٢٧٢٨ كسانى كه به واسطه خويشى ارث مىبرند سه دسته هستند: دسته اول: پدر و مادر و اولاد ميت است و با نبودن اولاد، اولاد اولاد هر چه پائين روند هر كدام آنان كه به ميت نزديكتر است ارث مىبرد و تا يك نفر از اين دسته هست دسته دوم ارث نمىبرند. دسته دوم: جد يعنى پدر بزرگ و پدر او هر چه بالا رود و جده يعنى مادر بزرگ و مادر او هر چه بالا رود پدرى باشند يا مادرى، و خواهر و برادر و بانبودن برادر و خواهر، اولاد ايشان هر كدام آنان كه به ميت نزديكتر است ارث مىبرد و تا يك نفر از اين دسته هست دسته سوم ارث نمىبرند. دسته سوم: عمو و عمه و دايى و خاله هر چه بالا روند و اولاد آنان هر چه پايين روند و تا يك نفر از عموها و عمهها و دايىها و خالههاى ميت زندهاند اولاد آنان ارث نمىبرند، ولى اگر ميت عموى پدرى و پسر عموى پدر و مادرى داشته باشد و غير از اينها وارثى نداشته باشد، ارث به پسر عموى پدر و مادرى مى رسد و عموى پدرى ارث نمىبرد.
٢٧٢٩ اگر عمو و عمه و دايى و خاله خود ميت و اولاد آنان و اولاد اولاد آنان نباشند، عمو و عمه و دايى و خاله پدر و مادر ميت ارث مىبرند. و اگر اينها نباشند، اولادشان ارث مىبرند و اگر اينها هم نباشند، عمو و عمه و دايى و خاله جدو جده ميت، و اگر اينها نباشند، اولادشان ارث مىبرند.
٢٧٣٠ زن و شوهر به تفصيلى كه بعدا در مسايل تا گفته مىشود، ازيكديگر ارث مىبرند.
ارث دسته اول
٢٧٣١ اگر وارث ميت فقط يك نفر از دسته اول باشد، مثلا پدر يا مادر يا يك پسر يا يك دختر باشد، همه مال ميت به او مى رسد. و اگر چند پسر يا چند دختر باشند، همه مال به طور مساوى بين آنان قسمت مىشود. و اگر يك پسر و يك دختر باشند مال را سه قسمت مىكنند، دو قسمت را پسر، و يك قسمت را دختر مىبرد. و اگر چند پسر و چند دختر باشند، مال را طورى قسمت مىكنند كه هر پسرى دو برابر دختر ببرد.
٢٧٣٢ اگر وارث ميت فقط پدر و مادر او باشند، مال سه قسمت مىشود، دو قسمت آن را پدر و يك قسمت را مادر مىبرد، ولى اگر ميت دو برادر يا چهار خواهر يا يك برادر و دو خواهر داشته باشد كه همه آنان پدرى باشند يعنى پدر آنان با پدر ميتيكى باشد، خواه مادرشان هم با مادر ميتيكى باشد يا نه، اگر چه تا ميت پدر و مادر دارد اينها ارث نمىبرند، اما به واسطه بودن اينها مادر شش يك مال را مىبرد و بقيه را به پدر مىدهند.
٢٧٣٣ اگر وارث فقط پدر و مادر و يك دختر باشد، چنانچه ميت دو برادر يا چهار خواهر يا يك برادر و دو خواهر پدرى نداشته باشد، مال را پنج قسمت مىكنند، پدر و مادر، هر كدام يك قسمت و دختر سه قسمت آن را مىبرد. و اگر دو برادر يا چهار خواهر يا يك برادر و دو خواهر پدرى داشته باشد، مال را شش قسمت مىكنند، پدر و مادر، هر كدام يك قسمت، و دختر سه قسمت مىبرد، و يك قسمت باقى مانده را چهار قسمت مىكنند، يك قسمت را به پدر و سه قسمت را به دختر ميدهند. مثلا اگر مال ميت را قسمت كنند، قسمت آن را به دختر، و قسمت آن به پدر، و قسمت آن را به مادر مىدهند.
٢٧٣٤ اگر وارث ميت فقط پدر و مادر و يك پسر باشند مال را شش قسمت مىكنند، پدر و مادر هر كدام يك قسمت و پسر چهار قسمت آن را مىبرد. و اگر چند پسر يا دختر باشند، آن چهار قسمت را به طور مساوى بين خودشان قسمت مىكنند و اگر پسر و دختر باشند، آن چهار قسمت را طورى تقسيم مىكنند كه هر پسرى دو برابر دختر ببرد.
