محسن صادقی
-------------
چکیده
موضوع رمالی، طالع بینی و این گونه خرافات توجه عده کثیری از انسان ها را به سمت خود جلب کرده است. این پدیده آفتی سهمگین به جان و روح آدمی انداخته، که امروزه رو به گسترش است. بنا براین چاره جویی از آن از اهم اولویت کاری مسؤولین دست اندرکار می باشد. ودر صورت اهمال، خسارت های انسانی، اقتصادی زیادی در پی خواهدداشت و سبب سست شدن اعتقادات و ایمان و کار و تلاش می شود. درمان این نوع بیماری اجتماعی، با تمسک به ذات احدیت و توسل به اهل بیت پیامبر(علیم السلام) رجوع به مراجع عظام تقلید، برخورد صحیح و مناسب و به موقع مدیران فرهنگی، به راحتی انجام پذیر خواهد بود.
مقدمه
در فرهنگ لغت رمال یعنی «سنگ انداختن و فال دیدن. وطالع یعنی طلوع کننده – بخت و سرنوشت» در اصطلاح؛ رمال کسی است که با اشیاء مخصوص و حرکاتی از اشیاء، اخباری را از پس پرده به اطلاع مستمع میرساند. و طالع بین مدعی است که حوادث آینده و سرنوشت افراد را بازگو می نماید. پدیده هایی هم چون رمالی، دعانویسی، فال گیری، طالع بینی جزء موضوعاتی است که به اشکال مختلف ومتناسب با هرعصر و زمانی ظهور می یابد. علل افزایش این گونه پدیده ها در جامعه، به مقتضیات زمان متفاوت است. در عصر کنونی که مشکلات وگرفتاری های فردی، اجتماعی و اقتصادی گریبان گیر زندگی صنعتی بشر شده است، بیش از پیش نیاز به رفع موانع در مسائل موجود احساس می شود.
این پدیده واقعیتی است، که مبانی اخلاقی، اعتقادی و ارزشی جامعه را مورد هدف قرار داده و علاوه بر خسارت های معنوی، هزینه های بسیاری را بر معتقدان به آن تحمیل می نماید. نگرانی های کاری، خانوادگی و اجتماعی و عدم اعتماد به نفس، فرد ضعیف را دچار اضطراب و استرس می نماید، به گونه ای که سعی می کند، جهت تسکین درد ها، نزد رمال یا فالگیر برود. از طرفی چون این شیادان تا حدودی موقعیت روان شناختی افراد را درک می کنند، از شرایط موجود سوءاستفاده کرده و برای درماندگان نسخه می پیچند و پولهای هنگفتی به جیب می زنند. در اين ميان گاه آن ها با سوءاستفاده از احساسات و عواطف مذهبي مردم،بر مركب جهل آنان سوار مي شوند وگاهی دشمنان خارجي نيز براي انحراف جامعه از مسير درست، به بهره گيري از روش هاي نرم و خزنده روي مي آورند و جريان هاي انحرافي بزرگ تری هم چون ادعاي نيابت يا ارتباط با امام زمان(عج) يا عرفان هاي دروغين، را ترويج مي كنند.كه مي توان وهابيت و بهائيت را نمونه هاي تاريخي اين فرقه سازي هاي استعماري دانست.
بنا براین رواج این پدیده ها يك تهديد «نرم»محسوب می شود، و منجربه صدمات جبران نا پذیری در سطح جامعه می شود. سؤال اینجاست چرا علی رغم آثار مشهود از خسارت های مادی و معنوی جبران ناپذیرآن باز هم عده زیادی به دام چنین شیادانی می افتند؟ در پاسخ به این سؤال می توان گفت راه منطقی و عقلایی جهت رفع مشکلات، ابتداءً در ظاهر کمی دشوار به نظر می آید، لذا برای حل مسایل و معضلات زندگی به ساده ترین راه ممکن پناه می آورند، و از دکان رمالان و دعا دعانویسان و طالع بینان سر در می آورند. و از طرفی جاذبه های آینده بینی نیز مشوق به انحراف کشیده شدن به سمت چنین پدیده هایی می شود. در این نوشته به تفصیل به پاسخ این پرسش و به شرح علل افزایش پدیده هایی مانند رمالی، دعانویسی، فالگیری وطالع بینی در جامعه پرداخته و سپس راه برون رفت از چنین پدیده های خطرناکی به صورت پیشنهاد و راه کار بررسی می شود.
عوامل افزایش پدیده هایی مانند (رمالی، دعانویسی، فالگیری و طالع بینی) در جامعه
در جستجوی زیادی که از نوشته ها وتحقیقات اینترنتی صورت گرفت، از 22 مورد مقاله و پایان نامه و مراجعه به ده ها نوشته و مصاحبه انجام شده از این موضوع از آن به شکل اجمالی و صرفا به عنوان یک بزه و معضل اجتماعی و اقتصادی یاد شده بود. و در این مورد به طور مستقل مقاله ای ملاحظه نشد، و تقریبا به سیاق ساختارشناسی وآسیب شناسی علل وعوامل گرایش به پدیده خطرناک رمالی و طالع بینی، مبحث قابل توجهی که به راه کارهای برون رفت از این مسأله کمک نماید یافت نشد. و می توان مدعی شد این نوشتار، اولین نوشته ای است که در ضمن بیان علل گرایش به این پدیده، در پی راه حل موضوع و راه های برون رفت از این معضل پرداخته شده است. بنابر این ابتداء به عوامل گرایش به این پدیده و سپس راه کارهای مناسبی را در حد وسع و بضاعت خویش بیان می نماییم. .
