پرسش:
چه كنيم كه با معرفت كامل به خداوند، او را حاضر و ناظر بر اعمال خود ببينيم؟
پاسخ:
معرفت خداوند مراتبى دارد و از آنجا كه خداوند وجودى نامحدود است و همه صفات كمالى را بطور نامحدود داراست، عرفان آن ذات بى همتا به طور كامل براى هيچ كس ميسّر نيست.
آنچه كه براى ما در اين ارتباط، ميسّر است داراى مراتبى است:
قدم اوّل براى معرفت نسبت به خداوند و احساس حضور او در جهان و در زندگى اين است كه پى به وجود خداوند متعال ببريم و به اصطلاح وجود خداوند براى ما ثابت شود.
شناخت و معرفت به تنهايى در ما عشقى و حركتى ايجاد نمى كند. از اين رو در قدم بعد شناخت صفات عشق آفرين نيز لازم است مانند اينكه ما همه زيبايى را مى ستاييم، دوست داريم و زيبائى هاى شگفت جهان، تنها جلوه اى از زيبايى اوست... و ما ذات بخشنده و با سخاوت را مى ستاييم و او بخشنده اى است كه بى چشم داشت مى بخشد و بعد در آخرت براى آنچه كه به ما بخشيده پاداش نيز مى دهد و ديگر صفات عشق آفرين مانند: عفو، ستار بودن، رحيم بودن و...، شناخت خشك و مجرّد ما را به علاقه و عشق تبديل مى كند. اين امر اگر همراه با مقايسه خدا با ديگر معبودها و خدايان دروغينى كه وجود دارند و گاه اعمال و رفتار ما براى رضاى آنهاست صورت بگيرد كارسازتر و مؤثّرتر است.
بر اساس آيات قرآن و روايات معصومين((عليهم السلام)) معبودهايى كه گاه ناآگاهانه و گاه آگاهانه در زندگى انسان و جامعه انسانى به دروغ بر سريرخدايى نشسته اند و جهت اعمال و حركت انسان هستند، عبارتند از:
«نفس» و خواسته هاى آن.
«دنيا» و جلوه هاى آن.
«مردم» و قضاوت آنان.
«شيطان» و وسوسه هاى وى.
حال اگر با توجّه به ويژگى هاى اين خدايان دروغين پى به نقص ها و كاستى هاى آن ها در برابر خداى متعال ببريم و ببينيم اين ها به انسان چه مى دهند و از انسان چه مى گيرند، عظمت رحمت خداوند در زندگى ما به نحو ملموس تر و مؤثّرترى حضور مى يابد. شايد از اين رهگذر، ناظر بودن او به اعمال آدمى نيز به عنوان يك درك واضح مستمر در طول زندگى تبديل مى شود. و اخلاص در مقام عمل محقق مى گردد و انسان به مقام عبد بودن و بندگى خويش بيش از پيش پى مى برد.
آنچه ذكر شد در واقع فهرستى براى مطالعه و مراجعه به كتاب هايى است كه در اين زمينه نوشته شده است. انشاءالله بعد از مطالعه و آگاهى از اين مطالب در به كار بستن و اجراى آن ها در زندگى خود(در حالات ذهنى، اعمال و رفتار) و مراقبت و محاسبه پيوسته و مستمر قدمهايى در راه تعالى و عرفان هر چه بيشتر حق برداريم./ح |