٢٧٣٥ اگر وارث ميت فقط پدر و يك پسر، يا مادر و يك پسر باشد، مال را شش قسمت مىكنند، يك قسمت آن را پدر يا مادر، و پنج قسمت را پسر مىبرد.
٢٧٣٦ اگر وارث ميت فقط پدر، يا مادر، يا پسر و دختر باشد، مال را شش قسمت مىكنند يك قسمت آن را پدر يا مادر مىبرد و بقيه را طورى قسمت مىكنند كه هر پسرى دو برابر دختر ببرد.
٢٧٣٧ اگر وارث ميت فقط پدر و يك دختر، يا مادر و يك دختر باشد، مال را چهار قسمت مىكنند، يك قسمت آن را پدر يا مادر و بقيه را دختر مىبرد.
٢٧٣٨ اگر وارث ميت فقط پدر و چند دختر، يا مادر و چند دختر باشد، مال را پنج قسمت مىكنند، يك قسمت را پدر يا مادر مىبرد و چهار قسمت را دخترها به طور مساوى بين خودشان قسمت مىكنند.
ارث دسته دوم
٢٧٣٩ اگر ميت اولاد نداشته باشد، نوه پسرى او اگر چه دختر باشد، سهم پسر ميت را مىبرد، و نوه دخترى او اگر چه پسر باشد، سهم دختر ميت را مىبرد، مثلا اگر ميتيك پسر از دختر خود و يك دختر از پسرش داشته باشد، مال را سه قسمت مىكنند يك قسمت را به پسر دختر و دو قسمت را به دختر پسر مىدهند.
٢٧٤٠ دسته دوم از كسانى كه به واسطه خويشى ارث مىبرند، جد يعنى پدر بزرگ و جده يعنى مادر بزرگ، و برادر و خواهر ميت است. و اگر برادر و خواهر نداشته باشد، اولادشان ارث ميبرند.
٢٧٤١ اگر وارث ميت فقط يك برادر يا يك خواهر باشد، همه مال به او مى رسد.و اگر چند برادر پدر و مادرى، يا چند خواهر پدر و مادرى باشد، مال به طور مساوى بين آنان قسمت مىشود و اگر برادر و خواهر پدر و مادرى با هم باشند، هر برادرى دو برابر خواهر مىبرد، مثلا اگر دو برادر و يك خواهر پدر و مادرى دارد، مال را پنج قسمت مىكنند، هر يك از برادرها دو قسمت و خواهر يك قسمت آن را مىبرد.
٢٧٤٢ اگر ميت برادر و خواهر پدر و مادرى دارد، برادر و خواهر پدرى كه از مادر با ميت جدا است ارث نمىبرد. و اگر برادر و خواهر پدر و مادرى ندارد،چنانچه فقط يك خواهر يا يك برادر پدرى داشته باشد، همه مال به او مى رسد، و اگرچند برادر يا چند خواهر پدرى داشته باشد مال به طور مساوى بين آنان قسمت مىشود،و اگر هم برادر و هم خواهر پدرى داشته باشد، هر برادرى دو برابر خواهر مىبرد.
٢٧٤٣ اگر وارث ميت فقط يك خواهر، يا يك برادر مادرى باشد، كه از پدر با ميت جدا است، همه مال باو مى رسد. و اگر چند برادر مادرى، يا چند خواهر مادرى،يا چند برادر و خواهر مادرى باشند، مال به طور مساوى بين آنان قسمت مىشود.
٢٧٤٤ اگر ميت برادر و خواهر پدر و مادرى، و برادر و خواهر پدرى، و يك برادر يا يك خواهر مادرى داشته باشد، برادر و خواهر پدرى ارث نمىبرند، و مال را شش قسمت مىكنند، يك قسمت آن را به برادر يا خواهر مادرى، و بقيه را به برادر و خواهر پدر و مادرى مىدهند. و هر برادرى دو برابر خواهر مىبرد.
