پیشینه تأسیس در طول جنگ جهانی دوم هنگامی که فرماندهی نیروی هوایی ارتش آمریکا «اچ.اچ آرنولد» ، خلاقیت های مهندسی و تکنولوژیکی تحقق یافته در تسلیحات نظامی همچون سیستم های راداری و بمب اتمی را مشاهده کرد به این فکر افتاد تا جهت تغذیه فکری نیروی هوایی آمریکا و ایجاد نوآوری های جدید در آن، یک مرکز مطالعاتی تأسیس نماید، لذا در سال ۱۹۴۶ پروژه تحقیقاتی «رند» توسط بخش برنامه ریزی راهبردی ستاد نیروی هوایی ارتش تأسیس شد. پس از مدتی، پروژه رند با کمک بنیاد «فورد» به یک موسسه که مأمور مطالعات راهبردی و بین المللی دولت آمریکا بود تبدیل شد. این موسسه پژوهشی مدتی تحت پوشش وزارت دفاع (پنتاگون) قرار گرفت و درخصوص طرح ریزی راهبردهای دفاعی و نظامی ارتش آمریکا فعالیت نمود. در حدود سال ۱۹۷۰ ، موسسه رند پروژه های غیرنظامی را به فعالیت های خود اضافه کرد و به عنوان یک واحد غیرانتفاعی در شهر «سانتامونیکای» ایالت کالیفرنیا استقرار پیدا کرد و هم اکنون به عنوان یکی از موثرترین و با نفوذترین کانون های فکری تأثیرگذار در حوزه تصمیم گیری کاخ سفید و جهان در آمده است. بودجه های مالی آن از سوی دولت فدرال، وزارت دفاع، ستاد مشترک، سازمان های دفاع و شرکت ها و بنیادهای خصوصی تأمین می شود. اهم فعالیت ها موسسه پژوهشی «رند» (Rand) یکی از موثرترین مراکز تحقیقاتی در حوزه سیاستگذاری و تصمیم گیری کاخ سفید و حتی مافیای تجارت جهانی (صهیونیسم بین الملل) می باشد. این موسسه، تحقیقات پژوهشی خود را در موضوعاتی چون مولفه های امنیت ملی آمریکا، سیاست خارجی، بررسی امور بین المللی، جهانی سازی و دموکراسی، مسایل حقوقی ، تجارت و سرمایه گذاری اقتصادی و اقتصاد جهانی متمرکز نموده است. همچنین موسسه رند در بعد فراملی، اهداف خود را بر پایه بررسی بحران های بین المللی اقتصادی و راهبردهای جهانی آمریکا قرار داده است. گفتنی است موسسه رند، تمرکز ویژه ای بر روی چالش هایی جهانی دارد که در این راستا، گزارش های راهبردی سالانه ای را منتشر می کند که به طور ویژه ای مورد توجه سیاستمداران کاخ سفید است به طوری که حتی برخی از راهبردها و تحلیل های این موسسه ، محور سیاست خارجی ایالات متحده قرار می گیرد. موسسه «رند» در تعیین سیاست های داخلی آمریکا هم، نقش قابل توجهی داشته و در زمینه های اقتصادی، نظام آموزشی، اجتماعی ، تکنولوژی و فناوری، حمل و نقل و … فعالیت پژوهی دارد. رند، در زمینه سیاست های دفاعی و نظامی ایالات متحده فعالیت ویژه ای دارد. به طوری که پروژه های راهبردی متمرکزی را در موضوعاتی چون بررسی ساختار نظامی ارتش، بهداشت نظامی، آموزش و نیروی انسانی،تبیین راهبردها و دکترین های جدید دفاعی و نظامی، تکنولوژی فضایی، به روز کردن تسلیحات نظامی، ارتش و سیاست های بین المللی و … را برای وزارت دفاع (پنتاگون)، شورای امنیت ملی و شورای مرکزی اطلاعات آمریکا به انجام می رساند. موسسه رند هر ساله کنفرانس های متعددی را درخصوص علوم سیاسی، دیپلماسی و سیاست خارجی، روش شناختی، امنیت ملی، مطالعات علوم پایه و تکنولوژیکی، عملیات روانی و سیاست دفاعی و … برگزار می کند که مورد توجه مقامات دولتی و محافل دانشگاهی و علمی، رسانه ها و مطبوعات آمریکا قرار می گیرد. گفته می شود، سیاستمداران و مقامات بلندپایه کاخ سفید به همراه کارشناسان این موسسه جلسات تحلیلی و راهبردی را در کارگروه های تخصصی رند