خداوند خانواده را حریم خود قرار داده است. زن و شوهر در کنار یکدیگر می توانند به کمال برسند، می توانند رشد کنند و آرامش یابند. زن، مرد را به آرامش و کمال می رساند و مرد، زن را ... در خانواده بسیاری از نیازهای اساسی انسان اجابت می شود که این خود دلیلی برای ایجاد سکونت و آرامش است. در یک نگاه کلی نیازهای خانواده را می توان به نیازهای مادی و معنوی تقسیم کرد و در یک نگاه خردتر می توان نیازهای جسمی،نیاز به امنیت ،نیازهای عاطفی،نیاز به احترام ونیازهای معنوی را برشمرد.
نیازهای جسمانی
جسم انسان امانتی است از جانب پروردگار؛ باید در حفظ آن کوشید و باید برای حفظ سلامت جسم همسر و اعضای خانواده برنامه ریزی داشت.
مادران و همسران خانواده بالاترین نقش را در ایجاد زمینه مساعد برای برطرف شدن این نیاز فراهم می کنند.
در زندگی زناشویی باید به مسائل کوچک و بزرگ توجه نمود و برای آن برنامه ریزی داشت و حق هر مسأله را ادا نمود.
به همسران سفارش می شود در زمینه نیازهای جسمانی به نکات ذیل توجه کنند:
1. برنامه غذایی طوری تنظیم شود که هر دو بتوانند و مشتاق باشند که به موقع و در کنار هم به صرف غذاهایی تازه، لذیذ و خوش طعم متنوع و مقوی بپردازند. تهیه مواد اولیه از سوی شوهر، طبخ و فراهم کردن خوراکی گوارا و چیدن سفره ای چشم نواز توسط زن به این منظور کمک می کند.اگر زن بتواند غذای خوش طعم را با سبکی آسان ،بدون اسراف و اتلاف وقت تهیه کند،در حقیقت به رشد اقتصادی خانواده و در نتیجه اجتماع کمک کرده است. زیرا مانع به هدر رفتن غذا و اسراف می شود.پس برنامه ریزی برای این مساله کاری ارزشمند است.
2. محیط خانه از نظر نور، حرارت، صدا، پاکیزگی و تزئین آن گونه باشد که زمینه ساز راحتی جسم و آسودگی خاطر هر دو شود.
3. مرد و زن باید برای حفظ سلامت جسمانی هم بکوشند و در صورت بروز بیماری برای رجوع به پزشک، انجام آزمایش های طبی لازم و پرستاری از فرد بیمار با دلسوزی و جدیت عمل نمایند.
4. کارهای داخلی منزل مانند آشپزی، شستن ظروف، تمیزکردن محیط خانه، شستن لباس ها و اتوکردن آنها گر چه به طور عرف به عهده زن است اما خوب است که مرد در این امور به همسر خود کمک کند و در شرایط غیرعادی مانند زمانی که مهمان به خانه می آید، همکار و یاور او باشد. این در حالی است که از نظر شرع، زن هیچ گونه تکلیفی در این مورد ندارد.
امیرالمومنین علی علیه السلام در وصیت نامه گرانسنگ خود به امام حسن مجتبی علیه السلام می فرماید: «کاری که برتر از توانائی زن است به او وامگذار که زن گل بهاری است نه پهلوانی سخت کوش!»[1] در پیروی از این سخن مرد نباید همسر خود را به کارهای سخت منزل وادارد یا او را در انجام آنها تنها گذارد. مردانی که توانائی مالی دارند باید بانوئی سالم و مورد اطمینان را به عنوان خدمتکار خانه برگزینند و یا اگر نمی توانند از چنین فرد ثابتی کمک گیرند، در زمان هایی که لازم است از کسان دیگری که تندرست و صالح هستند برای خدمت در خانه استفاده کنند. این امر هم نشان دهنده وظیفه شناسی و لطف مرد به همسر خود است و هم باعث می شود که زمینه اشتغال افراد نیازمند فراهم شود.از همه مهمتر این است که مرد قدرشناس زحمات همسر خود در خانه باشد و نظافت خانه ،آشپزی و مدیریت داخلی خانه و...را امری ساده و آسان و بی مقدار نشمرده،از او تشکرکند و قدردانی خود را به او در عمل و در زبان نشان دهد. بسیاری از مواقع قدرناشناسی مردان نسبت به این امور است که در خانه ایجاد ناامنی می کند.
