از صفات ارزشمندي که خداوند متعال به آن متصّف است و نيز اولياء او به آن زينت يافتهاند اين است که بر بديهاي ديگران سرپوش نهاده و بيش از هرچه حسن و خوبي اشخاص را جلوه مي دهد.
زشت پوشاني:
«وَ أُغْضِيَ عَنِ السَّيِّئَة»(1) ؛ بارالها به من توفيق عطا فرما تا که از بديها چشمپوشي کنم.
تحليل بحث:
اخلاق اسلامی آموخته که بايد به اعمال، رفتار و اخلاق خويش بدبين بوده و به آنها به گونهاي ترديدآميز نگريست ولي به اعمال، رفتار و اخلاق ديگر انسانها خوشبينانه نگاه کرد. پس ميتوان قبل از هر چيز زشتی هاي ديگران را ناديده گرفت و به زشتی هاي خود نظر انداخت و آنها را به کاري نيکو بدل ساخت.
نمونهای از خوشبينی را در اين روايتی که مشهور است خواهيم ديد:
«اَنّ عيسي (عليهالسلام) مَرَّ وَ الحَواريّونَ علي جيفَةِ کَلبٍ. فَقالَ الحَوارِيُّونَ: ما اَنْتن ريحُ هذَا الْکَلب! فقالَ عيسي (عليهالسلام): ما اَشَدُّ بَياضَ اَسْنانِهِ؛»(2) حضرت عيسي به همراه حواريين از کنار مردار سگی میگذشتند که حواريين گفتند: چقدر لاشه اين سگ متعفّن است! حضرت فرمود: چقدر دندانهايش سفيد است. و معروف است که می گویند: «کُونُوا کَالنَّحْلِ»(3) چون زنبور عسل باشيد نه چون مگس که ويژگی او نشستن بر گلها است و دومی بر هر جای کثيف و آلوده مینشيند.
[الغيبة للنعماني] أَحْمَدُ بْنُ هَوْذَةَ عَنْ أَبِي هَرَاسَةَ الْبَاهِلِيِّ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ إِسْحَاقَ النَّهَاوَنْدِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَمَّادٍ الْأَنْصَارِيِّ عَنْ صَبَّاحٍ الْمُزَنِيِّ عَنِ الْحَارِثِ بْنِ حَصِيرَةَ عَنِ ابْنِ نُبَاتَةَ عَنْ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع أَنَّهُ قَالَ:
كُونُوا كَالنَّحْلِ فِي الطَّيْرِ لَيْسَ شَيْءٌ مِنَ الطَّيْرِ إِلَّا وَ هُوَ يَسْتَضْعِفُهَا وَ لَوْ عَلِمَتِ الطَّيْرُ مَا فِي أَجْوَافِهَا مِنَ الْبَرَكَةِ لَمْ يَفْعَلْ بِهَا ذَلِكَ خَالِطُوا النَّاسَ بِأَلْسِنَتِكُمْ وَ أَبْدَانِكُمْ وَ زَايِلُوهُمْ بِقُلُوبِكُمْ وَ أَعْمَالِكُمْ فَوَ الَّذِي نَفْسِي بِيَدِهِ مَا تَرَوْنَ مَا تُحِبُّونَ حَتَّى يَتْفُلَ بَعْضُكُمْ فِي وُجُوهِ بَعْضٍ وَ حَتَّى يُسَمِّيَ بَعْضُكُمْ بَعْضاً كَذَّابِينَ وَ حَتَّى لَا يَبْقَى مِنْكُمْ أَوْ قَالَ مِنْ شِيعَتِي [إِلَّا] كَالْكُحْلِ فِي الْعَيْنِ وَ الْمِلْحِ فِي الطَّعَامِ وَ سَأَضْرِبُ لَكُمْ مَثَلًا وَ هُوَ مَثَلُ رَجُلٍ كَانَ لَهُ طَعَامٌ فَنَقَّاهُ وَ طَيَّبَهُ ثُمَّ أَدْخَلَهُ بَيْتاً وَ تَرَكَهُ فِيهِ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ عَادَ إِلَيْهِ فَإِذَا هُوَ قَدْ أَصَابَهُ السُّوسُ فَأَخْرَجَهُ وَ نَقَّاهُ وَ طَيَّبَهُ ثُمَّ أَعَادَهُ إِلَى الْبَيْتِ فَتَرَكَهُ مَا شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ عَادَ إِلَيْهِ فَإِذَا هُوَ قَدْ أَصَابَ طَائِفَةً مِنْهُ السُّوسُ فَأَخْرَجَهُ وَ نَقَّاهُ وَ طَيَّبَهُ وَ أَعَادَهُ وَ لَمْ يَزَلْ كَذَلِكَ حَتَّى بَقِيَتْ مِنْهُ رِزْمَةٌ كَرِزْمَةِ الْأَنْدَرِ لَا يَضُرُّهُ السُّوسُ شَيْئاً وَ كَذَلِكَ أَنْتُمْ تُمَيَّزُونَ حَتَّى لَا يَبْقَى مِنْكُمْ إِلَّا عِصَابَةٌ لَا تَضُرُّهَا الْفِتْنَةُ شَيْئا
از صفات ارزشمندی که خداوند متعال به آن متصّف است و نيز اولياء او به آن زينت يافتهاند اين است که بر بدیهاي ديگران سرپوش نهاده و بيش از هرچه حسن و خوبي اشخاص را جلوه مي دهد. چنانکه در دعائی، خداوند متعال را اينگونه مورد خطاب قرار ميدهيم: «يا مَنْ اَظْهَرَ الْجَميلُ، وَ سَتَرَ القَبيح»(4) اي کسي که زيبائی ها را آشکار کرده و زشتیها را پردهپوشی ميکنی! و درباره حضرت علی (عليهالسلام) نقل شده که فرمودهاند: «لَوْ وَجَدَتْ مُؤمِناً عَلي فاحِشَةٍ لَسَتَرْتُهُ بِثَوبي (اَو قال عليهالسلام بِثَوبة)»(5) ؛ اگر مؤمني را در حال انجام ناشايستي ببينم او را با لباسم (و يا با لباسش) ميپوشانم. به همین دلیل است که غيبتکردن، و نقل عيوب در اسلام کار ناروا و زشتی دانسته شده است. بعيد نيست از اين رو است که يکی از ارجمندترين اعمال نماز شب، دعا در قنوت آن و طلب مغفرت برای مؤمنين و مؤمنات است.
مرتضی آقاتهرانی
1. امام سجاد (عليهالسلام)، صحيفه سجاديه، فرازي از دعاء 20.
2. نوري، مستدرک الوسائل، ج 2، ص 106.
3. بحارالانوار، ج 52، ص 115.
4. نوري، مستدرک الوسائل، ج 2، ص 106.
5. قرب الاسناد، ص 642. |