پرسش:
جواني نوزده ساله هستم كه با اعضاي خانواده، روابط دوستانه و صميمي ندارم; به هنگام خارج شدن از منزل، وسايلم را ميگردند، مرا از رفتن به مسجد و دستههاي عزاداري منع ميكنند، افسرده شدهام، لطفاً مرا راهنمايي كنيد.
پاسخ:
بي شك، نظام تربيتي خانواده، بر مبناي اعتماد متقابل، محبت، دلسوزي و رابطة دوستانه و صميمي استوار شده است; از اين رو، همة اعضاي خانواده، نسبت به موقعيّتي كه دارند، در به وجود آوردن چنين فضايي شريكاند.
بديهي است رعايت اين اصل، بسياري از مشكلات، بدگمانيها، بي اعتمادي و... را از بين ميبرد. اگر پدر و مادر، خوب نقش خود را در اين زمينه ايفا كنند، و فرزندان بپذيرند كه آرزوي آنها داشتن فرزندي خوب است، نظام مطلوب خانواده به طور نسبي محقق ميشود.
اما در عين حال، نكاتي به نظر ميرسد كه رعايت آنها ضروري است.
1. شايسته است همة اعضاي خانواده از گمان بد نسبت به يك ديگر بپرهيزند; قرآن كريم در اينباره ميفرمايد: "يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لاَ تَجَسَّسُوا...;(حجرات،12) اي كساني كه ايمان آوردهايد! از بسياري از گمانها بپرهيزيد، چرا كه بعضي از گمانها گناه است، و هرگز ]در كار ديگران[ تجسس نكنيد..."
2. امامان معصوم: ميفرمايند: انسانها از اعمالي كه آنها را در معرض گمان بد قرار ميدهد، بپرهيزند امام عليميفرمايد: "كسي كه خود را در معرض تهمت قرار دهد، نبايد كسي را كه به او گمان بد برد، سرزنش كند."(ميزان الحكمة، محمد محمدي ريشهري، ج 2، ص 633، دارالحديث.)
3. توصيه ميشود اگر در رفتن به هيئت عزاداري، افراط ميكنيد، خودداري نماييد، و اگر در حدّ متعارف است، از پدر و مادر محترم شما تقاضا ميكنيم، مانع اين كار نشوند.
به هر حال، هر چيز اندازهاي دارد، خوب است وقتها تقسيم شود; بخشي براي مطالعه و درس، بخشي براي استراحت، قسمتي براي تفريح و ورزش و مقداري هم براي كارهاي عبادي، مانند رفتن به مسجد، هيئت و...
4. يأس و نااميدي، بسيار بد و از وسوسهها و تلقينات شيطان است. مسائلي كه بيان كردهايد خيلي كوچكتر از آن است كه شخص بزرگواري مانند شما را نااميد و افسرده كند. براي يك جوان مذهبي و مسلمان، نااميدي، يأس و افسردگي معنا ندارد. بهترين راه براي رفع آن ياد خداست: "الَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ تَطْمَغنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللَّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَغنُّ الْقُلُوبُ ;(رعد،28) آنها كساني هستند كه ايمان آوردهاند، و دلهايشان به ياد خدا مطمئن]و آرام[ است; آگاه باشيد! تنها با ياد خدا، دلها آرامش مييابد." توصيه ميشود، نسبت به اُنس با قرآن، توسل به امامان معصوم: مطالعة دقيق در مباني اعتقادي، خلوت با خدا، عمل به واجبات و ترك محرمات، پرداختن به ورزش، توجه بيشتري كنيد.(ر.ك: تفسيرنمونه، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 22، ص 176ـ185، دارالكتب الاسلامية.)
5. در نهايت، به پدر و مادر توصيه ميشد، اگر با قرايني به فرزند خود اعتماد نسبي دارند، دست به كارهاي نگران كننده نزنند، و فرزندان نيز اگر به چنين موردي برخورد كردند، حمل بر دلسوزي و شفقت و گاه بي دقتي آنان كنند و حساسيت به خرج ندهند، و سعي در جلب اعتماد پدر و مادر داشته باشند./ح |