5. نیاز جنسی، کششی طبیعی و قوی است که اگر به خوبی و دو طرفه ارضا شود به سلامت جسم، آرامش روان و افزایش پاکی و پارسائی می انجامد و افزون بر اینها باعث ازدیاد محبت و صمیمیت بین زن و شوهر می شود. از این رو همسران نه تنها نباید از این واقعیت غافل شوند بلکه ضروری است با افزایش آگاهی ها و مهارت های لازم که از منابع علمی گرفته شده است و بها دادن به این غریزه مهم و خدادادی به رفع لذت بخش و سالم آن بپردازند و اگر مشکلی در این زمینه برای هر کدامشان پیش آمد بدون واهمه و پرده پوشی آن را با متخصصان با تجربه در میان بگذارند.
6. فعالیت های شبانه، از قبیل شب نشینی، دیدن برنامه های تلویزیون، بحث و گفتگوی با هم باید به گونه ای برنامه ریزی شود که برای خواب مفید، مؤثر و آرام بخش همسران - به مقدار و کیفیتی که به آن نیاز دارند – مزاحمتی پیش نیاورد. فراموش نکنیم که جسم خسته و ناسالم روان را رنجور و خلق و خوی انسان را پریشان و آشفته می سازد.
2- نیازبه امنیت
نیازهای ایمنی، جزو اساسی ترین نیازهای انسانند و ارضا نشدن آنها فرد را دچار بیماریهای جسمی (روان تنی) و ناراحتی روانی (اضطراب، افسردگی ، وسواس و...) می کند.
همسران به دلائل زیر باید برای افزایش امنیت خاطر یکدیگر حساس باشند و برنامه ریزی و تلاش کنند:
1. همسر نا امن چون خود از آرامش برخوردار نیست، نمی تواند به شریک زندگی خود آرامش و آسودگی خاطر ببخشد. اصولاً انسان اگر خود فاقد ویژگی کمال باشد نمی تواند آن ویژگی را در دیگری ایجاد کنند.
2. پرخاشگری، بدبینی، زودرنجی، تحقیر کردن و طعنه زدن و ناشکیبائی از شایع ترین پیامدهای ناامنی روانی است.
3. دنیاطلبی و مظاهر آن همچون ولخرجی و اسراف، حرص و زیاده خواهی راه هایی برای جبران کمبود این نیاز است. راههایی که هیچگاه نمی تواند حقیقتاً پاسخگوی این نیاز باشد. با تمسک به این روشها مشکلات جدیدی بر مشکلات قبلی افزوده می شود.
4. وقتی مرد یا زنی احساس نا امنی می کند یا فاقد آرامش است و همسر خود را عامل آن می داند، به دیگران پناه می برد و آنها را تکیه گاه خود قرار می دهد. خدا نکند این حامیان فریبکاران کژاندیشی باشند که با ظاهری خوش، فرد را به سوی خود می کشند و آسیب های اخلاقی و مادی فراوانی بر او وارد می سازند.
5. ثابت شده است که روی آوردن به سیگار،مشروبات الکلی و مواد مخدر راهی است که انسانهای فاقد آرامش و امنیت روان بر می گزینند تا از واقعیات فرار کنند.
6. دست زدن به کارهای خشن و خطرناک و حتی اقدام برای نابود کردن، عامل تهدیدی است که امنیت خاطر را از بین می برد و بارها و بارها اتفاق افتاده است و سوژه صفحه حوادث روزنامه ها و مجلات شده است. همه این موارد ناشی از احساس نا امنی است.
7. پدر یا مادری که آسوده خاطر نباشند، چگونه می توانند فرزندانی با صلاحیت و استوار و مقاوم در برابر بیماری ها و بحران های زندگی تربیت کنند؟باید توجه نمود که عمده ترین عامل و زمینه سلامت روان کودک وجود امنیت خاطر در پدر و مادر و دیگر اعضاء خانواده است.
