س1) شخصی که بخاطر شغلش مدام درحال جابجایی و ماموریت است و وقتی به خانه برمیگردد، بیش ازده روز در وطن میماند، حکم نماز و روزهاش در حال ماموریت و در بین راه رفت و برگشت به خانه چیست؟
ج) اگر به مدت یک ماه، هر روز سفر شغلی (از جمله مأموریت) میرود و یا به مدت دو ماه، هر ده روز دو سهبار به سفر شغلی میرود و یا به مدت سه ماه هر دهروز یک سفر شغلی دارد، به نحوی که در این مدت دهروز یکجا نمیماند، نماز در سفرهای شغلی ـ ازهمان سفراول ـ در مبدأ، مقصد و بین راه تمام و روزه صحیح است و اگر ده روز یا بیشتر در یک محل اقامت کند، در سفر اول شغلی نماز شکسته و بعد از آن تمام است؛ البته در سفرهای شخصی حکم مسافر دارد و نماز قصر و روزه صحیح نیست.
س2) کارمندی که هرروزبرای رفتن به محل کارفاصله حدود سی و پنج کیلومتری ازمنزل تامحل کارراطی میکند، اگر به قصد دیدار از بستگان چند شب درمحل کارش بماند، نمازش چه حکمی دارد؟
ج) اگر مسافرت به خاطر کارى که هر روز براى آن سفر مىکند، نباشد، حکم سفر شغلى را ندارد، ولى اگر سفر به خاطر شغلى که در محل کار دارد، باشد و در ضمنِ آن، اعمال خاصى از قبيل ديدن اقوام و دوستان را هم انجام مىدهد و گاهى يک يا چند شب هم در آنجا مىماند، باعث تغيير حکم سفر شغلى نمىشود و نماز تمام و روزه صحيح است.
س )آیا مسافرت عمدی در ماه رمضان به قصد افطار و فرار از روزه گرفتن، جایز است؟
ج: مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد گرچه اگر برای فرار از روزه باشد کراهت دارد، و در صورت مسافرت، ولو اينکه براى فرار از روزه باشد، افطار بر او واجب است.
س3) حکم نماز و روزه در شهری که وطن فرد نیست، بلکه محل کار اوست چیست؟
ج) محل کار، حکم وطن را ندارد؛ و بدون قصد اقامت ده روز نماز در آنجا شکسته است و روزه صحیح نیست؛ مگر آن که قصد زندگی دائمی هر چند برای بخشی از سال در آنجا نموده و یا بنا دارد به مدت هفت هشت سال در آنجا ـ به هر دلیل ـ زندگی کند، و با این قصد نیز مدتی زندگی کند به طوری که عرفا صدق کند که آنجا را وطن قرار داده است (مثلا دو سه ماه یا حتی کمتر)، آنجا وطن او محسوب می شود.
س4)کیفیت محاسبه مسافت شرعی برای قصر بودن نماز و روزه چگونه است؟
ج) نسبت به شهر مبدأ از آخر شهر محاسبه میشود و نسبت به مقصد هم اگر برای نقطه خاصی سفر نکرده بلکه مقصود او خود شهر است، اول شهر ملاک است اما اگر نقطۀ خاصی مد نظر است ـ مثلا دوستی او را به منزل یا باغی که در داخل همان شهر است دعوت کرده ـ در محاسبه مسافت، همان نقطه باید در نظر گرفته شود.
س5) اگر شخصی با خانوادهاش در شهرستانی غیر از وطن خود به لحاط موقعیت شغلیاش به مدت دوسال و یا سه سال زندگی کند و پایان هر هفته یک سفر سیاحتی و یا دید و بازدید و صلهرحم به یکی از شهرستانها میرود که مسافت شرعی تا محل کار خود دارد و شنبه به محل کار و زندگی خود برمیگردد. حال نماز و روزهاش در محل کار و مقصد و بین مسیر چه حکمی دارد؟
ج) در فرض سؤال سفری که برای شغل انجام میدهد مانند سفر بازگشت به محل کار، از همان سفر اول در مسیر و محل کار تمام وروزهاش صحیح است ولی در سفر غیر شغلی نظیر سفر برای تفریح حکم مسافر را دارد.
س6) مسافری در برگشت از سفر به وطن در وقت نماز ظهر داخل در حد ترخص شده ولی داخل بلد نشده حکم نماز وروزه او چیست؟
ج) نمازش تمام است، گر چه احتیاط مستحب جمع بین قصر و تمام و یا تأخیر نماز تا دخول به شهر است؛. اما روزه باطل است، گرچه احتیاط مستحب این است که روزه آن روز را بگیرد و بعدا هم قضایش را به جا آورد.
