وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُيُوبِهِنَّ وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ أَوْ آباءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنائِهِنَّ أَوْ أَبْناءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَواتِهِنَّ أَوْ نِسائِهِنَّ أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلى عَوْراتِ النِّساءِ وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَ تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (نور 31)
ترجمه آيه: و به زنان با ايمان بگو: از بعضى نگاههاى خود (نگاههاى غير مجاز) چشمپوشى كنند و دامنهاى خود را حفظ نمايند و جز آنچه (به طور طبيعى) ظاهر است، زينتهاى خود را آشكار نكنند و بايد روسرى خود را بر گردن خود بيفكنند (تا علاوه بر سر، گردن و سينهى آنان نيز پوشيده باشد) و زينت خود را ظاهر نكنند جز براى شوهر خود، يا پدر خود يا پدرشوهر خود، يا پسر خود، يا پسر شوهر خود (كه از همسر ديگر است) يا برادر خود، يا پسر برادر خود، يا پسر خواهر خود، يا زنان (همكيش) خود، يا آنچه را مالك شدهاند (از كنيز و برده)، يا مردان خدمتگزار كه تمايل جنسى ندارند، يا كودكانى كه (به سنّ تمييز نرسيده و) بر امور جنسى زنان آگاه نيستند. و نيز پاى خود را به گونهاى به زمين نكوبند كه آنچه از زيور مخفى دارند آشكار شود. اى مؤمنان! همگى به سوى خدا باز گرديد و به درگاه خدا توبه كنيد تا رستگار شويد.
نكته هايي از آيه
با اينكه خداوند در قرآن به عدد ركعتهاى نماز و طواف اشاره نكرده و بيان مقدار و نصاب زكات و بسيارى از مسائل ديگر را به عهدهى پيامبر اكرم (صلوات اللَّه عليه) گزارده، ولى در مسائل خانوادگى و تربيتى و مفاسد اخلاقى به ريزترين مسائل پرداخته است.
خداوند در اين آيه بيست و پنج مرتبه با آوردن ضمير مونث به زنان توجّه كرده است. (تفسير قرطبى)
امام صادق (عليه السلام) فرمود: مراد از آيهى «يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ» آن است كه حتّى زنان به عورت زنان نگاه نكنند و عورت خود را از نگاه ديگران حفظ نمايند. (تفسير نور الثقلين)
كلمه «الْإِرْبَةِ» به معناى حاجت و نياز است. مراد از «أُولِي الْإِرْبَةِ» خدمتگزاران و ملازمانى هستند كه تمايل به همسر ندارند.(كافى، ج 5، ص 523)
پيامبر (صلوات اللَّه عليه) در تفسير جملهى «إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ» فرمود: خداوند آن دسته از زنان را كه صورت و موى خود را براى شوهر آرايش نكنند و يا تقاضاى شوهر را نپذيرند، لعنت كرده است. (تفسير نور الثقلين)
توبه، گاهى پشيمانى از يك گناه فردى و گاهى براى تغيير دادن يك فرهنگ فاسد عمومى است، كه آيه ظاهراً دربارهى نوع دوّم است. زيرا در جاهليت گردن و سينهى زنان باز بود. (تفسير كبير فخر رازى)
امام صادق (عليه السلام) فرمود: مراد از آيهى «يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ» آن است كه حتّى زنان به عورت زنان نگاه نكنند و عورت خود را از نگاه ديگران حفظ نمايند
ثمرات حفظ حجاب
حفظ حجاب و ترك جلوهگرى ثمرات بسيارى دارد كه برخى از آنها عبارت است از:
آرامش روحى، استحكام پيوند خانواده، حفظ نسل، جلوگيرى از سوء قصد و تجاوز، پيشگيرى از امراض مقاربتى و روانى، پائين آمدن آمار طلاق، خودكشى، فرزندان نامشروع و سقط جنين، از بين رفتن رقابتهاى منفى، حفظ شخصيّت و انسانيّت زن، و نجات او از چشمها و دلهاى هوسبازى كه امروز دنياى غرب و شرق را در لجن فرو برده است.
