س: آیا همسر شهید می تواند برای همیشه اولاد شهید را پیش خود نگه دارد یا نه؟
ج: حق حضانت فرزندی که پدرش از دنیا رفته، تا زمان بلوغ با مادر است.
س: پدر شهیدی هستم که از پسر شهیدم یک فرزند به یادگار مانده، ولی عروسم اجازه نمی دهد که نوه خود را ببینم. از نظر شرعی چه کسی می تواند قیّم بچه بشود، من یا مادرش؟ و حقوقی که پس از شهادت پسرم به خانواده اش تعلق می گیرد، نمی دانم خرج نوه ام می شود یا خیر، این حقوق چگونه باید تقسیم شود؟
ج: ولایت بر بچه با جدّ پدری او است و حق حضانت و تربیت با مادر است و حقوقی که داده می شود بستگی به مقررات دارد؛ به هر کس مقررات اقتضا می کند باید داده شود و تشخیص با مسئولین است.
س: زن ناشزه ای که خودش خانه شوهر را ترک کرده و به خانه پدرش رفته آیا می تواند با استفاده از حق حضانت، دختربچه چهار ساله خود را که در خانه شوهرش است جبرا تحویل بگیرد؟ آیا شوهر موظف است که کسوه و نفقه بچه را نیز به مادرش بدهد؟
ج: نشوز زن موجب سقوط حق حضانت نمی شود، ولی پدر ملزم نیست کسوه و نفقه بچه را به دست مادر بچه بسپارد.
س: اینجانب مادر شهید می باشم. فرزند شهیدم وصیت کرده که اگر بعد از شهادت وی همسرش شوهر اختیار کند، فرزندش به وسیله پدر و مادرش نگهداری شود. اکنون همسر وی ازدواج کرده و شوهر جدیدش صلاحیت اخلاقی ندارد و او حاضر نیست که پسر چهار ساله اش را ـ طبق وصیت فرزندمان ـ به ما بسپارد. لطفا دستور فرمایید که ایشان فرزند پسرم را به من تحویل بدهند؟
ج: در فرض مسئله، حق حضانت و سرپرستی طفل با مادر است و نمی توانند طفل را از او بگیرند و وصیت در این جهت اثر ندارد ولی ولایت با جدّ پدری طفل است.
س: آیا محکمه می تواند پدر و مادر ممتنع از حضانت را مجبور نماید که به حقّ الحضانة عمل نمایند؟
ج: صرف حقّ الحضانة در آن مقدار که فقط حق مَن لَه الحضانة است قابل الزام و اجبار نیست، بلکه صاحب حق می تواند از حقّ خود بگذرد و از حضانت صرف نظر نماید ولی نسبت به حق فرزند (در تر و خشک کردن وی و در تربیت و نگهداری و حفظ او) اگر مَن عَلیه الحق امتناع ورزد، حاکم شرع می تواند او را الزام به رعایت حق فرزند نماید.
س: اگر عمل به حقّ الحضانة مستلزم عسر و حرج فوق العاده باشد، مثل اینکه گرفتن فرزند از مادر بعد از دو سال و ردّ به پدر باعث مشقت غیر قابل تحمل برای مادر باشد (که این مشقّت اضافه بر اصل مشقت فراق است که معمولاً متوجه مادر می شود) و یا عمل به حقّ الحضانة باعث فساد و انحراف اخلاقی و تربیتی باشد و کودک را در معرض فساد قرار دهد، در این دو صورت آیا باز حق حضانت ثابت است، یا به علت حرج و فساد، ساقط می شود؟
ج: در صورت دوم که کودک در معرض فساد دینی یا اخلاقی قرار می گیرد، پدر صلاحیت حضانت را مادام که چنین است ندارد و در صورت اول که مشقت، غیر قابل تحمل برای مادر است، پدر نباید فرزند را از مادر جدا کند.