1): ضعف ایمان
ضعف ایمان و فاصله گرفتن از توکل به خدای متعال و کمرنگ شدن ارزش های اخلاقی از عمده علل مراجعه افرادبه فال گیران و طالع بینان است. رمالان ضمن سوء استفاده از ضعف ایمان مراجعین با ابزارهایی هم چون اسطرلاب و کاسه های رمالی اقدام به پیشگویی می نمایند. دعا نویسان با نوشتن کلماتی یا ترسیم أشکالی روی کاغذ، اقدام به بخت گشایی و سایر کارهایی از این قبیل می نمایند. و فال گیران با فال چای و قهوه و شمع، اقدام به آینده نگری می کنند. در نگاه کسی که قدرت بی منتها و لایزال الهی را چاره ساز همه امورات و مالک الملک همه هستی می داند، چطورامکان دارد نسبت به چنین کارهای سخیف، مبتذل و بی مبنایی دل بسپارد و حوایج خود را ازصاحب چنین ابزارهای بی مقدار درخواست نماید. بی تردید افرادی به رمالان و طالع بینان مراجعه می کنند که از نظر اعتقادی ضعیف اند و بنیان اعتقادی محکم و راسخی به خداوند متعال ندارند و تصور می کنند با مراجعه به آن ها همه مشکلات شان حل، و گشایش در امورات خواهند داشت.
2): غلبه احساسات بر عقل در فرد و جامعه و باورهای غلط عوام
به طور مسلم یکی از عوامل بسیار مهمی که افراد جامعه، به رمالان و دعانویسان و طالع بینان روی می آورند، فاصله گرفتن از عقل و منطق است. وقتی جامعه از عقلانیت فاصله گرفت و تعطیلی خرد و اندیشه در حیات اجتماعی شکل گرفت، به توسعه کشور صدمه جبران ناپذیری وارد خواهد شد. "تأکیدات مکرر دین مبین اسلام نسبت به خردورزی و عقلانیت، انسانها را از خرافه ها و کارهای بی پایه و اساسی چون طالع بینی و رمالی دور می کند، زیرا منطق صحیح و عقل سلیم خط بطلان را بر چنین موهوماتی ترسیم کرده است. همه کسانی که به اموراتی هم چون سرکتاب، کارگشایی، فال و طالع بینی و مانند آن روی می آورند، آدم های درمانده و مستأصلی هستند که دستشان از هر گونه مبنای علمی ومنطقی خارج است. این چنین افرادی در وادی گمراهی می افتند و سرگردان از این رمال به سوی آن رمال می روند و سودی نمی برند، و به راستی آن ها مصداق بارز ضالین و گمراهان هستند. انسان منطقی و مسلمان واقعی می داند که خداوند با مفتخر کردن او به عقل و خرد، سازنده سرنوشت خود و مسئول اعمالش است و در نتیجه مستوجب پاداش یا کیفر است، اما برخی انسانها در مواقع شکست یا ناکامی به جای آنکه با شناختن علل شکست خویش درصدد توانمند کردن خود برآیند، متوسل به رمال و دعانویس می شوند تا شاید بدون کمترین زحمت و تلاش به خواسته خویش برسند". در واقع آنان می خواهند روابط علت و معلولی را کنار بگذارند، که همین اندیشه موجب می شود اعتقاد به شانس رواج یابد. به طور قطع زمينه این گونه ضعف ها، بنيان هاي سست معرفتي و كاستي تربيت عقلاني و نقص خردورزي است. از اين رو شاهد رواج خرافه گرايي و فريب خوردگي عده زیادی از مردم هستيم.
3): عدم قدرت تجزیه و تحلیل مسایل موجود و گرایش به متافیزیک
عدم قدرت تجزیه و تحلیل مسایل موجود و گرایش به متافیزیک یکی دیگر از موارد گرایش به دعانویسی و طالع بینی و رمالی عدم توانایی برخی از افراد در تجزیه و تحلیل مسایل زندگی است. کار رمال ها و طالع بینان دور شدن از تفکر و عقلانیت اجتماعی است. .
« وقتی بسیاری از اهداف اجتماعی شکل رؤیایی و دست نیافتنی به خودگرفت و تحقق آن ها در واقعیت ناممکن شد، تخیلات وگرایش ها به عوامل خارجی و خیالی و به دور از واقع گرایی شکل می گیرد و پدیده رمالی و فال بینی رشد می کند». انسان ها همواره به دنبال کشف رازهاي ناپيداي جهان هستي می باشند، وگرایش زیادی به متافیزیک دارند. وبه دنبال مطالبی اند که جنبه ملکوتی دارد. و هميشه تلاش مي کنند از راه هاي مختلف در مورد چيزهايي که برایشان پنهان است به ويژه در مورد آينده، اطلاعاتي به دست آورند و از روزهايي که هنوز نيامده و حوادثي که هنوز رخ نداده با خبر شوند. روی آوردن به متافیزیک باعث بروز نوعی امنیت کاذب می شود واین امنیت مقطعی است و فریب خوردگان با آزمون و خطا دیر یا زود به این نتیجه خواهند رسیدکه این روشها نمی تواند، بدون تلاش خردمندانه، کلید حل مشکلات باشد. در یک نظر عامل اصلی اقبال عوام و حتی افراد تحصیل کرده به این قبیل روشها، ناتوانی در حل مسائل زندگی است که این ناتوانی الزاماً ناشی از کم سوادی افراد نیست، بلکه به آگاهی های اجتماعی و نیز میزان شناخت آنها از دین باز می گردد، ضمن اینکه این افراد علی رغم مقاومتی که در مقابل خرافه گرایی بروز می دهند در ذهن خود نوعی پذیرش کم رنگ نسبت به دعانویسی و رمالی دارند که این امرناشی از گرایش های فطری آنها به متافیزیک است .
