سجده سهو براى تشهد يا حمد اضافه
س: كسى كه در نماز تشهد اضافى مىگويد و يا مثلاً در ركعت سوم و چهارم سهواً حمد را مىخواند و بعد با علم و آگاهى از اول تسبيحات را مىخواند، نمازش چه حكمى دارد؟ آيا سجده سهو بخاطر تشهد اضافى يا حمد اضافى واجب مىشود؟
ج) نمازش صحيح است و سجده سهو واجب نيست اگر چه موافق احتياط مستحب است.
علم به رکعت فراموش شده در بين رکعات احتياط
س: اگر شخصى بين دو و سه و چهار شك كند و موقعى كه دو ركعت نماز احتياط ايستاده خوانده پس از ركوع ركعت دوم يادش بيايد كه نمازش را سه ركعت خوانده، بايد نماز احتياط را چند ركعتى بخواند و آيا اعاده كردن نماز واجب است يا خير؟
ج) بنابر احتياط واجب نماز احتياط را رها كند و يك ركعت باقيمانده را بخواند و سپس نمازش را اعاده نمايد.
شک در اعراب يک کلمه در نماز
س: در نمازى اعراب كلمهاى را نمىدانستم لذا چون احتمال نمىدادم كه بايد به هر دو صورت تلفظ كنم چنين نكردم، آيا بايد يك شبانهروز نماز قضا كنم چون نمىدانم در چه نمازى بوده است؟
ج) در فرض سؤال يك نماز صبح، يك نماز مغرب و يك نماز چهار ركعتى به قصد «ما فى الذمّه» بجا آورد.
س: شك در مورد تلفظ كلمات در غير قرائت (حمد و سوره) مثلاً در تكبيرة الاحرام چگونه است؟
ج) در فرض مذكور اگر شك در وقوع آن دارد در صورتى كه از محل نگذشته باشد، واجب است آن را بياورد و اگر از محل گذشته است به شك خود اعتنا نكند. ولى اگر شك در صحت و فساد آنچه كه انجام داده دارد نه شك در اصل وقوع آن، در اين صورت حتى اگر هنوز در محل باشد به شك خود اعتنا نكند، البته نسبت به غير از تكبيرة الاحرام و اركان ديگر در صورت اخير احتياط به اعاده قرائت و ذكر است به نيت قربت و در ركن احتياط به اتمام نماز و اعاده آن است.
س: در مورد شک کردن زياد در نماز و وضو و... تکليف چيست، در مورد شک در ارکان نماز چطور، آيا شخص کثير الشک مى تواند به شک در ارکان نماز هم اعتنا نکند لطفاً به تفصيل و به طور کامل توضيح دهيد؟
ج) در هر موردى که زياد شک کند، نبايد اعتنا نمايد.
س: اگر بعد از سر برداشتن از سجده شك كند كه يك سجده خوانده يا دو تا ولى احتمال بيشتر بدهد كه دو سجده بجا آورده بايد چه كار كند و حكم نمازهاى گذشته كه با احتمال دو سجده نماز را تمام كرده چيست؟
ج) در فرض سؤال اگر كثيرالشك نباشد، بايد يك سجده ديگر بجا آورد.
س: براى ظن قوى در ركوع و سجود مطلبى را فرموده بوديد. آيا كثيرالشك كه ظن قوى پيدا مىكند بايد به آن دستورات عمل كند يا به حكم كثيرالشك؟
ج) بايد به ظنّ خود عمل كند.
س: لطفاً شک بعد از سلام را توضيح دهيد خصوصاً اگر بعد از سلام فراموش کنيم که چند رکعت نماز خواندهايم؟
ج) اگر بعد از سلام نماز در تعداد ركعات نماز شك كند در صورتى كه يك طرف شك او صحيح باشد مثلاً در نماز چهار ركعتى شك كند سه يا چهار يا پنج ركعت خوانده، اعتنا نمىكند ولى اگر هر دو طرف شك او باطل باشد مثلاً در نماز چهار ركعتى شك كند سه يا پنج ركعت خوانده است، نماز باطل است.
س: اگر نمازى را بخوانيم و بعد شک کنيم که آيا خواندهايم يا نه آيا بايد نماز را اعاده کنيم يا خير؟ و در فرض اعاده چگونه بايد نيّت شود؟
ج) اگر شک مذکور بعد از گذشتن وقت نماز باشد، اعاده لازم نيست ولى اگر قبل از آن باشد، بايد دوباره آن را بخواند؛ و نيّت آن مانند ساير نمازها است و گفتن آن به لفظ و گذراندن در ذهن لازم نيست.
س: اگر در بعد از برداشتن سر از سجده شک کنيم که يک سجده بجا آوردهايم يا دو سجده چه بايد کرد؟ در رکعات مختلف مثلاً رکعت سوم يا دوم تفاوتى دارد؟
ج) تا براى ركعت بعد بلند نشدهايد و يا وارد تشهد نشدهايد، بايد يک سجده ديگر بجا آوريد.
س. اگر كسى در سجدهاى شك كند كه آيا اين سجده شكر پس از نماز بوده يا سجده آخرين ركعت نماز وظيفه چيست؟
ج) در فرض سؤال اگر يقين به فراغ نداشته باشد، سجده آخرين رکعت قرار بدهد و نماز را تمام کند.
