بخشی از دوره امام باقر (ع) و امام صادق (ع) از درخشان ترین دوره ها در تاریخ اسلام است.
در این دوره به جهت درگیری كه بین بنی امیه و بنی العباس بوجود آمد این دو امام فرصت مناسبی جهت تبیین ابعاد مختلف اسلام ناب محمدی (ع) پرداختند و كسان زیادی از صاحبان فتوی از شیعه و اهل سنت از این مكتب بهره ها گرفتند مورخان تعداد كسانی كه از امام صادق (ع) روایت نقل كرده اند 4000 نفر ذكر كرده اند كه با آراء و اعتقادات گوناگون بودند. (9) كسانی هم چون «زرارة بن اعین » ، «محمد بن مسلم ثقفی » ، «برید بن معاویه » ، «فضیل بن یسار» و... از فقیهان شیعه و كسانی همانند ربیعة الرای، ابن جریح، حجاج بن ارطاة اعمش و... از صاحبان فتوای اهل سنت از مكتب این امامان بهره ها بردند.
بزرگان از اهل سنت به اعتراف خودشان از امام صادق (ع) بهره ها برده اند .
ابوحنیفه نعمان بن ثابت زوطی م 150 از امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بهره ها برده است. این جمله از او معروف است كه: «لولا السنتان لهلك النعمان » (10) اگر دو سالی كه از محضر امام صادق (ع) استفاده كردم نبود بیچاره بودم. او گرچه در موارد زیادی در مبانی فقهی با امام صادق (ع) مخالفت می كرده و این نقطه ضعف در زندگی او نه پوشیده است و نه قابل دفاع اما مورخان تجلیل های او را از امام صادق (ع) نیز آورده اند. گفته اند:
او وقتی امام صادق را مخاطب قرار می داده می گفته است «جعلت فداك یابن رسول الله » (11) فدایت گردم ای پسر پیغمبر. او به درخواست منصور دوانیقی چهل مسئله از امام صادق (ع) پرسید، پس از آنكه پاسخ مستدل همه آنها را شنید گفت:
«ما رایت افقه من جعفر بن محمد (ص(» (12)
من فقیه تر از امام صادق (ع) ندیدم. (13)
دیگر امام فقهی اهل سنت مالك بن انس (متولد 93 هجری درگذشته سال 179 ه) است او نیز از امام صادق (ع) بهره گرفته است.
او می گوید: «ما رات عین و لا سمعت اذن و لا حظر علی قلب بشر افضل من جعفر بن محمد علما و عبادة و ورعا» (14) كسی را همانند امام صادق (ع) در علم و عبادت و ورع، هیچ چشمی ندیده و هیچ گوشی نشنیده و بر قلب هیچ انسانی خطور نكرده است.
نیز گفته است: «اختلفت الیه زمانا فما كنت اراه الا علی ثلاث خصال اما مصل و اما صائم و اما یقرا القرآن و ما رایته یحدث الا علی طهارة » (15) در مدتی كه با امام صادق (ع) آمد رفت داشتم حضرت را در یكی از سه حالت دیدم یا نماز می خواند و یا روزه بود و یا قرآن می خواند و ندیدم سخنی بگوید جز با طهارت » (16)
دیگر فقیه اهل سنت «سفیان بن سعید بن مسروق ثوری » است (متولد سال 97 درگذشت سال 161) او نیز از امام صادق (ع) بهره برد و از اصحاب آن حضرت محسوب می شده است. (17) «سفیان بن عیینه » (متولد سال 107 درگذشت سال 198) كه از فقها و محدثان اهل سنت محسوب است از امام صادق (ع) بهره گرفته و بیست و دو روایت از او در كتاب های كافی، تهذیب، استبصار و من لایحضره الفقیه آمده است. (18)
«یحیی بن سعید انصاری » ، «عبدالملك بن عبدالعزیز بن جریح كلی » ، «ابوسعید یحی بن سعید قطان بصری » ، «محمد بن اسحق صاحب مغازی » ،
«شعبة بن حجاج » ، «ایوب بن ابی عثیمه سجستانی » ، و... از عالمان اهل سنت اند كه از محضر امام صادق (ع( بهره ها برده اند.
پی نوشت ها:
.9مناقب ابن شهر آشوب ج 4، ص 247، روضة الواعظین ص 177، ارشاد مفید، ص 288، یك جلدی.
10. الامام الصادق تالیف محمد حسین مظفر ج 2، ص 133 به نقل از آلوسی در مختصر التحفة الاثنی عشریة، ص 8.
11. الامام الصادق والمذاهب الاربعة، ج 2- 1، ص 317.
12. سیر اعلام النبلاء ج 6، ص 586.
13. در رابطه با زندگینامه ابوحنیفة و مصادر زندگی اش ر.ك موسوعة طبقات الفقهاء، ج 2، ص 585 تا 587.
14. الامام الصادق والمذاهب الاربعة ج 2- 1، ص 53.
15. تهذیب التهذیب، ج 2، ص 104.
16. جهت زندگینامه با مصادر «مالك بن انس » ر.ك موسوعة طبقات الفقهاء ج 2، ص 476- 474.
17. جهت زندگینامه «سفیان ثوری » و مصادر زندگی او ر.ك موسوعة طبقات الفقهاء، ج 2، ص 243- 241.
18. موسوعة طبقات الفقهاء ج 2، ص 245، جهت یافتن زندگینامه وی به همین مصدر مراجعه كنید.
|