٢٧٤٥ اگر ميت برادر و خواهر پدر و مادرى، و برادر و خواهر پدرى، و برادر و خواهر مادرى داشته باشد، برادر و خواهر پدرى ارث نمىبرد، و مال را سه قسمت مىكنند، يك قسمت آن را برادر و خواهر مادرى به طور مساوى بين خودشان قسمت مىكنند، و بقيه را به برادر و خواهر پدر و مادرى مىدهند، و هر برادرى دو برابر خواهر مىبرد.
٢٧٤٦ اگر وارث ميت فقط برادر و خواهر پدرى، و يك برادر مادرى، يا يك خواهر مادرى باشد، مال را شش قسمت مىكنند، يك قسمت آن را برادر يا خواهر مادرى مىبرد و بقيه را به برادر و خواهر پدرى مىدهند، و هر برادرى دو برابر خواهر مىبرد.
٢٧٤٧ اگر وارث ميت فقط برادر و خواهر پدرى، و چند برادر و خواهر مادرى باشد، مال را سه قسمت مىكنند، يك قسمت آن را برادر و خواهر مادرى به طور مساوى بين خودشان قسمت مىكنند، و بقيه را به برادر و خواهر پدرى مىدهند، و هر برادرى دو برابر خواهر مىبرد.
٢٧٤٨ اگر وارث ميت فقط برادر و خواهر و زن او باشد، زن ارث خود را به تفصيلى كه در صفحه گفته مىشود مىبرد، و خواهر و برادر به طورى كه در مسايل گذشته گفته شد ارث خود را مىبرند. و نيز اگر زنى بميرد و وارث او فقط خواهر و برادر و شوهر او باشد. شوهر نصف مال را مىبرد و خواهر و برادر به طورى كه در مسايل پيش گفته شد ارث خود را مىبرند، ولى براى آن كه زن يا شوهر ارث مىبرد، از سهم برادر و خواهر مادرى چيزى كم نمىشود، و از سهم برادر و خواهر پدر و مادرى يا پدرى كم مىشود، مثلا اگر وارث ميت، شوهر و برادر و خواهر مادرى و برادر و خواهر پدر و مادرى او باشد، نصف مال به شوهر مى رسد، و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به برادر و خواهر مادرى مىدهند، و آنچه مىماند مال برادر و خواهر پدر و مادرى است. پس اگر همه مال او شش تومان باشد، سه تومان به شوهر و دو تومان به برادر و خواهر مادرى و يك تومان به برادر و خواهر پدر و مادرى مىدهند.
٢٧٤٩ اگر ميتخواهر و برادر نداشته باشد، سهم ارث آنان را به اولادشان مىدهند، و سهم برادر زاده و خواهر زاده مادرى به طور مساوى بين آنان قسمت مىشود،و از سهمى كه به برادر زاده و خواهر زاده پدرى يا پدر و مادرى مى رسد، هر پسرى دو برابر دختر مىبرد.
٢٧٥٠ اگر وارث ميت فقط يك جد يا يك جده است، چه پدرى باشد يا مادرى، همه مال به او مى رسد و با بودن جد ميت پدر جد او ارث نمىبرد.
٢٧٥١ اگر وارث ميت فقط جد و جده پدرى باشد، مال سه قسمت مىشود، دو قسمت را جد و يك قسمت را جده مىبرد. و اگر جد و جده مادرى باشد، مال را به طور مساوى بين خودشان قسمت مىكنند.
٢٧٥٢ اگر وارث ميت فقط يك جد يا جده پدرى و يك جد يا جده مادرى باشد، مال سه قسمت مىشود، دو قسمت را جد يا جده پدرى و يك قسمت را جد يا جده مادرى مىبرد.
٢٧٥٣ اگر وارث ميت جد و جده پدرى، و جد و جده مادرى باشد، مال سه قسمت مىشود، يك قسمت آن را جد و جده مادرى به طور مساوى بين خودشان قسمت مىكنند و دو قسمت آن را به جد و جده پدرى مىدهند، و جد دو برابر جده مىبرد.
٢٧٥٤ اگر وارث ميت فقط زن و جد و جده پدرى و جد و جده مادرى او باشد، زن ارث خود را به تفصيلى كه در مساله گفته مىشود مىبرد، و يك قسمت از سه قسمت اصل مال را به جد و جده مادرى مىدهند كه به طور مساوى بين خودشان قسمت مىكنند و بقيه را به جد و جده پدرى مىدهند و جد دو برابر جده مىبرد، و اگر وارث ميتشوهر و جد و جده باشد، شوهر نصف مال را مىبرد و جد و جده به دستورى كه در مسايل گذشته گفته شد، ارث خود را مىبرند.
