پرسش:
پيامبر چگونه دعوت خويش را آشكار ساخت و عكس العمل مخاطبان چه بود؟
پاسخ:
بر اساس آنچه در تواريخ اسلامي آمده، پيامبر(ص) در سال سوم بعثت مأمور دعوت آشكار شد، زيرا تا آن زمان، دعوت مخفيانه انجام مي گرفت و تعداد كمي اسلام را پذيرا شده بودند، اما هنگامي كه آيه «وَاَنْذِرْ عَشيرَتِكَ الْاَقْرَبَينَ» [خويشاوندان نزديكت را انذار كن] شعراء/214. و آيه «فَاَصْدَعْ بِما تُؤْمَرْ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكينْ» [آنچه را مأموريت داري، آشكارا بيان كن، و از مشركان روي گردان] حجر/94. نازل گرديد پيغمبر(ص) مأمور شد دعوت خود را آشكار سازد، و نخست از خويشاوندان شروع كند.
اما كيفيت اين ابلاغ و انذار به طور اجمال چنين بوده كه پيامبر(ص) بستگان نزديكش را به خانه ابوطالب دعوت كرد و آنها در آن روز حدود چهل نفر بودند، و از عموهاي پيامبر(ص) ابوطالب و حمزه و ابولهب حضور داشتند، پس از صرف غذا هنگامي كه پيامبر(ص) مي خواست وظيفه خود را ابلاغ كند، ابولهب با گفته هاي خود زمينه را از ميان برد، لذا فرداي همان روز پيامبر(ص) آنها را دعوت ديگري به غذا كرد.
بعد از صرف غذا چنين فرمود «اي فرزندان عبدالمطلب! من به خدا سوگند هيچ جواني را در عرب نمي شناسم كه براي قومش چيزي بهتر از آنچه من آورده ام آورده باشد، من خير دنيا و آخرت را براي شما آورد ه ام، و خداوند به من دستور داده است كه شما را دعوت به اين آئين كنم، كداميك از شما مرا در اين كار ياري خواهيد كرد، تا برادر من و وصي و جانشين من باشيد؟.
جمعيت همگي سرباز زدند جز علي(ع) كه از همه كوچكتر بود، برخاست و عرض كرد اي پيامبر خدا! من در اين راه يار و ياور توام. پيامبر(ص) دست بر گردن علي(ع) نهاد و فرمود «اين برادر و وصي و جانشين من در شما است، سخن او رابشنويد و فرمانش را اطاعت كنيد».
جمعيت از جا برخاستند در حالي كه خنده تمسخرآميزي بر لب داشتند و به ابوطالب مي گفتند به تو دستور مي دهد كه گوش به فرمان پسرت كني، و از وي اطاعت نمائي!
اين حديث نشان مي دهد تا چه اندازه پيامبر(ص) در آن روز تنها بود، و چگونه در پاسخ دعوتش جز استهزا و سخريه عكس العملي نداشتند، و چگونه علي(ع) از نخستين روزهاي دعوت پيامبر(ص) كه از تنهائي، سخت رنج مي برد در كنار حضرتش ايستاد و مدافع او بود.
در حديث ديگري آمده است كه پيامبر(ص) يك يك از طوائف قريش را صدا زد، و آنها را از آتش الهي بر حذر داشت گاه مي فرمود «اي طائفه بني كعب خود را از آتش رهائي بخشيد».
و گاه همين خطاب را به طائفه «بني عبدالشمس» و «بني عبدمناف» و «بني هاشم» و «بني عبدالمطلب» مي كرد و مي فرمود «خويشتن را از آتش الهي نجات دهيد» كه من قادر بر دفاع از شما در صورت كفر نيستم»./ح |