مقدمه
گروهای تکفیری عقایدی دارند که با دیدگاه تمامی مسلمانان و علمای اسلامی مخالف است. که در ادامه به بررسی موردی اعتقادات، شبهه شناسی و مرجعیت آنها در ارتباط با باورها و عقایدشان می پردازیم.
الف) اصول اعتقادی
1. بررسی تطبیقی توحید و شرک از دیدگاه مذاهب اسلامی و جریان های تکفیری
مهم ترین اختلاف مبنایی میان مذاهب اسلامی و جریان های تکفیری مسأله توحید و شرک است. قرائت جریان های تکفیری از توحید و شرک قرائتی بدعت آمیز و موجب می شود که مسلمانان همه در ردیف مـشرکان قرار گیرند. مهم ترین محل اختلاف نیز قرائت آنان از توحید عبادی، تعریف عبادت و مصادیق عبادت است که با دیدگاه تمامی مسلمانان و علمای اسلامی مخالف است. چنین قرائتی سبب شده است که تمامی مسلمانان رمی به شرک شده و خون، مال و ناموس آنان مباح شمرده شود. این عنوان به دیدگاه انحرافی آنان در این زمینه می پردازد و تضادهای آن را با اندیشه اسلامی بیان می کند.
2. بررسی تطبیقی ایمان و کفر از دیدگاه مذاهب اسلامی و جریان های تکفیری
از جمله تضادهای دیگر مبانی اندیشۀ جریان های تکفیری در حوزۀ ایمان و کفر است. ایمان متعلّقاتی دارد که مورد اجماع تمامی مسلمانان است و اگر متعلّقات ایمان در کسی وجود داشته باشد، نمی توان وی را کافر شمرد. از طرف دیگر معنای اصطلاحی ایمان میان مسلمانان و جریان های تکفیری متفاوت است و چنین وضعیتی سبب شده است که جریان های تکفیری، اولاً در معنای ایمان، تصرّف کنند و ثانیاً با توسعه متعلّقات ایمان، مسلمانان را رمی به کفر نمایند. این عنوان به روش تطبیقی به بررسی دیدگاه گروه های تکفیری در مفهوم ایمان و کفر و اندیشه اسلامی می پردازد. البته نباید فراموش کرد که چنین دیدگاهی ریشه در اندیشه های خوارج ـ تلازم میان ایمان و عمـل ـ دارد و باید به دقت به آن اشاره شود.
3. حرمت تکفیر اهل قبله در کتاب و سنت
جدای از موارد ذکر شده، در آیات و روایات تصریح شده است که کسانی که اهل نماز بوده و شهادتین را به زبان جاری می کنند، خون، مال و ناموس شان محترم است و کسی حق تعرض به آنها را ندارد. این در حالی است که جریان های تکفیری تمامی جنایاتشان در مناطقی روی داده است که همگی اهل قبله بوده و به مسائل دینی مقیّد بوده اند. این عنوان به بررسی این آیات و روایات می پردازد و تضادهای قرائت تکفیری را با منطق قرآن و روایات تبیین می کند.
4. حرمت تکفیر اهل قبله در اندیشه علمای اسلام
حرمت تکفیر اهل قبله در کتاب و سنت موجب شده است که علمای بزرگ اسلام، به شدت با مسأله تکفیر اهل قبله مقابله کنند. بررسی سیر آراء علمای اسلام در این زمینه می تواند راه گشای خوبی در عدم مشروعیـت تکفیر در اندیشه اسلامی باشد.
5. بررسی شباهت های ظاهری، اعتقادی و عملی جریان های تکفیری و خوارج
خوارج، نخستین گروه تکفیری جهان اسلام هستند که خون، مال و ناموس مسلمانان را مباح شمردند. با بررسی تطبیقی مبانی، عمل کرد و شباهت های ظاهری خوارج با جریان های تکفیری می توان مشترکات زیادی میان این دو گروه مشاهده کرد که علمای بزرگی از شیعه و اهل سنت به آن اشاره کرده اند. این عنوان به مشابهت های اعتقادی از قبیل (اعتقاد به تلازم میان ایمان و عمل)، عملی (کشتار مسلمانان) ظاهری (شکل و شمایل ظاهری) و ... می پردازد.
6. بررسی تطبیقی سنّت و بدعت در اندیشه اسلامی و جریان های تکفیری
یکی از دست آ ویزهای مهم جریان های تکفیری در هدم آثار اسلامی و هم چنین کشتار مسلمانان، تضییق دامنه سنت و توسعه دامنه بدعت است. آنان هر نوع نوآوری را بدعت شمرده و به همین علت بسیاری از اعمال مسلمانان که ریشه در سنت و آموزه های اسلامی دارد را بدعت می شمارند. این عنوان به صورت تطبیقی به تبیین حدود و ثغور بدعت و تبیین مفهوم آن می پردازد و تضادها و انحرافات اندیشۀ بدعت آمیز جریان های تکفیری را با دیدگاه مذاهب اسلامی توضیح می دهد.
