ابوالفتوح رازى در توضيح عمل صالح به آيات و رواياتى كه در ذيل ميآيد استناد كرده است ، از بعضى از صحابه روايت كردهاند كه مراد از عمل صالح عملى است كه براساس نيت پاك و خالص براى خدا انجام گيرد، آن كه عملى كه از روى نفاق و براى خدا انجام پذيرد صالح نيست.
از مولاى متقيان اميرمؤمنان روايت شده كه مراد از عمل صالح نمازهاى واجب پنچ گانه است چنان كه در قرآن مجيد آمده:
وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ:
و آنان كه نماز را اقامه كرده اند داراى پاداشاند زيرا ما پاداش اصلاحگران را ضايع و تباه نميكنيم.
عبدالله بن عباس گفته عمل صالح آن است كه فقط بين خدا و عبد باشد به صورتى كه ريا درآن راه نداشته باشد.
معاذبن جبل گفته عمل صالح آن است كه چهار حقيقت آن را فراگرفته باشد: معرفت، نيت، صبر، اخلاص.
بيترديد عمل صالح از مصاديق اين حقايق نقل شده است، كه صحابه در طول معاشرت با پيامبر، در مناسبتهاى مختلف از رسول خدا شنيده اند.
آرى اگر عمل براساس وحى، و فرهنگ پاك پيامبر و اهل بيت صورت گيرد، وبر نيت پاك و خالص استوار گردد، و انجام دهندهاش مؤمن به خدا و قيامت و فرشتگان و قرآن وپيامبر و امامان باشد، در روز محشر به صورت بهشت عنبرسرشت رخ مينمايد و صاحب عمل براى ابد درآن جايگاه ملكوتى و منزل عرشى خواهد بود، واگر براى خودنمائى و تظاهر و ريا صورت گيرد هيمه و هيزم جهنم و آتش دوزخ خواهد شد، به خواست حق در ضمن آيات مربوط به اخلاص در رابطه با اخلاص بحث مفصل و مشروحى خواهد آمد.
فَوَيْلٌ لِلْمُصَلِّينَ (4) الَّذِينَ هُمْ عَنْ صَلاتِهِمْ ساهُونَ (5) الَّذِينَ هُمْ يُراؤُنَ ...
پس واى [يا چاهى در دوزخ] بر نمازگزاران باد، آنان كه از نمازشان غافل و نسبت به آن سهل انگارند، همانان كه همواره در عبادتشان ريا ميكنند و نماز را براى جلب نظر ديگران به جاى ميآورند.
نتيجه اين كه تنها عمل و كار و كوشش و جهادى كه در دنيا و آخرت مورد پذيرش حق واقع ميشود و ثمره و محصول ميدهد عمل صالح است. |