چه باید کرد ؟
برای این که همسر وجودی پر از امنیت و آسودگی خاطر داشته باشد رعایت نکات زیر سفارش می شود:
1. اصلی ترین کار یافتن این باور است که انسان جایگاهی کریمانه دارد. به همسر خود کمک کنید تا بداند به عنوان یک انسان، خداوند او را کریم آفریده است. به او کمک کنید تا خود را باور کند و به توانایی هایی که خداوند به او داده است، ایمان بیاورد. تمام انسانها از تواناییهای خاص خود برخوردارند. توانائیهای همسرتان را پیدا کنید و با تکیه بر آنها او را به خداوند امیدوار کنید و در تقویت ایمان او کوشا باشید.
2. در زمینه های فکری و اعتقادی با او هم رأی و همسو باشید. اگر اختلافی در این زمینه دارید بدون این که بخواهید باورهای خود را تحمیل کنید، از طریق مطالعه، بحث و گفتگو به هم نزدیک شوید و اگر خود نمی توانید به توافق برسید از کسانی که در مسائل عقیدتی صاحب نظرند و هر دو آنها را می پذیرید برای روشن شدن مطلب بهره بگیرید.
3. پشتیبانی و حمایت خود را از او در گفتار و کردار نشان دهید. اگر کسی حتی نزدیک ترین اعضاء خانواده شما بی جهت به همسرتان ایراد بگیرد و او را تضعیف کند به دفاع از او بپردازید و اجازه ندهید قدر و حرمت همسرتان زیر پا گذاشته شود.
4. زندگی خود را بر پایه برنامه های منظم و واقع بینانه بنا کنید. پیامبر بزرگ اسلام صلی ا... علیه و اله وسلم یکی از راه های دستیابی به کمال را برنامه داشتن در زندگی و اندازه گیری در امور مالی و هزینه ها می دانند. امام رضا (ع) در این رابطه می فرمایند: «نسبت به مصارف مالی درباره خود و عائله ات معتدل و میانه رو باش.[2] »
5. با خود و همسرتان صادق باشید. صداقت در قول و عمل، اطمینان و اعتماد می آورد. دروغ و پنهان کاری بزرگترین عامل از بین رفتن آسودگی و امنیت روان است. امیرالمومنین علی (ع) می فرماید: «سرآغاز ایمان تخلق به اخلاق حمیده و خودآرایی به زیور راستی است.[3]» اگر همسرتان نداند چه می کنید، کجا می روید، میزان درآمدتان چقدر است، دوستانتان کیانند، حق دارد رنجیده و آزرده خاطر شود و بر آینده خود و روابطش با شما بیمناک گردد.
6. با همسر خود رو راست باشید. از شادیها و دردهایتان با او سخن بگویید.اگر مسأله ای شما را ناراحت نموده است، از او پنهان نکنید. مگر اینکه با بیان آن مسأله مرتکب خطایی شوید، مثلاً کسی شما را رنجانده است که اگر بخواهید بیان کنید و نام ببرید مرتکب غیبت شوید. در این نوع موارد خود را کنترل کنید. اما در شرایط دیگر سعی کنید با بیان مشکلات از ایشان راهنمایی و مشورت بخواهید.
7. یکی از آفت های آشیان خانواده بی اعتمادی است. زن و شوهر هر دو باید بکوشند.کاری نکنند که اطمینانشان به یکدیگر سلب شود؛ باید دانست که خراب کردن ساده تر از ساختن است. اگر اطمینان زن و شوهر از هم سلب شود، ایجاد اطمینان مجدد سخت می شود. پس زن و شوهر نباید بی اعتمادی به یکدیگر را دامن زنند، در نحوه ارتباطات، سخن گفتن ها، تلفن کردن ها، ارتباط با دوستان و ... باید به گونه ای عمل کنند که پیام آور اطمینان باشد. خوب است از ارتباطات یکدیگر مطلع باشید و حتی در شرایط لازم مشورت کنید، با همسرتان در مورد دوستانتان سخن بگویید به صورتی که نسبت به ارتباط شما با ایشان اعتماد داشته باشد. خیلی بد است که با دیگران با حوصله باشید و با همسر خود بی حوصله!