4): سودجویی و شهرت طلبی و سوء استفاده گروهی با ترفندهای زیرکانه
سودجویی و شهرت طلبی و سوء استفاده گروهی با ترفندهای زیرکانه ، خود افراد ساده اندیشی را در دام های شیطانی خود انداخته و با حرکات عجیب و غریبی سعی در ملکوتی جلوه دادن اعمال خود دارند. آن ها وانمود می کنند که رافع هر نوع مشکلی هستند و با ظاهری فریبنده، سودجویی های کلانی می نمایند. دستمزد رمالان و فالگیران گاهی به رقم بیست هزار تا یک میلیون تومان می رسد. وبه طور متوسط ماهیانه بین چهارتا شش میلیون تومان درآمدآنهاست دعا نویسان با نوشتن کلمات یا ترسیم بعضی شکل ها روی کاغذ، برای اهداف گوناگونی مثل زبان بند کردن، مهربان شدن شوهر، طلاق بین زن و شوهر، بستن بخت کسی اقدام می کنند. این شیادان با تجویز طلسم های مختلف فلزی یا دادن خوراکی به مشتریان، آن ها را وادار می کنند که طلسم های خوراکی را بخورند. از استخوان سگ و مغز کلاغ گرفته تا چشم گربه و پشم کفتار و خوراندن ادرار دختران نابالغ به مراجعین ساده اندیش خود تجویز نموده اند. این کار آن ها نه تنها باعث رد طلسم نشده، بلکه منجر به بیماری های خطرناک و لاعلاج و حتی باعث جنون و مرگ مشتریان خود شده اند. آن ها سراب های کاذبی را به مشتریان وعده می دهند و با ترفندهایی مثل شعبده بازی و در آوردن صداهای عجیب و غریب از جیب یا بدن خود طوری وانمود می کنند که با عوالم غیب مرتبط اند. و لذا با فریب مراجعین، پول ها و جواهرات فراوانی را به جیب می زنند. این افراد کلاهبردار و سودجو، که از جهل و نادانی مراجعین خود که اغلب زنان هستند، حداکثر استفاده را میبرند. فالگیری، سر کتاب، کارگشایی، رزق و روزی، مهر و محبت، بخت گشایی و. . .
کلید واژه هایی است که برای باز شدن قفل مشکلات افراد به ظاهر درمانده از سوی برخی افراد سودجو پیشنهاد می شود، به طوری که برخی از این درماندگان با تصور این که تنها روش های غیرمعمولی گره را از کارشان باز می کند، به رمالان و دعانویسان مراجعه می نمایند. توزیع کارت هایی با عناوین کف بینی، فال قهوه، دعانویسی فال شمع و تاروت و ورق و نمک از جمله دام هایی است که برای فریب مشتریان خود می گسترانند، اما موضوع به این سادگی ها نیست. پشت این باورهای به ظاهر راه گشا سایه جرائمی هم چون: تجاوز، اغفال، سرقت و قتل آرمیده است. این مجرمان به راحتی به زندگی فردی و اجتماعی افراد سرک می کشند و هر آنچه را از ذهن و ضمیرشان تراوش می کند، به عنوان آینده بینی و راه حل مشکلات پیش روی مخاطب قرار می دهند و نسخه های عشق و عاشقی می پیچند و در زندگی زناشویی مداخله می کنند و بعضا نقش محوری را به غلط در برخی جدل های خانوادگی ایفا می کنند.
رمالان و دعانویسان عنکبوتان دکان دار دنیا هستند که با استفاده ازچند کتاب دعا و فالگیری برای همه نسخه می پیچند، این شیادان گاه با طلسم و گاه با اعمال و مناسک ناصحیح فرد را وادار به گناه می کنند که مثلا آیاتی از قرآن را بر روی بدنشان بنویسند و یا در برابر نامحرم، قسمتی از حجاب خود را بردارند، این کارها و سوءاستفاده ازآیات الهی نه تنها از نظر شرع حرام است. بلکه از نظر قانونی هم جرم محسوب می شود
5): مشکلات اقتصادی و ترس ناشی از عدم تأمین آینده
بیشتر افرادی که به دعانویسان مراجعه می کنند در پی حل مشکلات و معضلات اقتصادی خود می باشند و یا به دنبال بخت و اقبال و شانس خود با دعا هستند و این را راه نجات خود می پندارند. بعضی از آن ها گفته اند: "در زندگی مشکلات زیادی گریبان گیر ما شده بود که هیچ راه حلی برای رهایی از آن ها و باز شدن دری به روی خودپیدا نکردیم و از آن جا که در اتاق رمالان را به روی خود باز دیدیم و برای رهایی از این مشکلات وارد آن شدیم. " برخی تصور می کنند راهی وجود دارد که ره یک ساله را یک شبه پیمود، و یا گمان دارند راه جلوگیری از ورشکستگی مراجعه به دعا نویسان یا رمالان و فالگیران است. معمولا در رشد پديده فالگيري، فقر اقتصادي و فرهنگي بصورت توامان ديده مي شود. به محض اين که برای بعضی از مردم ناکامي ها بيشتر مي شود و نمي توانند به زندگي دلخواه خوددست يابند، به سمت پديده هايي، مانند فالگيري و رمالي و پيشگويي، مي روند. از اين رو شاهديم که گروه هاي کم سواد، فقير و قشرهاي کم درآمد بيشتر در قبال اين پديده ها آسيب پذيرتر هستند، این پديده در محلات فقيرنشين جنوب شهر کاملا محسوس است . .
