1. هنگامی كه خبر در گذشت كسی را میشنویم، میگوئیم: « إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ » (بقره / 156) همانا ما از آن خدائیم و به سوی او باز میگردیم.
2. هنگامی كه خطرهای ناگوار و بدعتهایی در دین پدید آید، میگوئیم: « رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَهً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ » (ال عمران / 8) پروردگارا دلهایمان را، بعد از آنكه ما را هدایت كردی، (از راه حق)منحرف مگردان و از سوی خود، رحمتی بر ما ببخش ، زیرا تو بخشندهای .
3. آنگاه كه انسان مورد تهمت قرار میگیرد، میگوئیم: « رَبَّنا إِنَّكَ تَعْلَمُ ما نُخْفِی وَ ما نُعْلِنُ وَ ما یَخْفی عَلَی اللَّهِ مِنْ شَیْءٍ فِی الْأَرْضِ وَ لا فِی السَّماءِ » (ابراهیم / 38) پروردگارا! تو میدانی آنچه را ما پنهان و یا آشكار میكنیم، و چیزی در زمین و آسمان بر خدا پنهان نیست.
4. هنگام روشن كردن آتش و یا داخل شدن به حمام، میگوئیم: « رَبَّنا إِنَّكَ مَنْ تُدْخِلِ النَّارَ فَقَدْ أَخْزَیْتَهُ وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ » (آل عمران / 192) پروردگارا! هر كه را تو(به خاطر اعمالش)به آتش افكندی، او را خوار و رسوا ساختهای و برای افراد ستمگر، هیچ یاوری نیست.
« رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذابَ جَهَنَّمَ إِنَّ عَذابَها كانَ غَراماً » (فرقان / 65) پروردگارا! عذاب جهنم را از ما برطرف گردان كه عذابش سخت و پر دوام است.
5. به هنگام رعد وبرق، میگوئیم: «هُوَ الَّذِی یُرِیكُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ یُنْشِئُ السَّحابَ الثِّقالَ وَ یُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلائِكَهُ مِنْ خِیفَتِهِ وَ یُرْسِلُ الصَّواعِقَ فَیُصِیبُ بِها مَنْ یَشاءُ» (رعد / 12و13) او كسی است كه برق را به شما نشان میدهد، كه هم مایه ترس است و هم مایه امید، و ابرهای سنگین بار ایجاد میكند- و رعد، تسبیح و حمد او میگوید، و (نیز) فرشتگان از ترس او و صاعقهها را میفرستد، و هر كس را بخواهد، گرفتار آن میسازد.
6. هنگام دیدن پدر و مادر، میخوانیم: « رَبِّ اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِناً وَ لِلْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ » (نوح / 28» پروردگارا! مرا، و پدر مادرم و تمام كسانی را كه با ایمان وارد خانه من شدند، و جمیع مردان و زنان باایمان را بیامرز.
7. هنگام نظر در آینه، میخوانیم: « فَتَبارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ » (مؤمنون / 14)پس بزرگ است خدای كه بهترین آفرینندگان است.
8. به هنگام دیدن شخص مریض، میگوئیم: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی فَضَّلَنا عَلی كَثِیرٍ مِنْ عِبادِهِ الْمُؤْمِنِینَ » (نمل / 15) ستایش از آن خداوندی است كه ما را به بسیاری از بندگان مؤمنش برتری بخشید.
9. آیهای كه به هنگام بر طرف شدن بلا و غم و اندوه خوانده میشود: « الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَكُورٌ » (فاطر / 34) حمد(و ستایش)برای خداوندی است كه اندوه را از ما برطرف ساخت، پروردگار ما آمرزنده و سپاسگزار است.
9. آنگاه كه انسان فرزندش را میبیند، میگوید: « الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی وَهَبَ لِی عَلَی الْكِبَرِ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ إِنَّ رَبِّی لَسَمِیعُ الدُّعاءِ » (ابراهیم / 39) حمد خدای را كه در پیری، اسماعیل و اسحاق را به من بخشید، مسلماً پروردگار من، شنونده (و اجابت كننده) دعاست.
10. به هنگام وسوسه و یا دچار وسواس شدن، میخوانیم: « رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّیاطِینِ وَ أَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَنْ یَحْضُرُونِ » (مؤمنون / 97و98) پروردگارا! از وسوسههای شیاطین به تو پناه میبرم- و از اینكه آنان نزد من حاضر شوند(نیز)ای پروردگار من، به تو پناه میبرم.