8. خوبست مردی که تمکن مالی دارد مهریه زن را اگر آن قدر است که می توان با آن مسکن خرید، به زن بپردازد و برای او سرپناهی با سند قطعی و رسمی تهیه کند تا در ایام پیری در صورت فوت شوهر احساس سرباربودن نکند و اگر با آن مهریه نمی توان خانه کوچکی خرید، خود مرد در زمان حیاتش با خرید و هدیه یک باب مسکن، از همسر خوب و فداکارش قدردانی نماید.
9. رفع نیازهای جسمی، ابراز محبت، احترام گزاردن و تکریم همسر و فراهم کردن زمینه های رشد و خودشکوفائی او در افزایش امنیت خاطر همسرتان مؤثر است و اصولاً ارضاء هر نیاز به رفع دیگر نیازها کمک می کند.
3- نیازهای عاطفی
مهرورزیدن و محبت دیدن از آن نوع نیازهائی است که تجلّی آن را به صورت های گوناگون درهمه انسان ها می بینیم، نزدیک شدن و صمیمی شدن با دیگران، وابستگی به گروه یا حزبی خاص، افزایش رغبت به درمان های گروهی، وقت گذرانی های گاه غیرسازنده در مجالس جشن و مهمانی و حتی روی آوردن بعضی از نوجوانان به دسته های بزهکار،... نمودهایی از این نیاز اساسی است.
اگر مطمئن باشیم کسانی هستند که ما را دوست دارند، در هجران و دوری ما اندوهگین می شوند و با دیدارمان قلبشان می تپد و آثار شادمانی و شعف در چهره آنها پدید می آید، اگر گرمای محبتی را در خانه دلمان احساس کنیم و روشنایی تعلق و مهری را در زوایای جان و ضمیرمان ببینیم، در برابر سیل بنیان کن حوادث زندگی استوار می مانیم و مقاوم و نستوه روی صخره های بلند مشکلات می ایستیم.
از سوی دیگر ثابت شده است که ریشه آسیب های روانی و ناسازگاری های اجتماعی در ارضانشدن سالم این نیاز یعنی نیاز به محبت و تعلق پذیری است. بدین معنی که اگر مادری به خاطر بحران های روحی و خانوادگی اش نتواند به دلبستگی طبیعی فرزندش پاسخ دهد، اگر کودک از مهر و دوستی خواهر و برادر و همسالانش محروم باشد، اگر به دلیل نقل مکان های مداوم، ترک گفتن زادگاه یکه و تنها بماند و خار غربت و بی کسی در جانش نشیند... آسیب پذیری اش در برابر فشارهای روانی و کژکاری های اخلاقی زیاد می شود و از جاده تعادل و ثبات دور می ماند.
برای ارضا این نیاز همسر خود خوبست به نکات زیر توجه داشته باشید:
1- هر چند مدت به همسرتان بگوئید که دوستش دارید. این نکته را مردان باید بیشتر رعایت کنند. پیامبر اکرم (ص) فرموده است: « قولُ الرَّجلِ لِلمرأه إنّی اُحبُّکَ لا یَذهبُ مِن قَلبِها أبداً : [4] اگر مردی به زنش بگوید دوستت دارم این سخن هیچ گاه از یاد و خاطر زن نمی رود! »
2- محبت خود را با تقدیم هدایائی هر چند به ظاهر کم بها نشان دهید. در روز تولد همسرتان سالروز عقد یا ازدواجتان، روز زن ، روز مرد (پدر)، اعیاد معروف مذهبی، نوروز،... می توانید با دادن هدیه، مهر و عشق خود را یادآور شوید. نوشته ای زیبا و مهرآمیز، اما نه اغراق گونه، در آغاز کتابی که پیشکش می کنید، ماندگارترین یادگارهاست.
3- در طول روز که از همسرتان دور هستید، به خصوص در زمان مسافرت اگر می توانید روزی یک بار به او تلفن بزنید و حالش را بپرسید.
4- بعد از بازگشت از مسافرت برای همسرتان هدیه بیاورید.
5- اگر منتظر او هستید که از مسافرت برگردد، خانه را و خود را بیارائید و با اشتیاق آماده ورودش باشید.
