قصد اخذ وام و خريد مسكن به امانت گذاشته شده آيا خمس به آن تعلق مىگيرد؟
ج) مبلغ مذكور اگر از درآمد بين سال بوده، پرداخت خمس آن واجب است.
خمس جنس كنار گذاشته شده
س: چند روز پيش از سر سال خمسى يك تخته فرش جديد براى منزل گرفتم و فرش قبلى كنار گذاشته شد آيا خمس بر اين تخته فرش كنار گذاشته شده تعلق مىگيرد يا خير؟
ج) اگر فرش جديد مورد نياز شما بوده، خمس ندارد و همچنين بر فرشى که قبلاً مورد استفاده بوده و اکنون کنار گذاشتهايد، خمس تعلق نمىگيرد.
خمس خانه ساخته شده با پول غير مخمس
س: يك ساختمان با پول غير مخمس ساخته شده، اكنون بدون اينكه قصد فروش در كار باشد، بايد خمس مصالح و مخارج آن به روز حساب شود يا خمس قيمت روز آن؟
ج) اگر مصالح را با عين پولى كه در آن خمس بوده خريده باشد ملاكِ محاسبه قيمت فعلى است ولى چنانچه مصالح را به نحو كلى فى الذمه خريده باشد خمس قيمت پرداختى بابت مصالح كافى است.
خريد مغازه با پول غيرمخمس
س: حدود بيست سال قبل يك باب مغازه خريدهام در حالى كه سال خمسى نداشتهام، اكنون اگر آن را بفروشم آيا خمس مبلغ پرداخت شده جهت خريد آن كافيست يا بايد خمس قيمت روز فروش پرداخته شود؟
ج) پرداخت خمس پول خريد مغازه كافى است ولى اگر مغازه را با عين پول غيرمخمس خريده باشد، تمام قيمت فعلى آن خمس دارد./م
منبع : استفتائات جدید مقام معظم رهبری www.leader.ir