6): راه اندازی سایت های اینترنتی و ماهواره ای و حرکت های تبلیغاتی آزادانه
امروزه با ارتقاء سطح دانش و تکنولوژی، آسیب های اجتماعی نیز به فراخور آن افزایش چشم گیری داشته است. با تبلیغات رنگارنگ، فالگیران و رمالان سفره حیله و تزویر را بر کاربران جوان، بخصوص خانم ها گسترده اند. به عنوان نمونه 1000 صفحه وب در بخش فارسی و حدود 170 میلیون نمونه خدمات فال گیری در موتور های جستجوگر اینترنتی عنوان شده است که اطلاعات زیادی را در این رابطه در اختیار کاربران قرار می دهد. «البته شبکه هاي ماهواره ای نیز در تکاپوی ۲۴ ساعته درترویج فال قهوه وفال ورق و خرافه هاي غيرمسلمانان در سطح وسیعی به فعالیت مشغول اند». و متأسفانه دست هايي در داخل کشور نیز اين مسائل را تقويت مي کنند. پیشنهاد می شود جهت کنترل و جلوگیری از سوء استفاده مجرمان اینترنتی، ابتداء اطلاع رسانی و شفاف سازی کلی انجام و سپس نهادهای امنیتی و انتظامی این نوع سایت ها را شناسایی و فیلتر نمایند و در نهایت با مدیران و مجریان سایت های مذکور برخورد قضایی نموده و تا ریشه کنی این عوامل به تلاش خودادامه دهند.
7 ): عدم توجه مسئولین به موضوع رمالی و فال و طالع بینی به عنوان معضل
عدم توجه مسئولین به موضوع رمالی و فال و طالع بینی به عنوان معضل و آسیب اجتماعی موضوع فال گیری در منظر محققان اجتماعی ایرانی کمتر دیده می شود، اما یکی از واقعیت های جامعه امروزماست. متأسفانه کتب بسياري نیز درباره راهنماي فالگيري و پديده هاي مشابه آن در سال هاي اخير به زبان فارسي ترجمه يا تاليف شده و روش هاي متنوعي براي فالگيري به وجود آمده است و به شکل های
گوناگون به آموزش فالگيري پرداخته می شود. البته برخي رسانه هاگاه و بيگاه به بررسي فالگيري و رواج آن در ايران و جهان مي پردازند. همچنين روان شناسان و متخصصان آسيب هاي اجتماعي در ميزگردها و مصاحبه هاي مطبوعاتي به این موضوع پرداخته اند وآن ها اغلب از رواج فالگيري به مثابه نوعي کج رفتاري و شيادي یاد و به بررسي وپديدهاین معضل پرداخته اند اما هنوز محققان علوم اجتماعی، کمتر به ریشه یابی و عوامل گسترش و راه علاج این معضل پرداخته اند. و شايددليل آن این باشد که هنوز فالگيري را به اندازه کافي مهم يا ارزشمند نمي دانند که درباره آن بينديشند و آن را از حيطه دستور کار خود خارج می دانند. بسياري هم ممکن است اين موضوع پيش پا افتاده را در مقام و مرتبتي ندانند که در شان روشنفکری يا منزلت دانشگاهي خود محسوب نمایند. بعلاوه، روش هاي تحقيق اجتماعي پيمايشي و کمي گرا و آماري موجود در ايران نيز قادر به شناخت و فهم اين پديده نيست; اما هرچه باشد، اکنون وقت آن رسيده تا محققان علوم اجتماعي با بررسي اينگونه موضوعات که گسترش يافته اند، دريچه ایي به سوي واقعيت هاي فرهنگي و تحولات دروني جامعه ایران بازکنند .
8): ازدواج ورفع اختلافات خانوادگی و زناشویی
افرادي که در زندگي دچار مشکلات و معضلات خاصی مي شوند به سمت اين مسائل گرايش پيدا مي کنند مثلا وقتي سن ازدواج شان بالا مي رود و امکان تشکيل خانواده را ندارند، به سراغ رمال و دعانويس و فال گيرمي روند تا محبت ديگران را نسبت به خود جلب و ازدواج کنند. و یا در زندگی خود به اختلافات لاینحلی برخورد می کنند که هر یک از زن یاشوهر با آسان ترین راه، یعنی مراجعه به دعانویس یا فال گیر به دنبال ریشه یابی مسایل و حل آن می روند. جای نگرانی دارد که در برخی گزارشها نشان می دهد حدود 5 درصد از طلاق ها با موضوع رمالی، فالگیری و جادوگری در جامعه ارتباط دارد. در برخی موارد سوء ظن به همسر مثل زن دوم یاگمان به ارتباط با بیگانه، این مراجعه را تشدید می کند. البته اختلافات زناشویی نیز عامل بسیار مهمی است که افراد به جای فراگیری و آموزش مسائل زندگی و زناشویی به افراد ضعیف النفسی که خود در حل مسائل اولیه زندگی خود عاجزند مراجعه، و راه محبت به همسر را آن ها مطالبه می نمایند.
9): افسردگی پنهان و احساس تنهایی و تنبلی وسستی و ناامیدی
بعضی از انسان ها در تنگناهای روحی و روانی به هر چیزی چنگ می زنند، و همانند غرق شدگانی هستند که هرخاروخاشاکی را ابزار نجات می یابند، از این روست که در اوج نومیدی به هرموجی سوار می شوند تا امیدی را در دل هایشان بیفروزند. از ویژگیهای انسان تمایل به آسایش، بی میلی به کارهای پرزحمت و رهایی از اندیشه ورزی دقیق و خیال درسودای گنج بی رنج است، بسیاری از انسانها می خواهند بدون آنکه خود را خسته کنند، از آینده باخبر شوند و بی آنکه رنجی ببرند، به گنجی برسند و برآینده تأثیر بگذارند و این موضوعات از زمینه های اصلی روی آوردن برخی مردم به فالگیری و رمالی و مشابه کارهای نوین آنها مانند انرژی درمانی است. به طور کلی بی اعتقادی به تلاش وکوشش سبب می شود، مدعیان دروغین، رمال و
طالع بین، برای مدتی بتوانند به فریب و کلاهبرداری ادامه دهند. یکی دیگر از علل گرایش به رمالی، احساس تنهایی است که گریبان گیر قسمت عمده ای از مردم شده است. همچنین ناراحتی های روحی و روانی، عدم توانایی در ایجاد ارتباط با دیگران، نیاز به پیشرفت و موفقیت در کار، حل مسائل عاطفی و زناشویی، همچنین اختلافات خانوادگی باعث می شوند که گاه اشخاص تحصیلکرده و روشنفکر نیز، تحت تأثیر القائات دیگران
دست به دامان فالگیرها شوند و عدم قدرت و توانایی خود را برای حل مشکلات خود به این نحو ابراز دارند. در نهایت ناامیدی از رسیدن به خواست ها و آرزوها، انسان را وادارمی کند تا به خرافه رو بیاورد و از نیروهایی نامعلوم کمک بگیرند. .
