س 1. خريد مسکن و غيره با پولى که از بانکها گرفته مىشود چه حکمى دارد؟ غسل کردن و نماز خواندن در خانهاى که با اين قبيل پولها خريدارى شده چه حکمى دارد؟ و آيا گرفتن سود در برابر سپردههايى که مردم دربانک مىگذارند، حلال است؟
ج. بهطور کلى قراردادهای بانکى که براساس قوانين مصوب مجلس شوراى اسلامى و مورد تأييد شوراى محترم نگهبان انجام مىگیرد، اشکال ندارد و محکوم به صحّت است و سود حاصل از بهکارگيرى سرمايه بر اساس يکى از عقود صحيحِ اسلامى، شرعاً حلال است، لذا در صورتى که گرفتن پول از بانک براى خريد مسکن و مانند آن تحت عنوان يکى از آن عقود باشد، بدون اشکال است.
س2. اگر مکلّف بداند که قوانین بانکى در مواردى مانند مضاربه و فروش قسطى، توسط بعضى از شعبهها بهطور صحیح اجرا نمىشود، آیا سپردهگذارى به قصد کسب سود جایز است؟
ج. اگر فرض کنیم، مکلّف علم پیدا کند که شعبهئی از بانک، شخصاً پول او را در معامله باطلى بکار گرفتهاست، دریافت و استفاده از سود جایز نیست، ولى با توجه به حجم سرمایههایى که توسط صاحبان آنها به بانک سپرده مىشود و انواع معاملاتى که توسط بانک صورت مىگیرد و مىدانیم که بسیارى از آنها از نظر شرعى صحیح هستند، تحقق چنین علمى براى مکلّف بسیار بعید است.
س3. اگر مشتری قرارداد بانکی را مطالعه نکند و فقط میداند که بانک یک تسهیلاتی رابه وی میدهد و مبلغی بیشتر میگیرد ،فقط مثلامی داند که نام قرارداد فروش اقساطی است یا گاهی حتی این را هم نمیداند، دراین صورت حکم قرارداد چه می شود؟
ج. به هرحال اگر بداند عملیات بانکی برطبق قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی وموردتایید شورای محترم نگهبان صورت می گیرد ،کافی است.
س4. با توجه به این که میدانیم در بانکها برخی معاملات حرام و یا باطل انجام میگیرد و در نتیجه بخشی از پولهای بانک حرام است، آیا در این صورت پولهای بانک حکم مجهول المالک پیدا میکند؟ و آیا جایز است انسان پول خودرا در بانک پسانداز کند؟
ج. حکم مجهول المالک راندارد وبه طور کلی عملیات بانکی که براساس قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی و مورد تایید شورای محترم نگهبان انجام می گیرد، اشکال ندارد و محکوم به صحت است و سود حاصل از بکارگیری سرمایه بر اساس یکی از عقود صحیح اسلامی، شرعاً حلال است.
س5. سپردههاي كه در بانك به آنها سود عليالحساب تعلق ميگيرد آيا به عنوان ربا محسوب ميگردد يا خير؟
ج. سود سپرده هاي بانكي اگر طبق قرارداد و اعطاي وكالت به بانك باشد، و بانك از سود حاصله عليالحساب مبلغي بدهد، دريافت آن اشكال ندارد.
س6. شخصى حساب پساندازى دريکى از بانکها افتتاح کرد و بعداز گذشت مدتى از افتتاح حساب، مقدارى سود به او تعلّق گرفت، گرفتن اين سود چه حکمى دارد؟
ج. در صورتى که پول خود را به عنوان قرض و پس انداز به بانک داده و شرط سود نکرده باشد، گرفتن سودی که بانک می دهد اشکال ندارد و اگر شرط کرده باشد، اشکال دارد.
س7. جوايزى به سپردههاى قرضالحسنه تعلّق مىگيرد، گرفتن آنها چه حکمى دارد؟ و بر فرض جواز آيا خمس به آنها تعلّق مىگيرد یا خیر؟
ج. سود پساندازهاى قرضالحسنه و جايزههاى آن اشکال ندارد و در جايزه، طبق فتوای حضرت امام و مقام معظم رهبری خمس واجب نيست.
س8. براي پرداخت تسهيلات درقالب فروش اقساطي آيا بايستي حتماً معامله اي انجام شود يا خير ؟
ج. در فروش اقساطي بايد كالا و مبيع وجود داشته باشد ، و اقدام صوري جايز نيست، البته اگر از سند ارائه شده توسط مشتري و قول وي اطمينان حاصل شود ، كفايت مي كند ، مگر آنكه خلاف آن ظاهر گردد.
س9. وامهايي كه برادران از بانك مسكن دريافت داشتهاند، به اين صورت كه مبلغ معيني پول بايد مدت مشخصي خوابانده شود بعد از مدتي دو يا چند برابر وام دريافت كنند چه صورتي دارد؟
ج. اگر بانک در غیر از قرض الحسنه، برای انعقاد عقود دیگر مانند مشارکت، جعاله، بیع و امثال آنها شرط سپرده گذاری کند شرعاً اشکال ندارد، ولی برای دادن قرض شرط سپرده گذاری جایز نیست.
س10. گرفتن کارمزد که بانکها در پرداخت قرضالحسنه دریافت میکنند، چه حکمی دارد؟
ج. طبق فتواي حضرت امام خميني و مقام معظم رهبري گرفتن كارمزد در حد متعارف كه مزد كار باشد اشكال ندارد.
س 11. فروش امتیاز وام یا فروش وام مسکن شرعاً چه حکمی دارد؟
ج. اگر از طريق شرعى حق وام پيدا شده باشد، و فروش آن از نظر قانونى منعى نداشته باشد، مصالحه امتياز آن با دریافت پول اشکال ندارد.
س12. مبلغى را در بانکی پسانداز کردم و بعد از مدتى مبلغى را به عنوان جايزه به من دادند، گرفتن آن چه حکمى دارد؟
ج. گرفتن جايزه و تصرّف در آن اشکال ندارد.
س 13. معنای فروش اقساطي و حکم آن کدام است؟
ج. فروش اقساطي به اين معناست كه فروشنده جنسي را به بيشتر از قيمت نقد آن به صورت اقساط ماهانه به خريدار ميفروشد، به عنوانمثال صندوق یا بانک ميتواند كسي را وكيل خود كند تا به وكالت از وی کالائي را به قيمت نقد، مثلاً به مبلغ بیست و پنج ميليون تومان بخرد، و نيز به وكالت همان را به خودش يا به غير به صورت اقساط معين مثلاً ماهانه يك میلیون تومان 30 ماهه، به قيمت سی ميليون تومان بفروشد. اين نوع معامله فروش اقساطي نام دارد و در صورتي كه صوري نباشد، اشكال ندارد.
امام باقر(ع) درباره یاران امام مهدی (عج) فرمود:
یُمَلِّکُهُمُ اللهُ مَشارِقَ الارضِ و مَغارِبَها
و یُظهِرُ اللهُ بِهِمُ الدّینَ،
حتّی لا یُری اَثَرٌ مِنَ الظُّلمِ وَ البِدَعِ
خداوند مشرق و مغرب زمین را به دست آنان میدهد
و دین خود را به طورکامل بهوسیله آنانآشکارمیفرماید،
تا آنکه هیچ اثری از ظلم و بدعت باقی نماند.
ینابیع الموده، باب 71، حدیث 29، ج 3، ص 244
|