س7) فردی بدون قصد سفر به مکانی میرود. و بعد از توقف متوجه میشود که 50 کیلومتر از شهر خود دور شده است؛ اگر در همان نقطهای که توقف کرده است بخواهد نماز بخواند، نماز را کامل بخواند یا شکسته؟
ج) در فرض مرقوم اگر از اول قصد رفتن به مکان معینی را داشته (هر چند نمیدانسته که آن مکان بیش از مسافت شرعی است)، در مکانی که توقف کرده است نمازش قصر است؛ اما اگر از اول قصد مکان معینی که در واقع بیش از مسافت شرعی است را نداشته و هنگام خروج نمیدانسته چند فرسخ از شهر دور خواهد شد مثل کسی که برای پیدا کردن گمشدهای خارج میشود و نمیداند چه مقدار باید برود، باید نماز را تمام بخواند ولی در مسیر برگشت چنانچه تا وطنش یا جایی که میخواهد ده روز در آنجا بماند، هشت فرسخ یا بیشتر باشد، باید نماز را قصر بخواند.
س8) وظيفه سربازان در دوره آموزشي براي گرفتن روزه چيست ؟
ج) سربازان دردوره آموزشي اگر در وطن نباشند و قصد ده روز هم نكرده باشند مسافر محسوب ميشوند و نميتوانند روزه بگيرند مگر آنكه بدانند در يك محل ده روز يا بيشتر اقامت دارند.
س9) نماز و روزه سربازانی که میدانند بیش از ده روز در مکانی میمانند، ولی از خود اختیاری ندارند، چه حکمی دارد؟
ج: با اطمينان به اينکه ده روز يا بيشتر در يک مکان خواهند ماند، واجب است که نماز خود را تمام بخوانند و روزه بگيرند.
س10) حکم سفر طولانی چیست و چه سفری مصداق سفر طولانی میباشد؟و در سفر طولانی از چه وقت و از چه روزی و یا از چه مکانی نماز تمام است؟
ج) برای تمام بودن نماز و صحتروزه لازم است عرفا سفر، شغل او محسوب شود؛ خواه با چند سفر باشد یا در یک سفر طولانی، مانند کسی که یک مسیر دریایی طولانی را برای شغل خود طی میکند، و تشخیص سفر طولانی امری است عرفی، و تعیین مصداق آن بر عهده مکلف میباشد. و از زمان حرکت اولین روز سفر، همین که از حد ترخص خارج شد، سفر شغلی صدق میکند، و نمازش تمام است.
س11) در یکی از شهرها متولد شدم و رشد و نمو یافتم، ولی محل کارم 200 کیلومتر با وطنم فاصله دارد و برای شغلم باید به محل کار سفر کرده و بین 7 تا 12 روز در انجا بمانم و به وطن بازگردم، حال تکلیف بنده نسبت به نماز و روزه چیست و باید چگونه عمل کنم؟
ج) اگر در خلال هر ده روز حداقل یک بار برای شغل، سفر انجام شود و این تردد شغلی حداقل دو سه ماه ادامه داشته باشد، نماز در سفرهای شغلی در مبدأ، مقصد و بین راه تمام و روزه صحیح است و اگر ده روز یا بیشتر در یک محل اقامت شود، در سفر اول شغلی نماز شکسته و بعد از آن تمام است؛ و در سفرهای شخصی حکم مسافر را دارید. در غیر این صورت، هر زمان که میدانید حد اقل ده روز در محل کار اقامت دارید، نماز تمام و روزه صحیح است و اگر نمیدانید، حکم مسافر را دارید.
سفارشات امام رضا برای روزهای پایانی شعبانالمعظم:
... وَ أَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ وَ تِلَاوَةِ الْقُرْآنِ
وَ تُبْ إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکَ لِیُقْبِلَ شَهْرُ رَمَضَانَ
إِلَیْکَ وَ أَنْتَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛
وَ لَا تَدَعَنَّ أَمَانَةً فِی عُنُقِکَ إِلَّا أَدَّیْتَهَا؛
وَ فِی قَلْبِکَ حِقْداً عَلَى مُؤْمِنٍ إِلَّا نَزَعْتَهُ
دعا و استغفار و قرائت قرآن را بیشتر کن
و در محضر خداوند، از گناهان گذشته ات توبه کن
تا اینکه در حال اخلاص وارد ماه رمضان شوی
امانتی را بر گردن خود باقی مگذار،
مگر آن که آن را ادا کنی؛
در دلت کینۀ هیچ مؤمنى نباشد،
مگر اینکه آن را از دل بیرون کنی.
وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۳۰۱ وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۳۰۱
|