6- سعی کنید همیشه چهره ای گشاده و شاد داشته باشید. خوشروئی محبت آفرین و مهرافزا است.
7- هیچ گاه زن یا مرد دیگری را با همسرتان مقایسه نکنید و بذر تردید «با یک دل دو دلبر داشتن» را در قلب و جان او نیفکنید!
8- در زمان بیماری و ناتوانی ، با همه مهر و توان و شکیبائی از او پرستاری کنید.
9- روابط زناشوئی خود را با محبت و رعایت جانب او برقرار سازید.
10- به مردها توصیه می شود با همسر خود سخن بگویند و از سکوت در کنار او بپرهیزند. زن ها سخن گفتن را نشانی از محبت می دانند و خود با هر کسی صمیمی تر باشند، بیشتر سخن می گویند.
11- در زمان ناراحتی و حتی در اوج درگیری و دعوا مواظب باشید از به زبان آوردن کلماتی نظیر «از تو خوشم نمی آید» ، «دوستت ندارم» «از اول تو را نمی خواستم» ... خودداری کنید و با این جملات رنج آور، پیوند مقدس خود را سست و زخمی نسازید.
12- در هفته، ساعاتی را برای قدم زدن با هم، خرید با یکدیگر، رفتن به مهمانی یا تفریح،... اختصاص دهید. خصوصاً اگر هر دو در بیرون از خانه شاغل هستید، با برنامه ریزی، ساعاتی از هفته را به هم اختصاص دهید.
4- نیاز به احترام
تمام انسان ها نیازمند احترام به خود و احساس ارزشمندی هستند. نیاز دارند تا خود را و ارزش ها و توانائی های خود را باور داشته باشند.کسی که از احترام و تکریم دیگران برخوردار باشد دارای اعتماد به نفس، توانائی، قابلیت و کفایت می شود و وجود خود را در دنیا مفید و مؤثر می داند. در آموزه های دینی ما به اهمیت این امر اشاراتی روشن و کارگشا شده است.
امیرالمومنین علی علیه السلام می فرمایند: «مَن کَرُمَت علیه نَفسهٌ هانت علیه شهواتُهُ»[5] کسی که دارای شخصیتی بزرگوار و مورد احترام باشد و برای خود ارزش قائل شود، شهوت ها و آلودگی ها نزد او کوچک و خوار می شود.»
امام هادی علیه السلام می فرمایند: «لا تُحقَّرَنَّ اَحَداً مِنَ المسلمینَ فإنَّ صَغیرَهُم عِندَا... کَبیرٌ»[6] هیچ مسلمانی را تحقیر نکنید زیرا مسلمانی که در نظر شما کوچک است نزد خداوند بزرگ است.
روان شناسان، پژوهش های زیادی درباره احترام به خود و عزت نفس انجام داده اند و ثابت کرده اند که بالابودن میزان احساس ارزشمندی با موفقیت تحصیلی، سلامت روان، مهارت اجتماعی و ارتباطی، گرایش به معنویت و عمل به باورهای دینی همسبتگی مثبت دارد و برعکس کسانی که از کمبود احترام به خود رنج می برند، افرادی زودرنج، پرخاشگر، بدبین، حسود، طعنه زن، گوشه گیر، ناموفق، کمرو ،... هستند. گرایش به سوء مصرف مواد مخدر و الکل، انحرافات اخلاقی، زیاده طلبی و اسراف،... در این افراد بیشتر است. اصولا عزت نفس پائین با هر نوع مشکل روانی، اخلاقی و اجتماعی همراهی دارد.
زندگی کردن با همسری که خود را قبول ندارد و در درون احساس بی ارزشی می کند، بسیار دشوار و اندوهبار است. همسری همیشه ناراضی، انتقادناپذیر خسته و سرد، زودرنج و پرخاشگر! برای کمک کردن به رفع افسردگی همسرتان و در نتیجه گرما بخشیدن به زندگی خود، رعایت نکات زیر را توصیه می کنیم:
1. ارزش ها و توانائی های همسرتان را بشناسید و به آنها ارج بگزارید. اگر هنری دارد نه تنها از آن تمجید کنید بلکه زمینه هایی فراهم آورید که آن هنر مجال بروز پیدا کند و در معرض دید بهره گیران قرار گیرد.
