پرسش:
برادري دارم شانزده ساله، تا سوم راهنمايي تحصيل كرده، سپس جذب بازار شده و در دام اعتياد و دوستان ناباب گرفتار شده است. چگونه ميتوانم او را از اين شيوه رهايي دهم؟
پاسخ:
كار تربيتي و ارشادي، به تناسب شرايط سني و جنسي، فكري و دين گرايي، موقعيت فردي و اجتماعي، وضع اقتصادي و خانوادگي افراد، متفاوت است.
به بيان ديگر: كار تربيتي و ارشادي مؤثر و موفقيتآميز روي اشخاص ـ مخصوصاً جوانان ـ نيازمند آگاهي از روحيات فردي و اجتماعي، ديني و مذهبي، شخصيت گرايي و شخصيت پذيري آنان است و اين كه چه افرادي با او رابطه دارند و در او تأثير ميگذارند يا ميتوانند تأثير گذار باشند.
گاهي برخي افراد دلسوز از باب شفقت و مهرباني، درصدد نصيحت و راهنمايي اشخاص منحرف بر مي آيند، اما به علت عدم آشنايي با اصول تربيتي و فقدان آگاهي لازم براي راهنمايي و اصلاح آنان، نه تنها نميتوانند تأثير گذار باشند، بلكه با تحريك آنان، زمينة لجبازي و غرور و يك دندگي را در آنان افزايش داده و باعث تشديد انحرافات آنان ميشوند.
بنا براين سرآغاز كار تربيتي كسب آگاهي و شناخت لازم در زمينههاي ذكر شده است. پس از آن بهره بردن از مشاوره با كارشناسان امور اجتماعي و تربيتي، و به كار گيري خردمندي و تدبير، نيز حوصله و صبر و در نظر گرفتن زمان لازم براي رسيدن به مقصد مطلوب.
يكي از تدابير براي نيل به هدف اين است كه از "تدبير و خرد و قدرت بيان" اشخاصي كه اينگونه افراد "كج رو" نزد آنان احساس شخصيت و آبرو ميكنند و حساب مي برند، به هر طريقي ميتوانند روي آنان تأثير بگذارند و وارد عمل شوند. البته اينگونه كارها زمان ميبرد. بايد حوصله و تحمل داشت و بردبار بود. امام علي عليهالسلام فرمود:
"العاده طبع ثان[14]: عادت [اگر چه امري اكتسابي است، ولي به تدريج] به صورت طبيعت و سرشت ثانوي انسان در ميآيد".حضرت فرمود:"العاده عدو متملك [15] ؛ عادت بد، دشمني است كه با قدرت بر صاحبش حكومت ميكند".
بنا براين نبايد انتظار "معجزه" را داشت و خيال كنيم فرد معتاد را به راحتي مي توان از عادتش جدا ساخت.
امام حسن عسگري عليهالسلام ميفرمايد:"ردّ المعتاد عن عادته كالمعجز[16] ؛ برگرداندن معتاد از عادتي كه به آن خو گرفته، نظير معجزه كردن [و خرق عادت در طبيعت] است"./ح |