ماه اسلام
امام چهارم امام زین العابدین(ع) هنگامی که شب اول یاروز اول ماه رمضان می رسید دعائی می خواندند. در بخشی از این دعا در صحیفه سجادیه آمده است:«سپاس خدائی را سزا است که ماه خود ، ماه رمضان، ماه صیام، ماه اسلام... را یکی از راههای احسان قرار داد.»
ماه رمضان را ماه اسلام نامیده اند ؛ چون ماه طاعت و فرمانبرداری و تسلیم ، و بندگی و تعمیم و گسترش آن است . یا مقصود ماه دین اسلام است بدلیل اینکه واجب شدن روزه از مختصات امت اسلام و از خصوصیات مسلمانان است . پیامبر گرامی اسلام «ص» در استقبال از ماه رمضان بر روی منبر خطاب به مسلمانان فرموده اند : « خدای متعال شما را به ماه رمضان اختصاص داد»(وسائل الشیعه ج7ص224)
امام صادق (ع) فرموده اند : «اسلام بر پنج پایه بنا گذاشته شده است : نماز ، زکات ، حج ، روزه و ولایت و در اسلام نسبت به چیزی در سطح ولایت صحبت نشده است(محجه البیضاء ج2 ص 122)
شايد رضاي خدا در يك عمل كوچك باشد!
علي عليه السلام مي فرمايد : خداوند رضايت و خشنودي خودش را در طاعتش مخفي كرده، پس هيچ كدام از طاعات و عبادات را كوچك نشمار؛ چه بسا كه همان عبادت موافق رضا و خشنودي خداوند است و تو نميداني. هيچ كدام از كارهاي خوب و عبادات را كوچك نشماريد، شايد رضاي خدا در همان عمل باشد. در خيابان راه ميرويد، پوست هندوانه يا خياري را ميبينيد، آن را بردار و كناري بگذار مبادا زني كه بچه در بغل دارد به زمين بخورد. اين يك عمل نيك است، همين را كوچك مشمار؛ شايد رضا و خشنودي خداوند در همين عمل باشد. پيرمردي از مسافرت آمده، چمدانش را نميتواند بلند كند، تو كمكش كن و چمدانش را حمل كن. يك وقت ميبيني همين عمل به ظاهر كوچك، تو را بهشتي كرد؛ چرا؟ چون خداوند رضايت و خشنودي خود را در طاعات مخفي كرده است. نيمههاي شب از خواب برميخيزي، تشنهاي، آب ميخوري، همان موقع ميگويي: «صلي الله عليك يا اباعبدالله.» ناگاه در مييابي كه همين سلام دادن به امام حسين عليه السلام كارت را درست ميكند و براي همين سلامي كه نيمه شب به امام حسين عليه السلام دادي، به بهشت ميروي.در اتوبوس نشستهاي، پيرمردي وارد ميشود، بلند شو جايت را به او بده و همين عمل خير را كوچك مشمار؛ يك وقت ميبيني همين عمل به ظاهر كوچك، نجاتت ميدهد. همسايهات توانايي دادن كرايه خانه را ندارد، به او كمك كن و اين كار را كوچك به حساب نياور؛ شايد رضاي خدا در اين عمل باشد. [محمودي گلپايگاني ، در محضر آيت الله مجتهدي تهراني –ره ، ج1 ، ص 59 ، انتشار مستجار ، 1386]
ترس از خدا
مرحـوم شـيخ عباس قمي در شرح حال آقا سـيد صدرالدين عاملي اصفهاني مي نويسد: نقل شده كه شبي از شب هاي ماه رمضان، داخل حرم اميرالمؤمنين شد. بعد از زيارت، نشست كنار ضريح و شروع كرد به خواندن دعاي ابوحمزه، همين كه شروع كرد و به جمله ي «الهي لا تُـؤدِبني بِعُـقوبَتك» (خدايِ من! مرا با مجازات خويش ادب نكن) رسيد گريه او را گرفت و پيوسته اين جمله را تكرار كرد و گريه كرد تا بيهوش شد و او را از حرم مطهر بيرون آوردند. [محمد رحمتي شهرضا، گنجينه معارف، ج1، ص481 ]
آداب مجلس مهمانى حق
اگر بنا باشد كه انسان به اسم روزه دهان را از مطعومات (خوردنيها ) ببندد و به غيبت مردم باز كند و شبهاى ماه مبارك رمضان، كه مجالس شب نشينى گرم و داير بوده وقت و فرصت بيشترى است، با غيبت، تهمت و اهانت به مسلمانان به سحر انجامد، چيزى عايد او نمىشود و اثرى بر آن مترتب نمىگردد. بلكه چنين روزهدارى آداب مجلس مهمانى حق را رعايت نكرده، حق ولي نعمت خود را ضايع نموده است.