2. چون فاصله زیاد بین «وضع موجود» و «وضع مطلوب» مشکل آفرین است. سطح وضع موجود همسرتان را با افزایش توانمندی های او بالا ببرید. هیچ چیز برای پرورش و رشد عزت نفس کارآمدتر از دست یابی به موفقیت های واقعی نیست.
3. یکی از اجزا احساس ارزشمندی، پذیرش و خوش آمدن از ظاهر و ویژگیهای جسمی خود است. زیبائی و تناسب چهره و اندام همسرتان را یادآور شوید و البته در این راه به اغراق نگرائید. گران قدری انسان به گرانسنگی ویژگی های مثبت و اکتسابی اوست. به تعبیر والای قرآن کریم «لیس للانسان الا ما سعی» خودشیفتگان ناپخته به زیبائی خود که بی هیچ تلاشی به دست آورده اند، می نازند و برای جبران کمبودهای واقعی خود در پی آرایه های ظاهری و دنیوی هستند. در بحث جسم آن چه مهم تر است دوری از ایراد گرفتن از خصایص بدنی است. این زن یا مردی که امروزه همسر شماست، همانی است که خود دیروز برگزیده اید و با توجه به صفات خوب اخلاقی که داشته است به او دل بسته اید. نکند خدای ناکرده با نظر دوختن به دیگر کسان که بهره های ظاهری بیشتری دارند،چیزی از او بخواهید که در توانش نیست! مبادا عیبجویی از نقاش خلقت کنید و نشان دهید که معیارهای ارزشی شما پدیده هایی گذرا، سطحی و ناپایدار است. در رابطه های انسانی هیچ چیز دل آزارتر و در ارتباط با خداوند، هیچ چیز کفرآمیزتر از انتقاد و بدتر از آن مسخره کردن ظاهر و جسم دیگران نیست. البته اگر همسر شما دارای نارسائی و مشکل جسمانی خاص است که می توان بعد از مشاوره با متخصصان اهل نظر و صرف هزینه آن را برطرف کرد. باید این کار را بدون فوت وقت، جدیت و نیز بی منت و آزار انجام داد.
4. در کارهای خود، به خصوص در امور مشترک زندگی با همسرتان مشورت کنید و نظر او را جویا شوید. مخالفت با رأی همسر اگر با استدلال و منطق باشد مشکلی را به بار نمی آورد. اما مشورت نکردن با او و یا تخطئه و تحقیر نظری که می دهد، ناپسند و ناراحت کننده است.
5. در اختلافاتی که پیش می آید به کارهای او – که به طور مشخص بیان می شوند و قابل تغییر هستند – ایراد بگیرید نه به شخصیت او که عناصری نسبتاً ثابت دارد. تأکید می شود که علاوه بر تذکر درباره مسائل مشخص و جزئی، راه رفع ایراد را نیز با او در میان بگذارید.
6. اگر میزان تحصیلات همسرتان از شما پائین تر است و این برایتان خیلی اهمیت دارد و یا اگر می بینید بیشتر خویشان و نزدیکان که هم جنس همسرتان هستند، سطح تحصیلی خیلی (تأکید می شود خیلی) بالاتری دارند، برای رشد علمی (بهتر است بگوئیم گرفتن مدرک تحصیلی) او برنامه ریزی کنید و چون این کار بعد از تشکیل زندگی به آسانی زمان تجرد نیست، بنابراین ضرورت دارد که با او همکاری کنید و از معلمان با صلاحیت و کلاس های مناسب استفاده نمائید. اما در نظر داشته باشید که انسان ها با گوهر تقوا و خداترسی خود به یکدیگر برتری می یابند. پس به ابعاد انسانی و رفتاری همسرتان بها دهید و خصوصیات خوب او را تقویت کنید.