برگزار کرده و نتایج حاصله در تصمیم گیری ها و سیاستگذاری های دولت اجرایی می شود. این موسسه همچنین از موسسات و مراکز مطالعاتی دولتی و خصوصی، بنیادهای علمی (مانند بنیاد علمی ملی آمریکا)،مراکز تحقیقات نظامی و دفاعی وابسته به وزارت دفاع و … حمایت مالی و پژوهشی می کند. مجموعه ای از کارشناسان و متخصصان برجسته آمریکا در حوزه های سیاسی، نظامی و دفاعی، اقتصادی، بهداشت، اجتماعی و جمعیت شناختی و… با این موسسه همکاری متمرکز دارند به طوری که در طول ۶۰ سال گذشته بیش از ۳۰ برنده جایزه «نوبل» یا عضو این موسسه بوده اند و یا با آن همکاری می کرده اند. در چشم انداز موسسه رند کمک به بهبود سیاستگذاری و تصمیم گیری از طریق تحقیق و تحلیل مورد توجه قرار گرفته است و بر این اساس، بیشتر دستاوردهای علمی و پژوهشی این موسسه در راستای تعیین سیاست های دفاعی و خارجی، راهبردهای سالانه، پروژه های بلند مدت، آینده پژوهی، گزارش های تحلیلی تدوین و تصویب می گردد. مراکز پژوهشی موسسه رند موسسه رند دارای مجموعه ای از مراکز پژوهشی وابسته است که در حوزه های مختلف مطالعاتی، این موسسه را یاری می کنند. این مراکزپژوهشی عبارتند از: مرکز مطالعاتی نیروی هوایی (PAF) که در زمینه تدوین راهبردها و دکترین های نیروی هوایی، هوا و فضا، اجرای برنامه های تکمیلی در حوزه های آموزشی، تکنولوژیکی، نیروی انسانی و … فعالیت می کند. مرکز تحقیقات امنیت ملی (NSRD) که با اجرای پروژه های تحقیقاتی برای وزات دفاع و جامعه اطلاعاتی آمریکا در حوزه های امنیت بین المللی، سیاست دفاعی، سیاست اطلاعاتی، راهبردهای و بین المللی نظامی و دفاعی آمریکا همچنین در حوزه سیاست خارجی کاخ سفید درخصوص بررسی تحولات خاورمیانه، روسیه و اروپا، اوراسیا و بحران های بین الملل فعالیت می کند. مرکز نشریه اقتصادی موسسه رند که در زمینه تنظیم رفتار صنعتی، تحلیل سازمان های اقتصادی بین المللی، بررسی مبانی نظری و عملی اقتصادی، قوانین حقوقی اقتصادی و… فعالیت می کند. یکی دیگر از مراکز زیرمجموعه موسسه رند مرکز مطالعات دولت های خلیج است که شکل دهی و توسعه سیاست های عمومی در لوئیزیانا، می سی سی پی و آلاباما فعالیت می کند و در حوزه مناطق بحرانی با موضوعاتی چون امنیت عمومی، مراقبت پزشکی، آموزش ، آب و … تمرکز دارد. مرکز غیرانتفاعی اروپا که درخصوص چالش ها و مشکلات کشورهای اروپایی مطالعه و پژوهشی می کند. مرکز مطالعات بنیادی ایمنی و محیط زیست (ISE) که در حوزه های امنیت عمومی، محیط زیست، انرژی، توسع اقتصادی، ایمنی دفاعی، حمل و نقل، تکنولوژی فضایی، حقوقی و … فعالیت می کند. مرکز مطالعات سیاسی قطر (RQPI) که درخصوص تحولات سیاسی و اجتماعی خاورمیانه، شمال آفریقا و جنوب آسیا فعالیت می کند. مرکز مطالعات برنامه های بین المللی که درخصوص چالش های جهانی، امنیت بین المللی، تجارت جهانی، اطلاعات تکنولوژیکی، سرمایه گذاری و … فعالیت می کنند. مرکز مطالعات مدیریت سیاسی خطر تروریسم که در زمینه تروریسم و کانون های تروریسم فعالیت می کند. مرکز مطالعات دفاعی که در حوزه های نظامی، تسلیحاتی ، موشکی، فضایی و مأموریت های جهانی ارتش آمریکا فعالیت می کنند. مرکز بررسی منافع ملی که بر زمینه بازارکار، سیاست های رفاه اجتماعی، جمعیت شناسی و … تمرکز دارد. مرکز مطالعاتی آرویو (Arroyo) که در حوزه های ارائه راهبردها و دکترین های جدید به وزارت