س: اگر مردی یهودی مسلمان شود و زن یهودی خود را طلاق دهد، آیا باید فرزند (پسر شش ساله) خود را از مادر یهودی بگیرد و در آغوش اسلام بپروراند؟ یا مادر می تواند اقدام قانونی کند و فرزند را از پدر بگیرد و در دین یهود بزرگ کند؟
ج: در فرض مرقوم، پدر مسلمان، فرزند را از مادر یهودی بگیرد.
س: آیا ولیّ شهید می تواند همسر شهید را اجبار و تهدید کند به اینکه باید دو سال بچه را شیر بدهد؟
ج: حق اجبار ندارد.
س: اگر پدر قدرت حضانت نداشته باشد، آیا مادر باید حضانت را بپذیرد؟ یا او هم پس از تمام شدن مهلت مقرر و یا در فرض اسقاط حق (اگر قابل اسقاط و فقط حق باشد) مانند دیگران است؟
ج: در هر صورت مادر ملزم به حضانت و نگهداری طفل نیست، بلکه رسیدگی به امور طفل بر عهده پدر است و امکان مباشرت، شرط نیست. قدرت بر تهیه وسایل و یا اجیر کردن کسی برای نگهداری طفل کافی است.
س: لطفا به سؤالات ذیل پاسخ بفرمایید.
1ـ پدری طفل خود را به دیگری می دهد که او را فرزند خود قرارداده و از او نگهداری و مخارجش را بدهد و آن شخص این طفل را به این عنوان نگهداری نموده اما بعد از مدتی پدر طفل فرزند خود را از او می گیرد. آیا نگهدارنده طفل، حق مطالبه مخارج طفل و مزد نگهداری او را از پدرش دارد؟
2ـ طفل به سنّی رسیده که در حضانت پدر قرار گرفته است. مادر بچه مبلغی به پدر می دهد تا حضانت را به مادر واگذار کند و مخارج بچه را نیز متعهد می شود. آیا این نوع قرارداد صحیح است یا خیر؟ و در صورت صحت، آیا لازم است و یا جایز؟ و در صورت «جواز» اگر پدر به حضانت خود برگردد، آیا مادر هم حق مطالبه مبلغی را که در مقابل حضانت به پدر بچه داده و همچنین حق مطالبه مخارج طفل مشترک را دارد؟
3ـ موقع طلاق، زن از شوهر خود مطالبه اجرت زحماتی را می کند که در خانه شوهرش کشیده (از قبیل پختن غذا و شستن لباس شوهر و نگهداری اطفال مشترک) و می گوید: من می دانستم که شوهرم مرا طلاق می دهد، لذا از اول بدون مزد کار نمی کردم. آیا موقع طلاق، زن چنین حقی را دارد یا نه؟
ج: 1ـ در فرض مرقوم مخارج را نمی تواند از پدر طفل مطالبه نماید و مزد هم حق ندارد.
ج: 2ـ پدر می تواند از تعهدی که نموده برگردد و مادر حق رجوع به مخارجی که نموده ندارد و پولی که به پدر داده اگر در مقابل واگذاری حق حضانت بوده ملک پدر نشده و می تواند از او مطالبه کند.
ج: 3ـ زن اگر زحماتی که در خانه مرد متحمل شده بدون مطالبه مزد یا به قصد تبرّع انجام داده، حق مطالبه چیزی در مقابل آن ندارد.
س: در مسئله 2458، رساله حضرت عالی مرقوم است: «اگرزنی که آزاد و مسلمان و عاقل است دختری داشته باشد، تا هفت سال دختر تمام نشده، پدر نمی تواند او را از مادرش جدا کند.» بفرمایید زنی که کارمند است و صبح ساعت شش از خانه خارج می شود و ساعت یک بعدازظهر مراجعت می نماید، آیا این زن آزاد است؟ و آیا پدر می تواند دخترش را از چنین زنی بگیرد؟ راضی به نگهداری دختر نزد غیر از مادرش نمی باشد.
ج: تا هفت سال دختر تمام نشده حق حضانت و تربیت دختر با مادر است و بدون رضایت او، بچه را نمی توان گرفت.
|