5- نیازهای معنوی
خداوند انسان را اشرف مخلوقات قرار داد و از روح خود در او دمید. از این رو میان انسان و حیوان، فرق عظیمی است؛ و آن این است که انسان موجودی دو بعدی است و حیوان،تک بعدی. انسان و حیوان هر دو در نیازهای مادی مشترکند و آنچه موجب تمایز انسان است، روح معنوی گرایی اوست. چرا که اگر جسم انسان نابود شود،روح او پایدار می ماند. انسانی که روحش بمیرد نه فقط برای خودش، بلکه برای جامعه هم خطر آفرین است و اولین آثار مخربش در خانواده ظاهر می شود. برای همین یکی از مهمترین نیازها، نیازهای معنوی در خانه است. همسران باید به مسائل معنوی هم توجه کنند و هر دو زمینه ساز رشد معنوی هم باشند. باید به روح هم توجه کنند. شاید به دلیل همین اهمیت باشد که خدا در قرآن دستور می دهد:
یا ایها الذین آمنوا قوُا انفسَکُم و اهلیکم ناراً وَ قُودُها الناس و الحجاره ( سوره تحریم – آیه 6)
اگر آدمی چهره جان را با غبار نیازهای جسمانی نپوشاند، زندانی قفس مادیات نشود، و پای بسته و تخته بند تن و کمبودهای آن نگردد، اگر تلاش کند در دامگاه خودخواهی ها نماند،آن گاه می تواند به خودشکوفایی حقیقی دست یابد.یعنی به مدد پرورش استعدادهای علمی، هنری و روحانی خود، در فضای عالم قدس پرواز کند و به ندای عرشیانی که او را صفیر می زنند لبیک گوید. از سوی دیگر عوامل محیطی، به خصوص روابط خانوادگی، سیستم اداری و نظام حکومتی،گاه آن چنان موانعی بر سر راه رفع نیازهای اولیه انسان پدید می آورند که بیشتر هم و همت او بدست آوردن لقمه نانی، یافتن سرپناهی، جستجوی لبخند مهرآمیزی و پیدا کردن قدر و شأنی می شود. با چنین شرایطی دیگر چگونه می توان خود انسانی را یافت و آن را پرورش داد؟ اینجا سخن با همسران به خصوص همسران جوان است که در کنار توجه به نیازهایی که برشمردیم در این اندیشه باشند که با همدلی و همراهی، این عالی ترین نیاز انسانی را هم برآورند و رشد معنوی یکدیگر را تحقق بخشند. برای رسیدن به این هدف، قبل از هر چیز به یک برنامه ریزی صحیح و کامل نیاز است. خدا این برنامه ریزی را در نمازهای پنج گانه و دیگر فرایض دینی از قبیل روزه، حج، جهاد و ... تعیین فرموده است. در اجرای برنامه ریزی های معنوی توجه به اعتدال و عدم افراط و تفریط ضروری است. زن و شوهر می توانند بهترین همراه و تقویت کننده و مشوّق هم در اجرای برنامه های معنوی در کانون خانواده باشند. که تأثیر این همراهی پیش از هر چیز در تربیت کودکان وسعادت و قوام خانواده نمود پیدا خواهد کرد. برای تحقق این نیاز مهم به نکات ذیل توجه می کنیم:
1 .برای نماز یکدیگر در خانواده اهمیت قائل شوید،اوقات نماز را پاس دارید و آن را مقدم بر امور دیگر شمارید.شب ها به گونه ای وقت خواب خود و اعضای خانواده را تنظیم کنید که نماز صبح از دست نرود.
2 .برای روزه های واجب و قضای یکدیگر برنامه ریزی کنید.
3 .خود قرآن بخوانید و همسر خود را نیز به انس به قرآن توصیه کنید.بدانید که قرآن خواندن در هر روز،در خانه با صدای موزون و دلنشین برکات فراوانی را برای اعضای خانواده به دنبال می آورد.
4 .نسبت به مسائل مالی خانواده حساس باشید .کنترل کنید راه کسب معاش همسرتان حلال باشد.هیچ گاه به دلایل بروز نیازهای نابجای همسر، خود را مجبور به عدم رعایت شرع در مسائل مالی ننمایید.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] - نهج البلاغه – نامه 31
[2] - مستدرک. ج2.ص 423
[3] - غرر- ص 94
[4] - وسایل الشیعه – ج 14 – ص9
[5] - نهج البلاغه – فیض الاسلام – ص 1283
[6] - مجموع ورّام – ج1- ص
مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری - معاونت آموزش و پژوهش |