پرسش:
تربيت فرزند چه مراحلي دارد؟ اختلاف پدر و مادر در تربيت فرزند چه تأثيري دارد؟
پاسخ:
يكي از روان شناسان مي گويد: از حكيمي پرسيدند: از چه زماني تربيت را بايد آغاز كرد؟ حكيم در پاسخ گفت: از بيست سال قبل از تولد.
پس به نظر دقيق، تربيت كودك سال ها قبل از تولد طفل آغاز مي شود، يعني والدين قبل از فرزند دار شدن، زمينة رشد و هدايت را در خود ايجاد كنند و براي پدر و مادر شدن خود را آماده نمايند. تربيت را ميتوان در چهار مرحله مورد بررسي قرار داد:
1ـ تربيت فرزند در دوران بارداري
2ـ تربيت فرزند در دوره كودكي(دوره سيادت)
3ـ تربيت فرزند در دورة نوجواني (دوره اطاعت)
4ـ تربيت فرزند در دورة جواني (دوره وزارت).
پيامبر اكرم(ص) ضمن اشاره به اين دوره ها مي فرمايد: "فرزند هفت سال آقا است و هفت سال مطيع است و هفت سال، مشاوره و وزير است".
به نظر كارشناسان علوم تربيتي، بهترين شيوه در تربيت اخلاقي، روش الگويي است،
يعني پدر و مادر با رفتار و كردار خود فرزندان خيوش را عملاً با اخلاق پسنديده آشنا كنند. كودك بيش از آن كه بشنود مي بيند، زيرا كودك به ويژه در مسائل اخلاقي بيش تر از گوش، از چشم خود استفاده مي كند.
ايتارد، بنيان گذار روان شناسي باليني مي گويد: ذهن كودكان مانند صفحه سفيدي است كه آماده نگاشتن تجارب محيطي است كه در آن زندگي مي كنند.
البته پيش از اظهار نظر اين افراد، موضوع ياد شده در سخنان معصومين ما مطرح شده است. اميرمؤمنان در وصيت نامة خود فرمود: "دل كودك همچون زميني خالي است كه هر بذري پاشيده شده در آن را مي پذيرد".
مهم ترين وظايف والدين عبارتند از:
1ـ احترام به كودكان: رسول اكرم(ص) مي فرمايد: "به فرزندانتان، احترام كنيد و با آداب و روش پسنديده با آن ها معاشرت نماييد".
2ـ توجه به استقلال طلبي كودكان: بذر استقلال طلبي از سال هاي آغازين زندگي كودك شروع به رشد و جوانه زدن مي كند و پدر و مادر بايد زمينه را براي رشد متعادل اين ميل فراهم آورند.
3ـ پرورش شخصيت كودكان با روش هايي مانند: سلام كردن و هم بازي شدن با آنها. رسول اكرم(ص) مي فرمايد: "هر كه كودكي دارد، بايد خود را تا سر حد كودكي تنزل دهد".
چون كه با كودك سر و كارت فتاد هم زبان كودكان بايد گشاد
4ـ تربيت ديني كودكان: بهتر است كودك قبل از رسيدن به مرحله تكليف به تدريج با احكام ديني آشنا شود. اين كار نبايد تا زمان بلوغ به تأخير بيفتد.
البته مسائل مربوط به تربيت فرزند بسيار زياد و حساس و ظريف است كه سخن گفتن دربارة آن، مجالي واسع مي طلبد.
مطالعه كتاب آيين تربيت از ابراهيم اميني، كودك از محمد تقي فلسفي، راهنماي پدران و مادران از محمد علي سادات، را توصيه مي كنيم.
اما در مورد اختلاف و ناهماهنگي والدين در امر تربيت بايد بگوييم: ناهماهنگي اثرات تربيتي نابجايي برجاي مي گذارد و فرزند را سر درگم مي سازد، زيرا در الگوپذيري دچار مشكل مي شود و نمي داند حرف و عمل پدر را بپذيرد يا گفتار و عمل مادر را و دچار تضاد و تناقض رفتاري مي شود كه اين مسئله بدتر از عدم تربيت است.
از اين رو ضرورت دارد قبل از شروع تربيت، پدر و مادر از راهكارهاي تربيتي كه به وسيله معصومان(ع) و روانشناسان تعيين شده، آگاهي بيابند و به جاي آن كه سليقه ها و روحيات خاص خود را در تربيت اعمال كنند (كه طبعاً اختلاف برانگيز است، زيرا هر كسي روحيات و تفكرات خاص مي تواند در تربيت فرزند داشته باشد)، بر اساس استانداردها و تجربة عالمان و روانشناسان و سخنان معصومان عمل كنند كه هم صحيح تر و واقعي تر و نتيجه بخش تر است و هم از تضادهاي رفتاري و ناهماهنگي ها جلوگيري مي كنند. نيز از اين طريق مي توانند./ح |