7. بررسی تطبیقی حیات برزخی (سماع موتی) از دیدگاه مذاهب اسلامی و جریان های تکفیری
اصل حیات برزخی مورد تأیید تمامی مذاهب اسلامی و حتی جریان های تکفیری است. اما قدرت و توانایی اموات در شنیدن صدای زندگان، محل جدایی اندیشۀاسلامی از جریان های تکفیری است. آنان با تکیه بر مبنای حس گرایی، برای اموات هیچ قدرتی قائل نیستند. این عنوان به بررسی ابعاد مورد اختلاف حیات برزخی میان جریان های تکفیری و مذاهب اسلامی می پردازد و به صورت خاص بحث «سماع موتی» را مورد بررسی قرارمی دهد.
8. اسلام آیین صلح و دوستی و رأفت و رحمت
جدای از تمامی مواردی که گفته شد، اسلام دینی است که با ارهاب و تکفیر میانه ای ندارد و رشد و گسترش اسلام نیز در سایه اخلاق پیامبر گرامی اسلام بوده است. این عنوان به بررسی مبانی رأفت و رحمت اسلامی و هم چنین نگرش اسلام به مسأله هم زیستی و هم گرایی می پردازد.
ب) شبهه شناسی
1. بررسی تطبیقی توسل از منظر مذاهب اسلامی و خطاهای جریان های تکفیری
مسأله توسل از جمله معتقدات تمامی مذاهب اسلامی است؛ در حالی که جریان های تکفیری توسل را در زمره مصادیق شرک قرار می دهند. این عنوان به بررسی مشروعیـت توسل از نظر کتاب، سنت، عقل و سیره مسلمین می پردازد و انحرافات جریان تکفیر را در این زمینه به صورت تطبیقی تبیین می کند.
2. بررسی تطبیقی طلب شفاعت از منظر مذاهب اسلامی و خطاهای جریان های تکفیری
حرمت طلب شفاعت از اولیای الهی نیز از بدعت های جریان های تکفیری است. اصل شفاعت مورد تأیید تمامی مذاهب اسلامی و حتی جریان های تکفیری است. اما آنچه راه مذاهب اسلامی را از جریان های تکفیری جدا می کند، این واقعیت است که در آموزه های اسلامی طلب شفاعت از اولیای الهی نیز صحیح و مأذون است، در حالی که در نگاه جریان های تکفیری چنین عملی شرک شمرده می شود. این عنوان به گونه ای تطبیقی به ادله قرآنی، حدیثی، عقلی و سیرۀ مسلمین در این زمینه می پردازد و انحرافات جریان های تکفیری را در این زمینه تبیین می کند.
3. بررسی تطبیقی تبرّک از منظر مذاهب اسلامی و خطاهای جریان های تکفیری
تبرک از مسائلی است که از همان صدر اسلام و دوران پیامبر گرامی اسلام در میان مسلمانان مرسوم بوده است و پس از رحلت پیامبر گرامی اسلام نیز صحابه، تابعین و تابعینِ تابعین و سایر مسلمانان به آثار باقی مانده از پیامبر تبرّک می جسته اند. جدای از این امر، مستندات قرآنی، حدیثی و عقلی زیادی نیز بر مشروعیـت تبرّک توسط اندیشمندان اسلامی ارائه شده است. این عنوان به صورت مقایسه ای، دیدگاه جریان های تکفیری را با اندیشه اسلامی مورد بررسی قرار خواهد داد.
4. بررسی تطبیقی مشروعیـت بزرگداشت موالید و مراثی از منظر مذاهب اسلامی و خطاهای جریان های تکفیری
جریان های تکفیری بسیاری از مسائل مشروع را بدعت می شمارند. از آن جمله برگزاری مراسم برای بزرگان دین از نگاه آنان بدعت شمرده می شود. این در حالی است که سیره مسلمانان در طول تاریخ چنین بوده است. از آنجا که اصل مفهوم بدعت در عناوین اعتقادی بیان شده است، در این عنوان، صرفاً به بررسی مشروعیـت احتفالات و مراثی در اندیشۀاسلامی و نقد دیدگاه های تکفیری ها در این حوزه پرداخته می شود.
