پرسش:
خالق خدا چه كسي است ؟
پاسخ:
اينكه گفته شده است هر چيز و هر كسي خالق و علت پديد آورنده اي دارد صحيح است ولي بايد ملاحظه و دقت كرد كه آيا اين قاعده بدون ملاك است يا باملاك ؟ و از سوي ديگر آيا خداوند متعال اين ملاك را دارد تا شامل اين قاعده گردد يا خير؟ اولا" اين قاعده كه هر موجود و معلولي عليت مي خواهد با ملاك است نه بدون ملاك چنانكه حكما اسلامي بابي را در اين خصوص مطرح ساخته و آن را به ( ( ملاك احتياج به علت ) ) معنون ساخته اند. تحليل اين مساله بطور فشرده آن است كه : اگر موضوع اصل عليت موجود بطور مطلق باشد معنايش اين است كه موجود از آن جهت كه موجود است نياز به علت دارد و لازمه اش اين است كه هر موجودي نيازمند به علت باشد. ولي چنين مطلبي نه تنها بديهي نيست بلكه دليلي هم ندارد و بالاتر آنكه برهان بر خلاف آن داريم . زيرا براهيني كه وجود خداي متعال را اثبات مي كنند بيانگر اين مطلب هستند كه موجود بي نياز از علت هم وجود دارد بنابراين موضوع اين قاعده كه هر موجودي نيازمند به علت است ، مقيداست نه مطلق . اما قيد اين موضوع چيست ؟ حكما اسلامي معتقدند كه قيد موضوع قضيه مزبور ( ( ممكن ) ) است . يعني هر موجودي كه ذاتا" امكان عدم داشته باشد و فرض نبودن آن محال نباشد نيازمند به علت خواهد بود وحال آنكه خداوند متعال واجب الوجود است نه ممكن الوجود يعني فرض نبود آن محال است و وجود برايش ضرورت داشته و عدم براي او محال است . آنچه كه نيازمند به علت است موجودي است كه بود و نبود آن مساوي است و علت مي آيد و يك طرف را برطرف ديگر غالب ساخته ومثلا" آن چيز را موجود مي كند . چرا كه آن شي به خودي خود نه مي تواند موجود شود نه معد وم . اما خداوند متعال واجب الوجود است و وجود براي او ضروري و حتمي است . بنابراين اينكه گفته مي شود هر چيزي نيازمند به علت است ، مقصود هر چيز ( ( ممكن الوجودي ) ) است نه هر وجودي تا شامل خداوند متعال كه واجب الوجود است ، نيز شود .[ در اين باب نگاه کنيد به : آموزش فلسفه . استاد محمد تقي مصباح يزدي ، سازمان تبليغات اسلامي ، تهران چاپ اول 1365، ج 2، ص 30 - 29 ] /ح |