10): تکیه گاه روحی و روانی وعدم اعتماد به نفس و اطمینان به خلاقیت های درونی خود
علت این که عده ای به دنبال خرافه، رمالی و فال می رونداصولا در اثر فقدان یک امنیت روحی و فکری است که در فرد به وجود میآید و یک تمایل و کشش در شخص ایجاد میکند که خواه ناخواه به دنبال این مسائل کشیده میشود. زمانی که فرد به دلایل مختلف از لحاظ عاطفی و روانی دچار یک خلاء یا کاستی میشود رفته رفته امید خود را از دست میدهد و یأس جای آن را میگیرد در آن زمان است که بدون توجه به هیچ چیز فقط و فقط سعی در رها کردن خود از آن خلاء روحی دارد. این نوع کشش و میل به خرافه در همه قشرهای جامعه به چشم میخورد و البته این میل در میان هسته ها و گروههایی پررنگتر است که قشر وابستهتر و متکیتر جامعه را تشکیل میدهند به همین دلیل است که ما خرافه را در میان زنان و دختران دمبخت بیشتر میبینیم و این هم به دلیل نداشتن استقلال فکری و مالی، و عدم اعتماد به نفس آنها است. تا زمانی که محرومیت در جامعه وجود داشته باشد و انسانها خود نتوانند نیازهای اساسیشان راتأمین کنند، خرافه و مراجعه به رمال و طالع بین، وجود خواهد داشت و رمالان به راحتی از سادگی و نیاز مردم سوء استفاده میکنند و پولهای هنگفتی را به جیب خواهند زد. وقتی افراد توانایی برآورده کردن نیازها و خواسته هایشان را از لحاظ فکری، اقتصادی و اجتماعی و خانوادگی، نداشته باشند و نتوانند به خواسته هایی مثل ازدواج، کار مناسب، وضعیت مالی خوب دست پیدا کنند به خرافات روی می آورند. در بعد فردی، عدم اعتماد به نفس و سستی در اصول اعتقادی و مذهبی و عدم تکیه گاه مطمئن، باعث گرایش به این پدیده های خرافی می شود به همین دلیل است که می بینیم افرادی که شناخت کاملی از دین اسلام ندارند به جای توسل به قرآن و پیامبر و ائمه اطهار، دست به دامن رمالان و شیادان می شوند. فرار از وضعیت موجود و عدم خلاقیت های درونی درخود، ازجمله عواملی است که انسان ها رااز واقعیات زندگی دور می کند.
11): رواج از طرف صهیونیست ها
امروزه صهیونیستها و یهودیان به پدیده هایی چون فالگیری، دعانویسی و رمالی دامن می زنند و با سوءاستفاده و بازیچه قرار دادن احساسات و عواطف مردم، آنها را نسبت به اعتقادات دینی و باورهای مذهبی سست و بی اراده می کنند تا به خیال خام خود از این راه، آموزه های دینی و الزامات اسلامی را محو نمایند. نشانه بارز این مسأله رواج خرافه گرایی و داستان های دروغین و ساختن آیین ها، دین ها و مذاهب جعلی مثل بهائییت است .
12): خلاء قانونی
بر اساس تحقیقات صورت گرفته برای دستگیری مجرمانی هم چون رمالان کلاهبردار، خلأ قانونی وجود دارد و باید از آن ها شاکی خصوصی باشد تا برخورد مناسب صورت پذیرد. اساساً سرکرده شیادان به صورت مخفی حرکت می کنند. ضمن اینکه آن ها در خانه هایی فعالیت می کنند که هیچ تابلو و نشانه ای در محل فعالیت شان ندارند و شناسایی آن ها کار بسیار دشواری است. و قانون نیز تعریف جامع، کامل و واضحی از عمل مجرمانه طالع بینان و رمالان ندارد، مگر مواردی که عنوان کلاهبرداری یا شاکی خصوصی درخواست پیگیری داشته باشد. برای اینکه فالگیری یا دعانویسی، کلاهبرداری تلقی شود و مورد پیگرد قانونی قرار بگیرد سه شرط "متقلبانه بودن وسایلی که از آنها برای اغفال دیگران استفاده می شود"، " اغفال شدن و فریب خوردن قربانی که مستلزم عدم آگاهی وی نسبت به متقلبانه بودن وسایل مورد استفاده مجرم است" و "پرداخت مال یا وجه نقد" باید با یکدیگر جمع شود. اگر چه در قانون مصوب 1324 هر گونه اقدام به رمالی، جن گیری و فال گیری جرم محسوب شده، ولی سکوت قانونگذار در تعریف سحر و جادو و رمالی و طالع بینی، و عدم تعریف آن یکی از ابهامات در برخورد با اینگونه مجرمین است. مع الأسف که فال گیری و جادوگری به عنوان یک جرم مستقل در قوانین کنونی شناخته نشده است. اما اکنون لایحه همچنان که فالگیری و جادوگری به عنوان جرم مستقل در قوانین کنونی جدید قانون مجازات اسلامی مراحل بررسی و تصویب خود را درمجلس شورای اسلامی می گذراند که نه تنها رمالی، بدعت و نو آوری در دین و فالگیری را به وضوح جرم شناخته شده بلکه مجازات آن را نیز افزایش داده و برای مرتکبین آن، اعدام تعیین کرده است.