دفاع، آموزش و نیروی انسانی در ارتش، بهداشت نظامی، سیاست های بین المللی دفاعی و نظامی آمریکا و… تمرکز تحقیقی دارد. عملکرد موسسه رند در روند تاریخی موسسه رند از سال ۱۹۴۹، به عنوان بخش تحقیقاتی نیروی هوایی ارتش آمریکا، در جهت ارتقای توان تکنولوژیکی نیروی هوایی فعالیت خود را آغاز کرد. در طول دهه ۵۰ میلادی، موسسه رند طرح هایی را درخصوص سیستم دفاعی موشکی، تولید موشک های بالستیک و چگونگی پرتاب بمب اتمی ارائه کرد که به تصویب کمیته دفاعی کنگره رسید و اجرایی گردید. همچنین در طول این دهه، رند توانست با مطالعات گسترده اولین پایگاه، فضایی آمریکا را بنا نهاده و همچنین سیستم های هشداردهنده در مقابل حملات موشکی شوروی را ابداع و فعال کند. در طول دهه ۶۰، موسسه رند از بدنه نیروی هوایی ارتش خارج شد و در دولت های کندی و جانسون (۱۹۶۹-۱۹۶۱) پروژه های تحقیقاتی خود را در وزارت دفاع (پنتاگون) انجام می داد. در طول این دوران، انقلاب در امور نظامی که معروف به «انقلاب mcnamara » بود، توسط «رابرت مک نمارا» از محققان برجسته موسسه رند، ارائه می شود که توسط وزارت دفاع اجرایی می شود. این طرح در گستردگی سیاست های دفاعی، تولید تسلیحات اتمی، توسعه ساختارهای نظامی ارتشی و … تمرکز داشت. وی همچنین سیاست «نابودسازی متقابل مطمئن» را به وزارت دفاع ارائه کرد که در حوزه سیاست خارجی آمریکا اجرایی شد. به طوری که گفته می شود حتی اشغال ویتنام متأثر از این طرح بوده است همچنین در طول این دهه، کارشناسان موسسه رند، روش مطالعاتی «دلفی» را ابداع کردند که به ظهور روش علمی و کارآمد جهت پیش بینی پیشرفت های علمی و تکنولوژیک در حوزه، نظامی و دفاع آمریکا منجر گردید. در دهه ۷۰ میلادی، موسسه رند پروژه های غیرنظامی را به فعالیت های خود اضافه می کند که مهم ترین آن بحث «آینده پژوهی» بود که به سفارش شورای ملی اطلاعات آمریکا اجرایی شد. از دیگر پروژه های تحقیقاتی موسسه رند در این دوره می توان به سناریو سازی، شبیه سازی رایانه ای تحولات سیاسی و بین المللی، تحلیل سیستم ها، بودجه بندی و تخصیص مالی هزینه های طرح های راهبردی و … اشاره داشت. در طول جنگ سرد، موسسه رند علاوه بر ارائه پروژه های دفاعی و نظامی که مهم ترین آن سپر نظامی و توسعه تسلیحات اتمی بود، «دکترین سیاست بازدارنده» علیه شوروی را ارائه کرد که اجرایی گردید. این دکترین در راستای مهار شوروی و براندازی نرم آن قرار داشت، به طوری که به همین منظور نهادهای دموکراتیک موازی را در جوامع کمونیستی خصوصاً در اتحادیه جماهیر شوروی را فعال سازی نمود تا بتواند از طریق مبارزات مدنی بر تفکر کمونیستی غلبه کند و از درون جامعه کمونیستی شوروی را متلاشی نماید. به طوری که گفته می شود اجرای «دکترین سیاست بازدارنده» موسسه رند، در فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی نقشی اساسی داشت و امروزه این الگو برای مقابله با جهان اسلام از سوی سیاستمداران کاخ سفید پیگیری می شود. در دهه های ۷۰ و ۸۰ که سیاست خارجی و نظامی آمریکا بر اثر جنگ ویتنام، تحریم نفت از طرف دول عربی و ظهور انقلاب اسلامی صدمات بزرگی متحمل شده بود و مسئله انرژی و رقابت با شوروی سابق، از اساسی ترین موضوعات راهبردی کاخ سفید به شمار می رفت، موسسه «رند» که توانسته بود در زمان ریاست جمهوری «نیکسون» نفوذ زیادی در بدنه سیاستگذاری و تصمیم گیری آمریکا پیدا