پرسش:
قرآن چگونه به مسأله وحدت در حوزه پيروان اديان توحيدي پرداخته است؟
پاسخ:
در اين باره به دو آيه از قرآن كريم اشاره مي كنيم و درباره آن دو مطالبي بيان مي نماييم.
آيه ايمان به همه پيامبران و كتب آنان: «امَن الرَّسول بِما أُنزل إِليه مِن رَبّه والمؤُمنون كلٌّ امَن بِالله و مَلائِكته وكُتبه و رُسُله لانُفرّق بَين أَحد مِن رُسُله...؛ پيامبر (ص) بدانچه از جانب پروردگارش بر او نازل شده, ايمان آورده است و مؤمنان, همگي به خدا وفرشتگان و كتاب معاد و فرستادگانش ايمان آورده اند [و گفتند] ميان هيج يك از فرستادگانش فرق نمي گذاريم...» (بقره،آیه 285) آيه مزبور, همه موحدان عالم را به اتحاد دعوت مي كند و ما بايد در دو جبهه اتحاد تلاش و كوشش كنيم، يكي اتحاد در میان مسلمين, كه بيش از يك ميليارد مسلمان به عنوان امت اسلام در صف واحد باشند و ديگر آن كه پس از تحصيل وحدت اسلامي, بايد پاي را فراتر نهاده, براي تأمين وحدت موحدان عالم اقدام كنيم تا همه مسلمانان با همه كساني كه داراي كتاب أسماني اند متحد شده، بتوانند بر ضد ملحدان جهان قيام كنند؛ زيرا الحاد و انكار ماوراي طبيعت و حصر موجود، در ماده و انكار وحي و رسالت و قيامت و معاد و نبوت و معجزه و ساير معارف غيبي, پيامدهاي تلخ و سوانح سنگين غير قابل تحمل را به دنبال دارد. لذا خداي سبحان گذشته از دعوت مسلمانان به اتحاد، موحدان عالم را هم دعوت به اتحاد مي كند.
اكنون در دنياي پيشرفته از نظر علوم و صنايع بسياري از مردم به ذلّت بت پرستي تن داده اند؛ بت پرستي مرامي نيست كه در شرايط كنوني بتواند باقي بماند، اگر موحدان عالم, جبهه واحدي تشكيل دهند و از فرهنگ الهي و توحيدي طرف داری کنند، مي توانند بت پرستان عالم را از فرو مايگي رهايي بخشند؛ وگرنه بت پرستان را خطر اِلحاد تهديد مي كند كه قابل جبران نيست؛ گرچه الحاد و بي ديني مورد قبول فطرت نيست و دوام نمي يابد و بت پرستان خود را بر ملحدان ترجيح مي دهند.
اتحاد ديني موحدان, سهم به سزايي در رهايي جوامع بشري از ذلت به عزت دارد. لذا خداي سبحان هم به رسول اكرم(ص) دستور داد «قُل يا أَهل الكِتاب تَعالَو إِلي كَلِمة سَواء بَيننا وبَينكم...» (آل عمران،آیه64) و هم به مسلمين آموخت كه با همه موحدان عالم از راه جدال اَحسن مجادله كرده, بگويند خداي همه ما يكي است و به آن چه نازل كرده ايمان داريم؛ مگر گروهي كه در كسوت اهل كتاب, اهل شرك و الحاد و نفاق اند و اميد به هدايت آنها نيست. «وقُولوا امنّا بِالَذي أُنزل إِلينا وأُنزل إِليكم وإلهنا وإلهكم واحد وَنَحن لَه مُسلمون»؛ ... خداي ما وشما يكي است و ما در برابر خداي يگانه و يكتا مسلِم و معتقديم و شما نيز چنين باشيد» (عنكبوت،آیه46) اين مكتب مي تواند تمامي موحدان عالم را, كه اكثريت قاطع انسان هاي عصر حاضر را تشكيل مي دهند و در برابر ملحدان اقليتي بيش نيستند, در صف واحد قرار دهد.
و آيه دوم آیه دعوت اهل كتاب به وحدت: «قُل يا أَهل الكِتاب تَعالوا اِلي كلمة سواء بيننا وبينكم أَلاّ نَعبد إلّا الله ولا نُشرك بِه شَيئاً ولا يَتّخذ بُعضنا بَعضاً أَرباباً من دون الله فَإِن تَولّوا فَقولوا اشْهِدوا بِأَنّا مُسلمون؛ بگو اي اهل كتاب! بياييد از آن كلمة حق كه ميان ما و شما يكسان است, پيروي كنيم و آن كلمه اين است كه جز خداي يكتا هيچ كس را نپرستيم و چيزي را با او شريك قرار ندهيم و برخي, برخي را به جاي خدا به ربوبيت تعظيم نكنيم».(أل عمران،آیه64) پس, اگر آن ها از حق روي گردانند, بگوئيد شما گواه باشيد كه ما تسليم فرمان خداوند هستيم. گرچه دين, نزد خداي سبحان يكي است «إنّ الدّين عندالله الإسلام ...›› (آل عمران،آیه64) ليكن آن چه رايج است, ادياني مانند يهوديت, مسيحيت و اسلام است كه داراي اصول مشترك فراوانند، كه اگر همه موحدان عالم حول آن اصول مشترك گرد آيند, بسياري از عقايد شرك آلود؛ مانند تثليث, و ثنيت و رفتارهاي ظالمانه اجتماعي رخت بر خواهد بست. از اين رو, قران كريم, نه تنها همه مسلمانان را به اتحاد حول محور حبل الله دعوت مي كند «واعتَصموا بِحَبل الله جَميعاً ولا تَفرقوا...»(آل عمران،آیه103) بلكه همه موحدان عالم را به اتحاد دعوت مي كند؛ چنان كه مي فرمايد: «قُل يا اهل الكِتاب تَعالَوا إِلي كَلمة سواءِ بيننا و بينكم آلّا نعبد إلّا الله ولا نشرك به شيئاً ولايتَخذ بَعضنا بعضاً آرباباً مِن دون الله فِإِن تولّوا فَقولوا اشْهدوا بأنّا مسلمون» آل عمران،آیه103) گفتني است «كلمة» در آيه ياد شده, به معناي حقيقتي است كه در قلب جاي مي گيرد و در عمل ظهور مي كند و در محاوره ها نيز بيان مي شود و از آن به «حرف» و «قول» نيز تعبير شده است. بنابراين, «قول», «حرف» و «كلمه» بر آن معاني و معارفي اطلاق مي شود كه هم در قلب ريشه دارد, هم در عمل ظهور مي كند و هم بر زبان جاري مي شود.
هم چنين خطاب با كلمه «يا آهل الكتاب» همانند خطاب با كلمة «يا أهل القرآن» به مسلمانان, زيباترين خطاب به يهوديان و مسيحيان است كه جاذبه اي ويژه دارد./ح
|