«خمر» جمع «خمار» يعنى روسرى و «جيوب» جمع «جيب» به معناى گردن و سينه است.
برداشتهايي از آيه
1ـ در لزوم عفّت و پاكدامنى و ترك نگاه حرام بين زن و مرد، فرقى نيست. «يَغُضُّوا يَغْضُضْنَ يَحْفَظُوا يَحْفَظْنَ»
2ـ جلوهگرى زنان، در جامعه ممنوع است. «وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ»
3ـ ظاهر بودن قسمتهايى از بدن كه به طور طبيعى پيداست، (صورت، دست يا پا) مانعى ندارد. «إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها»
4ـ در ميان انواع پوششها، نام مقنعه و روسرى بزرگ آمده و اين دليل بر اهميّت حجاب است. «بِخُمُرِهِنَّ»
5ـ در قانون گزارى بايد به ضرورتها، واقعيّتها و نيازها توجه شود. (اگر پوشاندن آن قسمت از بدن كه خود به خود آشكار است، واجب مىشد، زندگى براى عموم زنان مشكل بود) «إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها»
6ـ اسلام به نيازهاى فطرى و غريزى بشر پاسخ مثبت مىدهد. «إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ»
7ـ از بردگان و غلامان و افراد ملازمى كه نيازى به همسر ندارند، ستر و پوشاندن واجب نيست. «أَوْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ»
توبه، گاهى پشيمانى از يك گناه فردى و گاهى براى تغيير دادن يك فرهنگ فاسد عمومى است، كه آيه ظاهراً دربارهى نوع دوّم است. زيرا در جاهليت گردن و سينهى زنان باز بود
8ـ هرگونه راهرفتنى كه سبب آشكار شدن زيورهاى مخفى زن شود ممنوع است. «وَ لا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ»
9ـ زن، حقّ مالكيّت دارد. «مَلَكَتْ أَيْمانُهُنَّ»
10ـ زن، زينت خود را تنها به زنان مسلمان مىتواند نشان دهد و نزد زنان كفّار بايد خود را بپوشاند. «نِسائِهِنَّ» يعنى زنان خودى و مسلمان نه بيگانه.
11ـ پوشش زن با تمايلات جنسى مردان نامحرم كاملًا ارتباط دارد، براى «غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ» كه ميلى به همسر ندارد پوشش لازم نيست.
12ـ حجاب و پوشش، واجب است، «وَ لْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ» و هركارى كه زينت زن را آشكار كند يا ديگران را از آن آگاه كند ممنوع است. «لِيُعْلَمَ ما يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ»
13ـ مقدار واجب براى پوشش سر و صورت، انداختن روسرى و مقنعهاى است كه گردن و سينه را بپوشاند. «بِخُمُرِهِنَّ عَلى جُيُوبِهِنَّ»
14ـ با حفظ حجاب، حضور زن در جامعه مانعى ندارد. «وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ» همانگونه كه شركت زن در نماز جماعت بلامانع است. «وَ ارْكَعِي مَعَ الرَّاكِعِينَ» (آل عمران، 43)
15ـ همه مردم نسبت به مسأله نگاه و حجاب مسئولند و براى نگاههاى حرام خود بايد توبه كنند. «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ»
16ـ مقتضاى ايمان، توبه به درگاه خداوند است. «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعاً أَيُّهَا الْمُؤْمِنُونَ»
17ـ توبه، هم واجب است و هم كليد رستگارى است. «تُوبُوا ... تُفْلِحُونَ»
18ـ راه رستگارى، بازگشت از مسيرهاى انحرافى به راه خداست. «تُوبُوا إِلَى اللَّهِ ... تُفْلِحُونَ»
-----------------------------
منابع:
1- تفسير نور، ج 8
2- (تفسير نور الثقلين)
3- (تفسير كبير فخر رازى)
4- كافى، ج 5
نویسنده:نوشته آمنه اسفندياري |