پرسش:
ليلْ المبيت چيست؟ چه واقعهاي در آن شب به وقوع پيوست؟
پاسخ:
به شب اول ماه ربيعالاول سال سيزدهم بعثت كه حضرت علي(ع) جاي پيامبر اكرم(ص) خوابيد، «ليلْ المبيت» ميگويند.
خلاصه آن واقعه از اين قرار است كه در سال سيزدهم بعثت سران قريش در يك شوراي عمومي تصميم گرفتند كه نداي توحيد را با زنداني كردن پيامبر يا كشتن و يا تبعيد او خاموش سازند، چنانكه قرآن كريم ميفرمايد: «وَ اًّذ يَمكُرُ بِكَ الَّذيِنَ كَفَرُوا لِيُثبِتوكَ اَوْ يَقتُلوكَ أَو يُخْرِجُوكَ وَ يَمكُروُنَ وَ يَمكُرُ الله وَ الله خَيرُ المَاكِرينَ»;{1} به خاطر بياور هنگامي را كه كافران نقشه ميكشيدند كه تو را به زندان بيفكنند يا به قتل برسانند و يا از مكه خارج سازند. آنها چاره ميانديشيدند و نقشه ميكشيدند، و خداوند هم تدبير ميكرد؛ و خدا بهترين چاره جويان و تدبيركنندگان است. سرانجام سران قريش تصميم گرفتند كه از هر قبيله، فردي انتخاب شود تا افراد منتخب در نيمه شب يك باره بر خانه حضرت هجوم برده، او را قطعه قطعه كنند. بدين طريق هم از تبليغات او آسوده شوند و هم خون او در ميان قبايل عرب پخش شود تا خاندان هاشم نتوانند با آنها به مبارزه برخيزند. فرشته وحي، پيامبر را از نقشه شوم مشركان آگاه ساخت و به آن حضرت دستور داد تا از مكه به عزم مدينه خارج شود. پيامبر اكرم(ص) حضرت علي(ع) را از اين نقشه آگاه كرد و به او فرمود: «امشب در خوابگاه من بخواب و رواندازِ سبزِ مرا به خود بپيچ تا آنان تصور كنند كه من هنوز در خانه و در بستر آرميدهام و مرا تعقيب نكند». آن گاه پيامبر مخفيانه به سمت غار ثور حركت كرد و از خداوند درخواست نمود تا دشمن را از دستيابي به او گمراه كند و آنان نتوانند او را پيدا كنند.... .{2}
در روايات شيعه و اهل سنت آمده است كه علي(ع) اين كار را انجام داد و خداوند به خاطر اين كار به فرشتگان مباهات نمود و موقعي كه پيامبر به سوي مدينه در حركت بود، اين آيه را در شأن حضرت علي(ع) نازل فرمود: «وَ مِنَ النّاسِ مَن يشري نَفسَهُ ابتِغأَ مَرضاتِ الله و الله رَئوفٌ بالعباد»;{3} بعضي از مردم - با ايمان همچون علي(ع) به هنگام خفتن در جايگاه پيامبر - جان خود را به خاطر خشنودي خدا ميفروشند، و خداوند نسبت به بندگان مهربان است. از اين رخداد بينظير ميتوان به نتايج ذيل پي برد: درجه ايثار فوق العاده امام علي(ع)؛ تبعيت محض ايشان نسبت به فرمان الهي و نبوي(ص)؛ عشق و علاقه غير قابل توصيف آن بزرگوار نسبت به رهبر و مقتداي خود؛ و اين نكته كه در مواقعي كه اصل و اساس اسلام در خطر قرار ميگيرد ميبايد بهترين شخصيتها، حتي وجود مقدس علي بن ابيطالب(ع) فدا گردد. نظير آن را در ماجراي شهادت امام حسين(ع) براي حفظ اسلام ميتوان ديد.
[1].سوره انفال، آيه 30، ر.ك: تفسير قرطبي، ج 7، ص 397، (داراحيأالتراث العربي، بيروت)/
[2].ر.ك: فروغ ولايت، استاد جعفر سبحاني، ص 57-45، بخش دوم از فصل سوم، مؤسسه امام صادق، 1374ش/
[3].ر.ك: احيأالعلوم، الغزالي، ج 3، ص 378، (دارالهادي بيروت)؛ تذكرْ الخواص، ابن الجوزي، ص 35، (مكتبْ النينوي الحديثه، تهران)؛ شواهد التنزيل، الحاكم الحسكاني، ج 1، ص 123، ش 4، (مجمع احيأ الثقافْ اسلاميه)؛ الغدير، علامه اميني، ج 2، ص 49 - 47، (دارالكتاب العربي، بيروت، 1398 ه' ق)/ح
|