راه حل و درمان این نوع بیماری فردی و اجتماعی
الف): تمسک به قرآن، انبیاء و روایات اهل بیت(صلوات الله علیهم )
قرآن یکی از گناهان کبیره را نومیدی ازرحمت خدا می داند. انسان های ناامید، به سادگی تن به وسوسه های شیطانی می دهند و خود را به آتش دوزخ می سپارند، این درحالی است که مؤمنان، امید را روح خدا می دانند و این امید در همه ذرات وجودشان در جریان است. آیات قرآن در این خصوص می فرماید: « نباید از خدا و روح الله مأیوس شوند، زیرا تنها کافران از روح الله مأیوس می شوند.» بنابراین انسان مؤمن باید، تنها امیدش به خدا باشد. دین مبین اسلام پاي بندي به اعتقادات توحیدی و آموزه هاي اخلاقي را يکي از راه هاي مهم مقابله با مشکلات و استرس هاي زندگي مي داند و قطعا پاي بندي نسبت به اين امور موجب مي شود انسان درزندگي خود احساس آرامش کند و به سادگی در دام اين معضلات گرفتار نشود. در قرآن كريم از افكار موهوم و خرافي و باطل با عنوان «غل و زنجير» ياد شده و آمده است: "ويضع عنهم اصرهم والاغلال التي كانت عليهم. پيامبران آمده اند تا فرد و جامعه را از اسارت قيد و بند هاي ساختگي آزاد كنند". چنان كه در اين آيه اشاره شده است، زدودن قيد و بندهاي رسوم خرافي و افكار پوچ و باطل جاهلي، يكي از كارهاي انبياي الهي است که آن ها به عنوان مصلحان جامعه بشري، شناخته شده اند؛ پيامبراني كه مي خواستند باآموزه هاي وحياني والهامات رباني و سروش غيبي، غبار از رخ عقل و وجدان بشر برگيرند و قوه عقل و خرد انسان هاراشكوفاكنند. وغل و زنجیر افکارموهوم را گسسته و راه هرگونه سوء استفاده از انسان ها را منسدنمایند. .
ب): تمسک به ادعیه و مأثورات حضرات معصومین (سلام الله اجمعین)
در دین مبین اسلام بخت گشایی و طلسم کردن جایز نیست و این کار شیطانی قلمداد شده است، انسان ها باید برای حل مشکلات خود به سوی خدای متعال توجه کنند و دعا را واسطه فیض قرار دهند و صلاح امور را با توجه به حقانیت پروردگار از ائمه اطهار"علیهم السلام"تمسک نمایند. متأسفانه جایگاه دعا در اندیشه برخی به درستی تبیین نشده است. اطلاع رسانی مسئولان فرهنگی، دینی، وزارت ارشاد اسلامی و رسانه ملی در این خصوص می تواند، اقبال مردم به خرافه، رمالی و دعانویسی جعلی را به حداقل برساند و توسل آنها به ادعیه مأثوره را افزایش دهد. مسؤلین ذی ربط موظفند دعاهاي مستندی که درمفاتيح الجنان و بقيه منابع اسلامي آمده است را با چاپ های زیبا، جذاب و با قیمت مناسب ارایه دهند. اغلب دعانویس ها آگاهی کاملی از ادعیه اسلامي ندارند و عباراتي جعلي را به عنوان دعا براي افراد تجویز مي نمایند و به نوعي از آن ها سوءاستفاده مي کنند. لکن مردم نیز نبايد دنبال اين گونه امور نامتعارف باشند، زيرا خيلي از افرادي که مدعي اين امورند، افراد حقه بازي اند که عمل آن ها از نظر دین مطرود است. به خصوص که، این افراد اگر مدعی سحر و جادو باشند قطعاً هم فعلشان، و هم مراجعه به آن ها حرمت شرعی دارد.
ج): ترویج و تشویق به مراجعه مردم به بیوت مراجع عظام تقلید
در سالهاي اخير در كشورمان مراجعه به دعانويس، رمال، فال گير، جن گير و مواردي مانند آن و همچنين دريافت وجوه كلان در مقابل انجام اين اقدامات افزايش يافته است. از آنجا كه دعا نمودن مورد تاكيد اديان الهي به ويژه اسلام است، اين سوال مطرح ميشود كه آيا اموري همچون دعا نويسي نيز مورد تاييد اسلام هست؟ و امور ديگري همچون رمالي، فال بيني و جن گيري و موارد مشابه كه به نوعي از امكان پيشگويي آينده يا تغيير آن خبر ميدهند چه جايگاهي در احكام شرعي دين مبين اسلام دارد؟بی تردید در پاسخ این گونه موارد باید به متخصص رجوع نمود. مراجعه به کارشناسان دینی که مراجع عظام تقلید اند، دام های تزویر و نفاق سوء استفاده کنندگان از دین و اعتقادات مردم را می بندد. اکنون به اجماع نظر حضرات آیات عظام تقلید از جمله امام خامنه ای"مدظله" ایت الله صافی گلپایگانی"مدظله"، آیت الله سیستانی"مدظله"، آیت الله علوی گرگانی"مدظله" و آیت الله مکارم شیرازی"مدظله" در این خصوص پرداخته و در یک جمع بندی کلی این چنین بازگو میکنیم "مراجعه به رمالها و فالگیرها جایز نیست، اعتباري ندارد، صحيح نيست، خالي از شبهه نيست، نبايد بر آن پيشگوييها، اثر بار کنند. " گرفتن پول براي گرفتن فال جايز نيست. " ولى دعا نویسى اگر بر مبناى دعاهاى وارده معصومین «علیهم السلام» باشد اشكال ندارد". در اين ميان روحانيت و عالمان ديني اصلي ترين وظيفه را برعهده دارند. روحانیت در خط مقدم مبارزه با خرافات قرار دارند. البته عالمان اسلامي در طول تاريخ به فراخور اقتضائات و به تناسب توان و توشه خود در اين راه گام برداشته اند. همچنان در فتنه بابيت آنان بودند كه فتوا به مقابله با بابيان دادند و اهل ديانت را به دفع آن ها فراخواندند و طومارشان را در ايران درنورديدند. .