س: وظيفهى كثيرالظن در نماز (يعنى كسى كه زياد دچار ظن و گمان مىشود نه كثيرالشك) چيست؟
ج) اگر ظنّ در رکعات نماز باشد، بنا را بر آن بگذارد و اگر در افعال نماز باشد اگر وظيفهاش با شاک مختلف است ـ مثل اينکه گمان به انجام دارد و در محل آن عمل است ـ در مثل قرائت، قرائت را به قصد قربت مطلقه بخواند و نمازش صحيح است و در مثل رکوع دوباره رکوع را انجام دهد و بعداً نماز را بنابر احتياط دوباره اعاده نمايد.
س: وظيفهى كثيرالظن در نماز (يعنى كسى كه زياد دچار ظن و گمان مىشود نه كثيرالشك) چيست؟
ج) اگر ظنّ در رکعات نماز باشد، بنا را بر آن بگذارد و اگر در افعال نماز باشد اگر وظيفهاش با شاک مختلف است ـ مثل اينکه گمان به انجام دارد و در محل آن عمل است ـ در مثل قرائت، قرائت را به قصد قربت مطلقه بخواند و نمازش صحيح است و در مثل رکوع دوباره رکوع را انجام دهد و بعداً نماز را بنابر احتياط دوباره اعاده نمايد.
س: در انتهاى نماز، در سجده شک کردم که در سجده شکر هستم يا سجده آخر نماز، تکليف چيست؟
ج) به قصد نماز ادامه دهيد و نمازتان صحيح است.
س: مواقعى، بعد از نماز يا وسط نماز شك مىكنم كه تشهد گفتهام يا نه. از يك نفر شنيدهام كه براى جبران سجده و تشهد فراموش شده، سجده سهو كافيست، ولى برادرم مىگويد اگر يقين نداشته باشيد كه گفتهايد، بايد نماز، دوباره خوانده شود. در اين مورد تكليف چيست؟
ج) شك در تشهد بعد از نماز يا شك در آن پس از قيام براى ركعت بعد، اعتبار ندارد و بهطور كلى به شك در چيزى كه محل آن گذشته و همچنين شك بعد از سلام اعتنا نمىشود.
س: در نمازهايم خيلى شكاك شدهام. در مورد تلفظ صحيح كلمات هميشه دو دل هستم و هميشه در آخر، سجده سهو بهجا مىآورم. مخصوصاً در نمازهاى ظهر و عصر كه بايد كلمات به آهستگى تلفظ شود، بيشتر شك مىكنم. آيا در اين نمازها اگر صداى اداى بعضى از حروف بلند شود، به وجوب اخفات در نماز ضررى نمىزند؟
ج) كثيرالشك به شك خود اعتنا نمىكند و همين كه بهطور متعارف قرائت نماز را بر طبق لسان اهل زبان عربى بخوانيد كافى است و رعايت محسنّات تجويدى لازم نيست و موارد سجدهى سهو موارد مشخصى است كه در رسالههاى عمليه مذكور است و در نمازهاى اخفاتيه همين كه در حال اداى حمد و سوره، صدا بدون جوهر باشد، صحيح است.
س: آيا اگر در نمازم مشكلى پيش بيايد كه حكم آن را ندانم و يا به آنچه مىدانم يقين نداشته باشم- اگرچه اين مسأله درمقدمات نمازم باشد- مىتوانم نمازم را تمام كرده واحتياطاً دوباره آن را بخوانم؟
ج) كسى كه مسائل نماز از قبيل شكّيات و سهويات را نمىداند و احتمال مىدهد يكى از اينها در نماز برايش پيش مىآيد، بايد قبل از نماز اين مسائل را ياد بگيرد و حتى براى اين كار نماز را به تأخير اندازد.
س: كثيرالشك به چه كسى مىگويند؟ آيا منظور از شك اين است كه دو طرف برايش يك مقدار احتمال را داشته باشد؟ آيا اگر كسى در يك نماز دو بار و در نماز بعدى يك بار شک کرد، كه مجموعاً در دو نماز پشت سر هم سه بار شك کرده است، آيا او كثيرالشك مىشود؟ آيا براى اينكه كسى كثيرالشك تشخيص داده نشود، مىبايست شكهاى سهگانه او در يك مورد خاصى باشد يا صرف شك كردن مورد نظر است و مصاديق آن مطرح نيست؟
ج) شك يعنى اينكه طرفين احتمال، مساوى باشند و كثيرالشك به كسى مىگويند كه در يك نماز سه مرتبه و يا در سه نماز پشت سر هم سه بار شك كند و شك او مربوطه به يك موضوع باشد.
س: منظور از ظن (گمان) در نماز چيست؟ حكم آن چه مىباشد؟ آيا كثيرالظن هم داريم؟ مثلاً اگر كسى گمان به انجام يك سجده دارد، حكمش چيست؟
ج) ظن همان احتمال راجح است؛ كه در مورد ركعات نماز حكم يقين را دارد و در افعال نماز چنانچه جزء مظنون، مثل قرائت باشد، بنابر احتياط واجب بايد آن را به قصد قربت مطلقه، انجام دهد و نمازش صحيح است؛ ولى اگر مثل ركوع باشد، بنابر احتياط بايد ركوع خود را بهجا آورده و نماز را هم اعاده نمايد./م
منبع: استفتائات مقام معظم رهبری حضرت ایت الله خامنه ای (مدظله العالی) سایت :.khamenei.ir |