11. به هنگام سختی و رنج، میخوانیم : « رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ » (دخان / 12) پرورگارا! عذاب را از ما برطرف كن كه ایمان آوریم.
12. به هنگام شادی و پوشیدن لباس نو ، میخوانیم: « رَبِّ أَوْزِعْنِی أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیَّ وَ عَلی والِدَیَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ » (نمل / 19) پرودگارا! شكر نعمتهایی را كه بر من و پدر و مادرم ارزانی داشتهای به من الهام كن، و توفیق ده تا عمل صالحی كه موجب رضای توست انجام دهم.
13. به هنگام داخل شدن به خانه و یا شهری، میگوئیم: « رَبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَ أَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَ اجْعَلْ لِی مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصِیراً » (اسراء / 80) پرودگارا! مرا(در هر كار)با صداقت وارد كن، و با صداقت خارج ساز و از سوی خود، حجتی یاری كننده برایم قرار ده.
14. هنگامی كه از گذشتگان یاد میكنیم، میگوئیم: « رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونا بِالْإِیمانِ وَ لا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنا غِلاًّ لِلَّذِینَ آمَنُوا » (حشر / 10) پروردگارا! ما و برادرانمان را كه در ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز و در دلهایمان حسد و كینهای نسبت به مؤمنان قرار مده.
15. آنگاه كه انسان دچار سهو و فراموشی میگردد، میخواند: « رَبَّنا لا تُؤاخِذْنا إِنْ نَسِینا أَوْ أَخْطَأْنا رَبَّنا وَ لا تَحْمِلْ عَلَیْنا إِصْراً كَما حَمَلْتَهُ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِنا » (بقره / 286) پروردگارا! اگر ما فراموش یا خطا كردیم، ما را مؤاخذه مكن، پروردگارا! تكلیف بر ما قرار مده، آن چنان كه(به خاطر گناه و طغیان)بر كسانی كه پیش از ما بودند، قرار دادی.
16. آنگاه كه انسان، مرتكب گناهی میشود، میخواند: « رَبَّنا ظَلَمْنا أَنْفُسَنا وَ إِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنا وَ تَرْحَمْنا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِینَ » (اعراف / 23) پروردگارا! ما به خویشتن ستم كردیم و اگر ما را نبخشی و بر ما رحم نكنی از زیانكاران خواهیم بود.
17. هنگام صدقه دادن، میخوانیم: « رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ » (بقره / 127)
پروردگارا! از ما بپذیر كه تو شنوا و دانایی. 18. هنگام مواجهه بادشمن، سفارش شده است كه بخوانیم: « وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ » (یس / 9) ودر پیش روی آنان سدی قرار دادیم، ودر پشت سرشان سدی، وچشمانشان را پوشاندهایم، لذا نمیبینند.
«رَبَّنا أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً وَ ثَبِّتْ أَقْدامَنا وَ انْصُرْنا عَلَی الْقَوْمِ الْكافِرِینَ » (بقره / 250) پروردگارا! پیمانه شكیبایی و استقامت را بر ما بریز و قدمهای ما را در راه خود ثابت بدار و ما را بر جمعیت كافران ، پیروز بگردان.
19. به هنگام وارد شدن به هر منزلی، می خوانیم: « رَبِّ أَنْزِلْنِی مُنْزَلاً مُبارَكاً وَ أَنْتَ خَیْرُ الْمُنْزِلِینَ » (مؤمنون / 29) پروردگارا:ما رادر منزلگاهی پر بركت فرود آر، وتو بهترین فرود آوردگانی.
20. هنگام شروع قرائت قران، میخوانیم: « رَبَّنا آمَنَّا بِما أَنْزَلْتَ وَ اتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاكْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ »(العمران / 59) پروردگار! به آنچه نازل كردهای، ایمان آوردیم، و از فرستاده (تو) پیروی نمودیم، ما را در زمره گواهان بنویس.
21. هنگام سوار شدن بر كشتی، میخوانیم: « وَ قالَ ارْكَبُوا فِیها بِسْمِ اللَّهِ مَجْراها وَ مُرْساها إِنَّ رَبِّی لَغَفُورٌ رَحِیمٌ » (هود / 41) و او گفت:به نام خدا بر آن سوار شوید و هنگام حركت و توقف كشتی، یاد او كنید. كه پروردگارم آمرزنده و مهربان است.