5. بررسی تطبیقی شدّ رحال از منظر مذاهب اسلامی و اشتباهات جریان های تکفیری
هرچند حدیث «لا تُشَدُّ الرِّحَالُ إِلاَّ إِلَى ثَلاثَةِ مَسَاجِد» نمی تواند به عنوان مبانی تکفیر محسوب گردد، اما جریان های تکفیری با استناد به این روایت هرگونه باربستن برای سفر زیارتی را غیرمشروع می شمارند. این عنوان به بررسی دلالت و روایت این حدیث پرداخته و مشروعیـت شدّ رحال از نظر مسلمانان را بررسی می کند.
6. بررسی تطبیقی مشروعیـت بناء بر قبور از منظر مذاهب اسلامی و جریان های تکفیری
بناء کردن بر قبور، از نظر جریان های تکفیری، بدعت شمرده می شود. این عنوان به بررسی مشروعیـت بناء بر قبور در کتاب و سنت و هم چنین سیرۀ صحابه و مسلمین در اعصار مختلف می پردازد و تناقضات اندیشه تکفیری را در حوزۀ نظر و عمل بیان می کند.
7. بررسی تطبیقی عبادت (دعا و نماز) عند القبور
این که آیا می توان در کنار قبور به عبادت، نماز و دعا برای خداوند پرداخت، مسأله ای است که مورد اختلاف مذاهب اسلامی و جریان های تکفیری است. این عنوان به بررسی روایاتی می پردازد که جریان های تکفیری برای اثبات دیدگاه خود به آن استناد کرده اند و در مقابل شواهد قرآنی، حدیثی و عملی را برای مـشروعیت چنین عملی بیان می کند.
ج) مرجعیت علمی، سیاسی و اجتماعی تکفیری ها
مرجعیت علمی
نخست مرجعیت علمی؛ از دید سلفی ها اندیشه ورزی نباید داشت.و باید قائل به عقل و خرد خودتان نباشید و در تفسیر اوضاع روز باید بازگشت به مباحث علمی گذشته بکنید و نمیشود کسی بیاید و بگوید من مجتهدم و در علوم دینی وارد شود. سامر استانبولی یکی از اندیشمندان سوریه است که میگوید وقتی شما با یک سلفی روبهرو میشوید روح گذشتگان در این کالبد دمیده شده انگار گذشتگان با شما حرف میزنند هر چی میگویید پاسخ میدهد فلانی اینگونه گفت فلانی این حرف را زد، اما خودت چه چیز داری بگویی، هیچ نظری ندارد،
مرجعیت سیاسی
مرجعیت سیاسی از دیگر ویژگیها است، می گویند بهترین نوع حکومت، حکومت خلافت است که شما در طالبان افغانستان، بوکوحرام نیجریه در آفریقا و در انصارالسنه و انصارالشریعه تونس افریقا میبینید که به دنبال احیای خلافت هستند، اما چه خلافتی؛ خلافتی که خلیفه محورند نه شورا محور.
براساس تعریف خلیفه کسی است که قدرت آن بسیط است، قدرت آن نقدناپذیر است و نمیتوان آن را عزل کرد و تمام این ویژگی را برای خلیفه ذکر میکنند. وقتی ملامحمد در طالبان به قدرت میرسد یکی عبایی در قندهار نگه میدارند که به آن عبای شریف میگویند این را شاهاحمد ابدالی در زمان نادرشاه که ژنرال معروفی بود، پوشید و نفر دوم ملامحمد عمر به عنوان خلیفه مسلمانان پوشید و تشت آبی گذاشتند و مردها و زنها از طریق گذاشتن دستشان داخل آب با خلیفه بیعت کردند و دولت داعش مبنای سیاسیشان بر این اساس است و معتقدند که باید خلافت اسلامی ایجاد کرد. طرفداران آنها به این نکته توجه ندارند که نه تنها با شیعیان و عراق مخالفند بلکه با دیگر کشورها هم مخالفند چون این افراد حکومت آلسعود ، آل خلیفه و ملک عبدالله اردن را هم جزو حاکمان فاسق میدانند و رفته رفته به طرف همان کشورهایی که حامی این گروهها هستند جریان پیدا میکند.
مرجعیت اجتماعی
اما سومین محور، «محور اجتماعی» است که معتقدند در زندگی اجتماعی هم باید شبیه افراد سه قرن اول اسلام بود. ریشها بسیار بلند، سبیلها تراشیده، آستینها و پاچه شلوارها کوتاه و معتقدند این شکل سلف است و باید اینگونه رفتار کرد. بنابراین برخی از اینها به شدت افراطی میشوند و حتی برخی از آنها (داعش) پنکه را هم حرام میدانند چرا که در صدر اسلام نبوده یا آب یخ نباید خورد چون در صدر اسلام نبوده است، گل برای مریض نباید برد چون گل بردن بدعت است.
........................................
منبع: www.amene.whc.ir
www.farsnews.com
|