د): آموزش و بصیرت افزایی در سطوح ذیل
- مدارس- دانشگاه ها- مراکزفرهنگی
رؤسا و مدیران در مدارس، دانشگاه ها و اماكن و مراکز فرهنگی بايدمسایل بروز در خصوص خرافات شناسايي و هم چون طبيبي دلسوز و دردآشنا، به درمان و دفع خرافات اقدام نمایند. برخورد حكيمانه كه روش پيامبران است، تنها مسيریست كه مي تواند ريشه هاي خرافه گرايي را بخشكاند و دست كم آن را تحت كنترل درآورد و محدود كند. به عنوان نمونه انجمن اسلامی و بسیج دانش آموزی و دانشجویی و فرهنگسراهای شهرداری، خانه سینما و مساجد جملگی در زدودن خرافات و دفع آن تأثیر شگرفی خواهند داشت به شرطی که مدیریت آن مراکز، فردی حکیم و آگاه به مسایل دینی و آشنا به آسیب های فردی و اجتماعی پدیده هایی هم چون رمالی باشد. .
-رسانه ملی و مطبوعات
مطبوعات و صدا وسيما اين موضوع را بايد با حساسيت ویژه ای دنبال کنند این موضوع براي طبقات فقير و فرودست جامعه بايد بطورخاص چاره انديشي شود; چراکه بي اطلاعي و بي سوادي در ميان آن ها شيوع بيشتري دارد زیرا آن ها خیلی اهل رسانه و کتاب نيستند، ازاين رو بيشتر در معرض چنين آسيب هايي قرار دارند. رسانه ملی می تواند با تهیه و پخش برنامه های انیمیشنی و با ساخت مجموعه های تلوزیونی جذاب به خصوص برنامه های ویژه ماه مبارک رمضان با محوریت آشنایی با پدیده فال و رمالی، عموم مخاطبین خود را از این موضوعات آگاه و آن ها را راهنمایی و هدایت نماید. و البته این کار نیز نیاز به مدیریت، برنامه ریزی، بودجه مناسب و فرهنگ سازی و اطلاع رسانی بیشتری دارد، همان طور که رسانه هاي غربي با سرمایه گذاری های کلان اين مسائل را در کشور ما رواج مي دهند، رسانه هاي ما هم براي مقابله با آن ها بايد وارد ميدان شوند. رسانه ها در دنياي معاصر نقش تعيين کننده اي در جهت گیری افکار عمومی دارند. بنابر این اگر آن را به طور صحیح مدیریت و رهبری نمایند ذهن مخاطب، آمادگی اصلاح ساختاری از این پدیده های خطرناک خواهند داشت. .
تبلیغ مبلغان دینی در منابر
رهبر معظم انقلاب اسلامي، در سال ٨٥ در سفر خود به استان سمنان، از مقابله و مبارزه با خرافات سخن گفته بودند. معظم له در آن سخنراني اظهار داشتند: «در كنار ترويج و تبليغ معارف اصيل ديني و اسلامي بايد با خرافات نيز مبارزه كرد. . . امروز مدعيان ارتباط با امام زمان(عج) و مدعيان ارتباط با غيب با اشكال مختلف در جامعه دارند، كار مي كنند. درمقابله با خرافات شجاع باشيد و ملاحظه اين را نكنيد كه كسي بدش بيايد".
- کلاس های آموزش عقیدتی، سیاسی و تربیت تعالی (در بحث مهدویت)
هم فكري مسئولین عقیدتی سیاسی و مرکز پژوهش ها جهت پالايش احاديث مهدويت، تحليل معرفتي آسیب های اجتماعی و شناخت پدیده های رمالی و طالع بینی و چگونگی رسوخ آن به خانواده ها نقش به سزایی دارد. تجهیز شدن مربیان عقیدتی سیاسی، به علوم و فنون روز، و مطلع شدن از اخبار و اطلاعات فنی طالع بینان و رمالان، باعث می شود مربیان، با آگاهی بیشتر در کلاس های آموزشی تربیت و تعالی حاضر شوند و مخاطبین خود را که عمدتاً پاسداران و خانواده های آنان و سربازان جوان هستند، نسبت به مکر شیادان و کلاهبرداران حیله گر اعم از رمال و دعانویس و طالع بین بصیرت افزایی نمایند.
ه): پخش اعترافات رمالان و دعانویسان گمراه و فریب خوردگان از رسانه ملی
به نظرمی رسد پخش اعترافات این مدعیان و فریب خوردگان ازاین جریان از رسانه ملی، یکی از بهترین شیوه های جلوگیری از سوء استفاده آن ها است زیرا بدون واسطه از آسیب های احتمالی آن آگاه می شوند. .
و) ایجاد و توسعه مراکز کارآمد مشاوره و راهنمایی
ایجاد مراکز مشاوره و راهنمایی در تمامی مناطق کشور به صورت رایگان و یا ارزان قیمت می تواند حجم مراجعات به سودجویان و شیادانی که از عقاید دینی مردم سوءاستفاده می کنند را کاهش دهد.