امام خميني (ره) جهاد اكبر، ص: 44 و 45
توسل به حضرت زهرا (س) كليد حل مشكلات
يكى از طلاب فاضل و مورد وثوق تعريف مى كند: دراوقات سكونت درنجف اشرف براي تحصيل علوم دينيّه، روزي ازماه مبارك رمضان طرف عصر، غذايي براي افطار خود تدارك كرده درحجره گذاردم و بيرون آمده در را قفل كردم.پس از اداي نماز مغرب وعشا و گذشتن مقداري از شب، برگشتم مدرسه براي افطار كردن، چون به درحجره رسيدم، دست درجيب نموده كليد را نيافتم. اطراف داخل مدرسه را تفحص كردم و از بعضي طلاب كه درمدرسه بودند پرسش نمودم اما كليد را نيافتم. به واسطه فشار گرسنگي و نيافتن راه چاره، سخت پريشان شدم؛ ازمدرسه بيرون آمده متحيرانه درمسيرخود تا به حرم مطهر مي رفتم و به زمين نگاه مي كردم، ناگاه مرحوم حاج سيد مرتضي كشميري اعلي الله مقامه را ديدم .سبب حيرتم را پرسيد، مطلب را عرض كردم، سپس با من به مدرسه آمد و مقابل حجره ام فرمود: مي گويند نام مادر موسي را اگر كسي بداند و بر قفل بسته بخواند باز مي شود، آيا جدِّه ما حضرت فاطمه عليها سلام كمتر از اوست؟ سپس دست به قفل نهاد و ندا كرد: " يا فاطمه " ، قفل باز شد .
داستان هاي شگفت ، شهيد دستغيب، ص 133 و 134
توجه به فرصت هاي ماه رمضان
اين نوافل سي و چهار ركعتي كه براي نمازهاي روز و شب وارد شده است، بسيار با ارزش است. ماه رمضان فرصت خوبي است. ما غالباً اهل نوافل نيستيم. ولي ماه رمضان كه ميشود، چه مانعي دارد؟ كدام كار با دهان روزه، بهتر از نماز خواندن؟ چهار ركعت نماز ظهر است، قبل از اين چهار ركعت ، هشت ركعت نافله دارد ؛ چهار دو ركعتي . چهار ركعت نماز عصر است و قبل از اين چهار ركعت، هشت ركعت نافله نماز عصر است. اين نوافل را بخوانيد. همچنين نوافل مغرب را كه از اينها مهم تر است؛ و نيز نوافل شب كه يازده ركعت است. همچنين نافله صبح كه دو ركعت است. كساني هستند كه در ايام معمولي سال، برايشان مشكل است پيش از اذان صبح براي نماز شب بيدار شوند. ولي در اين شبها، به طور قهري و طبيعي بيدار ميشوند. اين يك توفيق الهي است. چرا از اين توفيق استفاده نكنيم؟ان شاء الله فرصتهاي ماه رمضان را مغتنم بشماريد. [بيانات مقام معظم رهبري 1371/12/4 ]
احيا شب عيد
پيامبر خدا صلى الله عليه وآله مي فرمايند: هركه شب عيد (فطر و قربان) و شب نيمه شعبان را احيا كند ، در آن روزى كه دلها مىميرند ، دل او نميرد . در روايتى از سُوَيدِ بنِ غَفلَة - كه از دوستان اميرالمؤمنين علي (ع) است آمده كه مىگويد، روز عيد فطر در خانه اميرالمؤمنين (ع) بر او وارد شدم، «فإذا عِندَهُ فاثورٌ عَلَيهِ ...»؛ در مقابل او سفرهيى گسترده شده بود و حضرت مشغول غذا خوردن بودند، «و صَفحَةٌ فيها خَطيفَةٌ و مِلبَنَةٌ » ؛ غـذاى بسـيار متواضـعانـه اى در مـقابل حضـرت گـذاشـته شـده بـود. «خطيفة» غـذايى است كـه در حداقل امكان براى كسى تهيه مىشود؛ مثلاً مقدارى شير و مقدارى آرد مخلوط مىكردند؛ غـذاى كـاملاً فقـيرانه ، « فقُلـتُ : يا أمـيرَ المُؤمِنينَ ، يَومُ عيدٍ و خَطيفَةٌ ؟ » ؛ عرض كردم يا اميرالمؤمنين! شما روز عيد چنين كماهميت و كمارزشى مىخوريد؟ معمول اين است كه در روزهاى عيد، مردم بهترين غذاهاى خود را مىخورند؛ شما به اين غذا اكتفا كرديد؟ «فقال: انّما هذا عيد من غفر له»؛ فرمود امروز، روز عيد است؛ اما براى كسانى كه مورد مغفرت الهى قرار گرفته باشند. يعنى عيد بودنِ امروز به خوردن غذاهاى رنگين و دلخوش كردن به شادىهاى كودكانه نيست؛ اين عيد واقعى است براى كسانى كه بتوانند و توانسته باشند، مغفرت الهى را براى خودشان تحصيل كنند.