کند، طرح دخالت نظامی در خلیج فارس را با هدف تسلط بر چاه های نفت این منطقه ارائه کرد. این طرح که از سوی «پروفسور هولستتر» ارائه شده بود، با سقوط اتحادیه جماهیر شوروی در زمان ریاست جمهوری بوش پدر و در اوائل دهه ۹۰ میلادی اجرایی شد که منجر به جنگ دوم خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ و ورود نظامی آمریکا به منطقه خاورمیانه گردید. همچنین این موسسه در اوائل دهه ۹۰، در تصویب و اجرای «سند راهنمای دفاعی آمریکا» نقش قابل توجهی داشت که «دکترین برتری نظامی آمریکا» را در منطقه راهبردی خاورمیانه پیشنهاد می داد. بر اساس این دکترین پیشنهادی، موسسه رند بود که، ایالات متحده چتر نظامی خود را در حوزه خلیج فارس پهن نمود.که گفته می شود «شورای همکاری خلیج فارس» پس از آمریکا در منطقه، به همین منظور تشکیل شد. موسسه رند در طراحی پروژه، قرن جدید آمریکایی در سال ۱۹۹۷ نقش قابل توجهی برعهده گرفت، به طوری که با به قدرت رسیدن بوش پسر در سال ۲۰۰۰، این موسسه در اجرایی شدن این طرح از سوی نومحافظه کاران کاخ سفید جایگاه اساسی داشت. حتی گفته می شود طرح اصلی حمله و لشکرکشی آمریکا به عراق و افغانستان از سوی موسسه «رند» پیشنهاد گردیده است. از آنجایی که بعد از فروپاشی کمونیسم، اسلام به عنوان جدی ترین تهدید جهان غرب محسوب می شود، موسسه رند تحقیقات راهبردی گسترده ای را درخصوص مقابله با جهان اسلام و ایران به عنوان کانون اسلام انقلابی، در دستور کار خود قرار داد. که از مهم ترین طرح های راهبردی «رند» در این راستا «شبکه سازی های اجتماعی» در جوامع اسلامی از جمله ایران بود که از اواخر دهه ۹۰ به مرحله اجرا درآمد. در این راستا، مرکز مطالعات سیاسی خاورمیانه موسسه رند، در سال ۲۰۰۷، طرح راهبردی دیگری را جهت مقابله با جهان اسلام تحت عنوان «ایجاد شبکه های مسلمان میانه رو» را به سیاستمداران کاخ سفید ارائه داد که طرح فوق به طور جدی از سوی سرمداران کاخ سفید در جوامع اسلامی پیگیری می شود.همچنین گفته می شود گسترش ناتو به سمت شرق و نفوذ در حوزه آسیای مرکزی و قفقاز تحت تأثیر مستقیم راهبردهای تحلیلی موسسه رند بوده است. در سال ۲۰۰۸، موسسه «رند» پروژه ای راهبردی تحت عنوان «آسیب پذیری های سیاسی، جمعیتی و اقتصادی ایران» را به کاخ سفید ارائه داد که از یک سو به بررسی و ارزیابی عواقب ضربه حمله فرضی نظامی آمریکا به ایران پرداخته و از سوی دیگر درصدد پیدا کردن راه و شیوه های مختلف برای نفوذ در بدنه درونی نظام جمهوری اسلامی ایران بود. این در حالی است که این موسسه در تحولات پس از انتخابات دهم ریاست جمهوری در ایران، تحلیل های راهبردی را جهت دامن زدن به درگیری ها و تنش های داخل ایران ارائه می داد که تشکیل شبکه های اجتماعی در فضای مجازی، انقلاب توتیری، سازماندهی نهادهای مخالف در درون کشور و … از جمله مهم ترین آنها بود. با نگاهی تحلیلی بر عملکرد موسسه پژوهشی «رند» که در دو محور نظامی و سیاسی تمرکز یافته است، به خوبی می توان به این مسئله پی برد که تمامی پروژه های تحقیقاتی و همچنین راهبردها و تحلیل های این موسسه در راستای منافع سردمداران تجاری و شرکت های تسلیحاتی و نظامی آمریکا می باشد. به طوری که محوریت اجرایی این راهبردها و تحلیل های موسسه رند در حوزه تصمیم گیری سیاست خارجی کاخ سفید گواهی متقن بر این ادعا می باشد. مجید زاد بود www.psyop.ir |