ارث دسته سوم
٢٧٥٥ دسته سوم عمو و عمه و دايى و خاله و اولاد آنان است به تفصيلى كه گفته شد، كه اگر از طبقه اول و دوم كسى نباشد اينها ارث مىبرند.
٢٧٥٦ اگر وارث ميت فقط يك عمو يا يك عمه است، چه پدر و مادرى باشد يعنى با پدر ميت از يك پدر و مادر باشد، يا پدرى باشد يا مادرى همه مال به او مىرسد، و اگر چند عمو يا چند عمه باشند و همه پدر و مادرى يا همه پدرى باشند، مال به طور مساوى بين آنان قسمت مىشود، و اگر عمو و عمه هر دو باشند، و همه پدر و مادرى، يا همه پدرى باشند، عمو دو برابر عمه مىبرد، مثلا اگر وارث ميت دو عمو و يك عمه باشد، مال را پنج قسمت مىكنند، يك قسمت را به عمه مىدهند و چهار قسمت را عموها به طور مساوى بين خودشان قسمت مىكنند.
٢٧٥٧ اگر وارث ميت فقط چند عموى مادرى يا چند عمه مادرى باشد، مال به طور مساوى بين آنان قسمت مىشود، ولى اگر فقط چند عمو و عمه مادرى داشته باشد، بنابر احتياط واجب بايد با هم صلح كنند.
٢٧٥٨ اگر وارث ميت عمو و عمه باشد و بعضى پدرى و بعضى مادرى و بعضى پدر و مادرى باشند، عمو و عمه پدرى ارث نمىبرند، پس اگر ميتيك عمو يا يك عمه مادرى دارد مال را شش قسمت مىكنند، يك قسمت را به عمو يا عمه مادرى و بقيه را به عمو و عمه پدر و مادرى مىدهند و عموى پدر و مادرى دو برابر عمه پدر و مادرى مىبرد و اگر هم عمو و هم عمه مادرى دارد، مال را سه قسمت مىكنند دو قسمت را به عمو و عمه پدر و مادرى مىدهند و عمو دو برابر عمه مىبرد و يك قسمت را به عمو و عمه مادرى مىدهند، و احتياط واجب آن است كه در تقسيم با يكديگر صلح كنند.
٢٧٥٩ اگر وارث ميت فقط يك دايى، يا يك خاله باشد همه مال به او مى رسد، واگر هم دايى و هم خاله باشد، و همه پدر و مادرى، يا پدرى، يا مادرى باشند مال به طور مساوى بين آنان قسمت مىشود و احتياط آن است كه در تقسيم با يكديگر صلح كنند.
٢٧٦٠ اگر وارث ميت فقط يك دايى، يا يك خاله مادرى و دايى و خاله پدر و مادرى، و دايى و خاله پدرى باشد، دايى و خاله پدرى ارث نمىبرد، و مال را شش قسمت مىكنند، يك قسمت را به دايى يا خاله مادرى و بقيه را به دايى و خاله پدر و مادرى مىدهند كه به طور مساوى بين خودشان قسمت كنند.
٢٧٦١ اگر وارث ميت فقط دايى و خاله پدرى و دايى و خاله مادرى و دايى و خاله پدر و مادرى باشد، دايى و خاله پدرى ارث نمىبرد و بايد مال را سه قسمت كنند يك قسمت آن را دايى و خاله مادرى به طور مساوى بين خودشان قسمت نمايند و بقيه را به دايى و خاله پدر و مادرى بدهند كه به طور مساوى بين خودشان قسمت كنند.
٢٧٦٢ اگر وارث ميتيك دايى يا يك خاله و يك عمو يا يك عمه باشد مال را سه قسمت مىكنند، يك قسمت را دايى يا خاله و بقيه را عمو يا عمه مىبرد.
٢٧٦٣ اگر وارث ميتيك دايى يا يك خاله، و عمو و عمه باشد، چنانچه عمو و عمه پدر و مادرى يا پدرى باشند، مال را سه قسمت مىكنند، يك قسمت را دايى يا خاله مىبرد، و از بقيه، دو قسمت به عمو و يك قسمت به عمه مىدهند، بنابر اين اگر مال را نه قسمت كنند، سه قسمت را به دايى يا خاله و چهار قسمت را به عمو و دو قسمت را به عمه مىدهند.