شرح حديث از : مقام معظم رهبري امام خامنه اي - دامت بركاته
برو و غضب مکن
مردی به حضور پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آمد و عرض کرد : ای رسول خدا ، نصیحتی به من بیاموز .
پیامبر فرمود : « اذهب و لا تغضب » (برو و غضب مکن) .
آن مرد گفت : همین نصیحت مرا کافی است .
او نزد قبیلة خود رفت ، دید مقدمة جنگی خونین در میان دو گروه قومش پدید آمده و افراد هر دو گروه اسلحه به دست گرفته و صف کشیده و آمادة جنگ هستند . آن مرد نیز تحریک شد و به نفع خویشان خود اسلحه برداشت و به صف یکی از آن دو گروه پیوست. در این هنگام ناگاه سخن پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) به یادش آمد که فرموده بود : « غضب نکن » .
همان دم اسلحه اش را به کناری انداخت ، سپس آرام آرام به طرف گروه مقابل که برای جنگ با خویشان او آماده شده بودند ، رفت و به آنها گفت : هر زخم و قتلی که از ناحیة ما به شما رسیده و نشان ندارد ( ضارب و قاتل مشخص نیست )، خونبهای آن را من به عهده می گیرم و می پردازم و هر زخم یا قتلی که نشان دارد ( ضارب یا قاتلش معلوم است )، خونبهای آن را از ضارب و قاتل بگیرید.
همین پیشنهاد نرم و صلح آمیز او باعث شد که طرفهای مقابل آرام شدند و در پاسخ گفتند ما به پرداخت جریمه سزاوارتریم . و در نتیجه بین دو گروه به وجود آمد و خشم و غضب بکلی برطرف گردید (1).
بهترین اخلاق دنیا
قال رسول الله (صلّی الله علیه و آله و سلّم):
الا ادلّکم علی خیر اخلاق الدّنیا و الاخره ؟ تصل من قطعک و تعطی من حرمک و تعفو عمّن ظلمک(2) .
رسول اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود :
آیا شما را از بهترین اخلاق دنیا و آخرت آگاه نسازم ؟ پیوند با کسی که با تو قطع رابطه نموده ، احسان به کسی که تو را محروم ساخته و گذشت از کسی که به تو ظلم کرده است .
پی نوشت ها :
1- داستانهای اصول کافی، ص 255
2- اخلاق عملی، آیه الله مهدوی کنی، ص 595
مزاح با زن نا محرم
روایت شده از یکی از اصحاب امام باقر (علیه السّلام) که گفت : در کوفه زنی را تعلیم قرائت قرآن می دادم و با او جزئی مزاح کردم . پس ، چون خدمت امام باقر (علیه السّلام) مشرف شدم ، با من عتاب کرد و فرمود : هر که در خلوت مرتکب گناهی شود ، حق تعالی به او اعتنایی نخواهد کرد .
آنگاه فرمود : چه گفتی با آن زن؟
من صورت خود را از شرم پوشاندم و توبه کردم . حضرت فرمود : دیگر به این کار زشت عودت (بازگشت) مکن(1).
قال الصّادق (علیه السّلام) :
اوصیک بتقوی الله و ایّاک والمزاح فانّه یذهب بالبهاء(2) .
امام صادق (علیه السّلام) فرمود :
تو را به تقوی سفارش می کنم و توصیه می نمایم که از مزاح بپرهیز ، زیرا ابهت و سنگینی تو را از بین می برد .
پی نوشت ها:
1- منتهی الآمال، ج2، ص198
2- مستدرک الوسائل، ج2، ص77
توجه توجه توجه !
پيغمبر اكرم ميفرمايند «... فی ايام دهركم نفخات ألا فتعرضوا لها» اين نسيمهاي رحمت ميوزد مواظب باشيد خود را در معرض اين نسيمها قرار دهيد. حيف است كه ماه مبارك رمضان بيايد، ما هم سي تا روزه بگيريم، در نماز جماعت امام جماعت هم باشيم، سي تا منبر هم برويم؛ اما به قول روايت ما آخر ماه مبارك رمضان مثل اول [باشیم] كه آنجا دارد مثل الاغ كه در آسياب دور خودش گرديده، شب كه شد هيچ جا اصلاً راه نرفته است. و بسياري چنين هستند كه ماه مبارك رمضان ميآيد روزه را گرفتند و روزه صحيح هم گرفتند، نماز جماعت خواندند، امام جماعت بوده، ثواب هم گرفته است، صحيح هم بوده است؛ اما حركت، كمال اصلاً نبوده است. يك ذره جلو رفته باشد، يك مو جلو رفته باشد، نرفته است و اين جلو رفتن و لو يك قدم، خوب اين توجه ميخواهد توجه توجه توجه. استاد بزرگوار ما استاد «علامه طباطبايي» اين جمله را مرتب ميگفتند تا از دنيا رفتند: «توجه توجه توجه»
[ از فرمایشات استاد اخلاق آیت الله حسین مظاهری ]
|