پرسش:
برخي روايات مستند دوازدهم ربيع الاول را روز ولادت پيامبر(ص ) مي داند* چرا روايات هفدهم ربيع الاول مورد قبول قرار گرفت ؟
پاسخ:
عموم سيره نويسان اتفاق دارند كه تولّد پيامبر اكرم(ص) در عام الفيل در سال 570 ميلادي بوده است. زيرا آن حضرت به طور قطع در سال 632 ميلادي رحلت فرموده است و سن مبارك حضرت 62 تا 63 بوده است. اكثر محدثان و مورخان شيعه و سني ـ بر اين قول هستند كه تولد پيامبر اكرم(ص) در ماه ربيع الاوّل بوده است. ولي در روز تولّد آن حضرت اختلاف نظر دارند، (فرازهايي از تاريخ اسلام / جعفر سبحاني / 59).
علماء اهل سنت روز تولّد را 12 ربيعالاوّل ميدانند و مرحوم كليني هم در تاريخ مُولد نبي اكرم(ص) قائل به 12 ربيعالاوّل ميباشد. اما مرحوم كليني روز تولّد را روز جمعه ميداند ولي علما اهل سنّت روز دوشنبه ميدانند، (اصول كافي / 1/364 / نقل از كتاب الصحيح من سيره النبي الاعظم / سيد مرتضي عاملي)
اما قول مشهور بين محدثان بزرگ شيعه اين است كه آن حضرت در هفدهم ماه ربيع الاول روز جمعه پس از طلوع فجر چشم به دنيا گشود. و منظور از مشهور ـ شهرت روائي داشتن موضوع بين محدثان شيعه است همانطوري كه علامه مجلسي در بحارالانوار نقل كردهاند، و اين شهرت را نميداند مگر كساني كه اهل فنّ باشند (يعني اهل حديث باشند) و اگر شهرت را در دايره غير محدثين معنا كنيم چنين حديثي داراي اصلي نخواهد داشت و داخل در روايات ضعيف ميشود.
بنابراين در روز جمعه بودن، بين محدثان بزرگ شيعه و مرحوم كليني اختلافي نيست، و اگر كليني تولّد را 12 ربيع الاول دانسته، احتمالاً از روي تقيه بوده است. چنانكه علاّمه مجلسي در بحارالانوار تقيّه را متحمل دانسته است.
براي آگاهي بيشتر ر.ك:بحارالانوار / 15/248 / مكتبة الاسلاميه - اصول الحديث و احكامه / جعفر سبحاني / 64 و 63
اين كه گفتهايد علماء بزرگ شيعه و كليني 12 ربيع الاول را از امام محمدباقر نقل كرده است چنين چيزي را در اصول كافي پيدا نكرديم. و اگر فرض را بر اين بگذاريم كه مرحوم كليني 12 ربيع الاول را نقل كرده است اوّلاً اين روايت جزء روايات غريب است و روايت غريب در اصطلاح محدثين روايتي را گويند كه متفرّد در روايت باشد.
در مسائل تاريخي معمولاً اختلاف نظر وجود دارد؛ مرحوم اربلي در كشف الغمه ميگويد: اختلاف در روز ولادت آسان است به جهت اينكه معمولاً تاريخ فرزندانشان را نمينوشتند، عجيب اين است كه در تاريخ رحلت رسول اكرم(ص) هم اختلاف است ، (كشف الغمه، ج 1، ص 15، نقل از كتاب الصحيح من السيرة النبي الاعظم / سيد جعفر مرتضي عاملي) و اين كه گفتهايد كليني از امام باقر(ع) نقل كرده است درست نيست در اصول كافي چنين حديثي را پيدا نكرديم.
و سخن آخر اينكه اگر دلائل نقلي و احاديث منقول در اين مورد را در نظر نگيريم و صرفا با نگرش عقلي بخواهيم در اين مورد به قضاوت بنشينيم بايد اعتراف كنيم كه خانواده هر كس در مورد مواليد و وفيات اعضاي خانوادهاش بهتر از هر كس ديگر ميتواند واقع مطلب را ادعا كند خانواده پيامبر و اهل بيت(ع) هم روز 17 ربيعالاوّل را گفتهاند و اين موجب شهرت بين علماي شيعه گشته است./ح |