پرسش:
بعثت چگونه و با چه آياتي شروع شد؟
پاسخ:
در مورد بعثت پيامبر (ص) قرآن اشارات مختلفي دارد، از جمله در پنج آيه اول سوره علق كه به اتفاق همه مفسران، در آغاز وحي و بعثت پيامبر اكرم (ص) نازل شده مي خوانيم «اِقْرَءْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذي خَلَقَ ـ خَلَقَ الْاِنْسانَ مِنْ عَلَقٍ ـ اِقْرَءْ وَرَبُّكَ الْاَكْرَمْ ـ اَلَّذي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ـ عَلَّمَ الْاِنْسانَ ما لَمْ يَعْلَمْ.»
اين آيات كه مطابق مشهور، در كوه حرا بر پيامبر (ص) نازل گرديد، به او دستور مي دهد كه به نام خدا تلاوت قرآن را آغاز كند، همان خدايي كه انسان را از موجود ناچيزي همچون خون بسته آفريد.
محتواي اين آيات نشان مي دهد كه بعثت در يك فضاي بسيار معنوي و آكنده از نور علم و دانش آغاز شد.
سنگيني وحي از يك سو، و رسالت بزرگي كه بر دوش پيامبر (ص) گذاشته شده بود از سوي ديگر، و دورنماي رعب آوري كه در مسأله برخورد قاطع با مشركان لجوج و متعصب نمايان بود، از سوي سوم، سبب شد كه پيامبر (ص) پس از وحي نخستين، احساس خستگي فوق العاده اي كند. به خانه آمد و در بستر آرميد كه ناگهان دومين بخش از آيات قرآني نازل شد و به او صدا زد «اي جامه به خود پيچيده (و در بستر خفته!) برخيز و انذار كن و پروردگارت را بزرگ شمار» «يا اَيُّهَا الْمُدَّثِرْ ـ قُمْ فَانْذِرْ ـ وَرَبَّكَ فَكَبِّرْ» مدثر/1-3
گر چه در سبب نزول اين آيات در ميان مفسران گفتگو است، بعضي آن را مربوط به زماني مي دانند كه مشركان عرب در آستانه موسم حج جمع شده بودند و درباره مقابله با پيامبر اسلام (ص) به مشورت پرداخته بودند، ولي در روايات متعدد آمده است كه حداقل، آيات آغاز اين سوره بعد از واقعه «حرا» و بعثت نازل شده./ح |