ز)مجازات
قضات دادگاه های کیفری معمولا افراد متهم به رمالی و فالگیری را با استفاده از قوانین مربوط به کلاهبرداری و تحصیل مال نامشروع مجازات می کنند، اگر جه در این خصوص خلاء قانونی وجود دارد و راه های فرار از مجازات فراهم است ، ولی همان طور که قبلا اشاره شد، لایحه جدید قانون مجازات اسلامی که اکنون مراحل نهایی تصویب خود را مجلس شورای اسلامی می گذراند می تواند تا حدود زیادی چنین مجرمانی را به اشد مجازات برساند. در کنار آگاه سازی مردم باید برنامه ریزی درستی از سوی کارشناسان صورت گیرد و قوانین نیز باید در مقابل این گونه جرایم بازدارنده باشند تا تعداد افرادی که بر اثر ناآگاهی و ساده اندیشی در سایه این پدیده اجتماعی آسیب می بینند به حداقل برساند. از آنجاکه اين اعمال به اعمال مجرمانه ديگري از قبيل رابطه نامشروع، طلاق، قتل، ضرب و جرح و.. دامن مي زنند;
براي تعيين معيار جرم اين افراد بايد ديد که پيامد و نتيجه نهايي چنين عملي با کدام يک از مصاديق جرم در قانون مطابقت دارد تا اين تبعات به فراخور نوع جرم ارتکابي مستوجب کيفر و مجازات افراد خاطي شود. و با توجه به اين که افراد فالگيرخياباني به امورات واهي می پردازند و مردم را به امور غيرواقعي اميدوار مي کنند، مي توان بعنوان کلاهبردار آن ها را تحت تعقيب قرار داد و حتي اگر کارشان در سطح گسترده اي باشد و باعث اخلال در امنيت روحي و رواني خانواده ها بشود به تناسب سنگینی جرم، مجازات آن ها دو چندان خواهد بود. البته مجازات قانونی به تنهایی برای کاهش این جرم کافی نیست و تقویت اعتقادات دینی و ارتقای سطح فرهنگی جامعه نقش موثری در کاهش جرم رمالی و فالگیری خواهد داشت. امری که همت بیشتر علمای دینی، مراکز آموزشی و رسانه های گروهی را میطلبد. کاربردهای این نوشته آن جایی روشن می شود که عوامل گسترش در جامعه که قبلا به آن ها اشاره شد، ابتداءً شناسایی و سپس با تمسک به راه حل های پیشنهادی، نوع نگرش مردم به دعا عوض شود و تفأل به فال نیک زدن و زدودن خرافات از سطح زندگی ترویج شود همان طور که در روایتی به نقل از امیرالمؤمنین علیه السلام که فرموده اند " فال خوب بزن تا کامیاب شوی" این نوع نگرش سبب نشاط روح و روان و امید به آینده می شود و با توسل به اهل بیت" علیهم السلام "که واسطه های فیض الهی اند تلاش و کوشش را افزایش تا به قله های رفیع انساننیت و ترقی در همه مسایل در سطح بین الملل دست یابیم. انشالله
___________________________
فهرست منابع
قرآن مجید
عمید. حسن. فرهنگ عمید. -. مؤسسه انتشارات امیرکبیر. سپهر تهران. 18. 1362
محمدی ری شهری. محمد. میزان الحکمه. حمیدرضاشیخی. دارالحدیث قم. قم. 2. 1379
طباطبایی. سیدمحمدحسین. المیزان جلد11. سیدمحمدباقرموسوی. فرهنگ رجاءچاپخانه سپهر. بنیادعلمی وفکری علامه طباطبایی. 4. 1370
نشریات:
روزنامه تهران امروز. زهره محسنی مورخه 16/7/1388
نسخه شماره .متن رمالی 12 ارديبهشت 1388. جمادي الاولي1430روزنامه ابتکار
روزنامه خراسان. مورخ چهارشنبه 12/11/1389. خرافه هایی که رسانه های غربی ترویج می کنند. رضوانی نیا شماره. 17785
روزنامه خراسان. خرافه گرایی معلول ضعف بینش و نبود تربیت عقلانی. تاريخ شمسی نشر 13/09/1387
اینترنت:
پایگاه تخصص بررسی عرفان های کاذبwww. erfango. tkerfanoo. asalblog. Com
دکتر مجیدابهری عضوهییت علمی دانشگاه شهیدبهشتیwww. khabaronline
صدای ایران صفحه برنامهwww. iransedanetwork
سایت صباwww. saba1598. blogfa. com
نگاهی به پدیده رمالی و جن گیری در جامعه. علی میلاسیwww. khouznews. ir
مقاله مدیر کل انجمن ها. دکترنادرwww. iransalamat. com
استفتا؛ات www. sistani. org
استفتا؛ات www. leader. ir
استفتا؛ات www. gorgani. ir
استفتا؛ات www. makaremshirazi. org
استفتا؛ات www. saafi. org
تاریخچه فال، طالع بینی www. sootak. ir
نظر مراجع درباره رمالی و جن گیری/www. asriran. com
دکتر قرایی مقدم در گفتوگو با "هموطن سلام"www. hamvatansalam. com
عوامل اجتماعی خرافه پرستیforum. p30world. com
مروری بر رواج پدیده رمالی در جامعه. دکترنادرwww. iransalamat. com
www. tabnak. com
www. patogh. com
www. hamedan. ir
خرافه گرايي معلول ضعف بينش و نبود تربيت عقلاني استbashgah. net
وبلاگ اطلاع رسانی بهاریون، فرهنگی اجتماعی اقتصادی ورزشیعلیرضا حسن زادهbaharion. persianblog. ir
تاریخ انتشار هشت خرداد نود. کد خبر21305SHIA-NEWS
پاورقی :
|