22. هنگام سوار شدن بر مركب(ماشین)میخوانیم: « سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما كُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ» (زخرف / 13) پاك و منزه است كسی كه این را مسخّر ما ساخت. و گرنه ما توانایی تسخیر آن را نداشتیم.
23. ذكر یونسیه در عرفان عارفان: « وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادی فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّی كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ » (انبیاء87) و ذالنون (یونس) را (به یاد آور) در آن هنگام كه خشمگین (از میان قوم خود) رفت، و چنین میپنداشت كه ما بر تو تنگ نخواهیم گرفت، (اما موقعی كه در كام نهنگ فرو رفت) در ان ظلمتها (ی متراكم) صدا زد: (خداوندا) جز تو معبودی نیست منزهی تو، من از ستمكاران بودم.
عارف بالله، مرحوم میرزا جواد ملكی تبریزی میفرماید:
در ایام تحصیل، در نجف اشرف شیخ و استادی داشتم (مراد ملا حسینقلی همدانی است) كه برای طلاب با تقوا، مرجع بود.از او سئوال كردم چه عملی را شما تجربه كردهاید كه میتواند در حال سالك مؤثر باشد؟فرمود:در هر شبانه روز یك سجده طولانی بجای آور و در حال سجده بگوید: « لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّی كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ » در حال ذكر این چنین توجه كند كه پروردگار منزه از این است كه بر من ظلمی روا داشته باشد، بلكه خود من هستم كه بر نفسم ستم كردم و او را در این مهالك قرار دادم.استاد من علاقمندانش را به این سجده سفارش میكرد و هر كس كه انجام میداد تأثیرش را مشاهده میكرد، مخصوصاٌ كسانیكه سجده را بیشتر طول میدادند.
مناسبتهای آیهها بعضي آنها هزار مرتبه ذكر مذكور را در سجده تكرار ميكردندو بعضي كمتر و بعضي بيشتر، و شنيدم كه بعضي از آنها اين ذكر را سه هزار مرتبه در سجده تكرار ميكردند.سفارشهاي عرفاي بزرگ آيهالله اميني، شيخ محمد حسين غروي اصفهاني ، آخوند ملا حسينقلي همداني ، حكيم محمد بيدآبادي و ديگر عارفانبالله در كتابهاي عرفاني به مداومت بر ذكر يونسيه بوده است.
در نماز غفيله بعد از حمد در ركعت اول بجاي سوره آيه زير را ميخوانيم: «وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنادي فِي الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ » (انبياء87) و پنداشت كه ما هرگز بر او قدرتي نداريم، تا در(دل)تاريكيها ندا در داد كه معبودي جز تو نيست، منزهي تو، راستي كه من از ستمكاران بودم.
در نماز غفيله بعد از حمد در ركعت دوم، بجاي سوره، آيه زير را ميخوانيم: « وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِي ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ » (انعام / 59) كليدهاي غيب، تنها نزد اوست، و جز او، كسي آنها را نميداند.او آنچه را در خشكي و درياست ميداند، هيچ برگي (از درختي) نميافتد، مگر اينكه از آن آگاه است، و نه هيچ دانهاي در تاريكيهاي زمين، و نه هيچ تر و خشكي وجود دارد، جز اينكه در كتابي آشكار (در كتاب علم خدا) ثبت است.
به هنگام قرباني كردن گوسفند، ميخوانيم: « إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ حَنِيفاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ» (انعام / 79) من روي خود را به سوي كسي كردم كه آسمانها و زمين را آفريده، من در ايمان خود خالصم، و از مشركان نيستم.
قبل از دعا از درگاه الهي، ميخوانيم: « أَمَّنْ يُجِيبُ الْمُضْطَرَّ إِذا دَعاهُ وَ يَكْشِفُ السُّوءَ » (نمل / 62) اي كسي كه دعاي مضطر را اجابت ميكند و گرفتاري را برطرف ميسازد.
بعد از نمازهاي واجب ، ميخوانيم: « إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَي النَّبِيِّ يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِيماً » (احزاب / 56) خدا و فرشتگان بر پيامبر درود مي فرستند، اي كساني كه ايمان آوردهايد، بر او درود فرستيد و سلام گوييد و كاملاٌ تسليم (فرمان او) باشيد. |