٢٧٦٤ اگر وارث ميتيك دايى يا يك خاله و يك عمو يا يك عمه مادرى، و عمو و عمه پدر و مادرى يا پدرى باشد، مال را سه قسمت مىكنند، يك قسمت آن را به دايى يا خاله مىدهند و دو قسمت باقى مانده را شش قسمت مىكنند، يك قسمت را به عمو يا عمه مادرى و بقيه را به عمو و عمه پدر و مادرى يا پدرى مىدهند، و عمو دو برابر عمه مىبرد. بنابراين اگر مال را نه قسمت كنند، سه قسمت را به دايى يا خاله و يك قسمت را به عمو يا عمه مادرى و پنج قسمت ديگر را به عمو و عمه پدر و مادرى يا پدرى مىدهند.
٢٧٦٥ اگر وارث ميتيك دايى، يا يك خاله و عمو و عمه مادرى، و عمو و عمه پدر و مادرى، يا پدرى باشد، مال را سه قسمت مىكنند، يك قسمت را دايى يا خاله مىبرد و دو قسمت باقى مانده را سه سهم مىكنند، يك سهم آن را به عمو و عمه مادرى مىدهند كه بنابر احتياط واجب با هم مصالحه مىكنند، و دو سهم ديگر را بين عمو و عمه پدر و مادرى يا پدرى قسمت مىنمايند، و عمو دو برابر عمه مىبرد. بنابراين مال را نه قسمت كنند، سه قسمت آن سهم خاله يا دايى و دو قسمتسهم عمو و عمه مادرى و چهار قسمتسهم عمو و عمه پدر و مادرى يا پدرى مىباشد.
٢٧٦٦ اگر وارث ميت چند دايى و چند خاله باشد كه همه پدر و مادرى، يا پدرى يا مادرى باشند و عمو و عمه هم داشته باشد، مال سه سهم مىشود، دو سهم آن به دستورى كه در مساله پيش گفته شد عمو و عمه بين خودشان قسمت مىكنند و يك سهم آن را دايىها و خالهها به طور مساوى بين خودشان قسمت مىنمايند.
٢٧٦٧ اگر وارث ميت، دايى يا خاله مادرى، و چند دايى و خاله پدر و مادرى يا پدرى، و عمو و عمه باشد، مال سه سهم مىشود، و دو سهم آن را به دستورى كه سابقا گفته شد، عمو و عمه بين خودشان قسمت مىكنند، پس اگر ميتيك دايى يا يك خاله مادرى دارد، يك سهم ديگر را شش قسمت مىكنند، يك قسمت را به دايى يا خاله مادرى مىدهند، و بقيه را به دايى و خاله پدر و مادرى يا پدرى مىدهند، وبه طور تساوى قسمت مىكنند، و اگر چند دايى مادرى يا چند خاله مادرى يا هم دايى مادرى و هم خاله مادرى دارد، آن يك سهم را سه قسمت مىكنند، يك قسمت را دايىها و خالههاى مادرى به طور مساوى بين خودشان قسمت مىكنند و بقيه را به دايى و خاله پدر و مادرى يا پدرى مىدهند، كه به طور مساوى قسمت كنند.
٢٧٦٨ اگر ميت عمو و عمه و دايى و خاله نداشته باشد، مقدارى كه به عمو و عمه مىرسد، به اولاد آنان و مقدارى كه به دايى و خاله مى رسد، به اولاد آنان داده مىشود.
٢٧٦٩ اگر وارث ميت عمو و عمه و دايى و خاله پدر و عمو و عمه و دايى و خاله مادر او باشند، مال سه سهم مىشود، يك سهم آن مال عمو و عمه و دايى و خاله مادر ميت است به طور مساوى، ولى احتياط واجب در عمو و عمه مادرى مادر ميت آن است كه با هم صلح كنند، و دو سهم ديگر آن را سه قسمت مىكنند، يك قسمت را دايى و خاله پدر ميت به طور مساوى بين خودشان قسمت مىنمايند، و دو قسمت ديگر آن را به عمو و عمه پدر ميت مىدهند، و عمو دو برابر عمه مىبرد.
منبع :رساله توضیح المسائل امام خمینی (ره) سایت :www.leader.ir
|