نوآورى نظامى و نوآوران دفاع مقدس
پيشرفت و ادامه حيات هر جامعهاى مرهون نوآورى افراد آن جامعه و شکوفايى در عرصههاى مختلف اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي، نظامى و... است
نگاهى به دستاوردهاى
بشر و سير زندگى او بر روى کره خاکي، درک اين واقعيت را به راحتى امکانپذير مىسازد
و مشخص مىشود جوامعى که در اين زمينه تلاش و کوشش بيشترى داشتهاند نسبت به ساير
جوامع از پيشرفت و تکامل فرهنگى و تمدنى بهترى برخوردار بودهاند. تاکنون تعاريف متعددى از مفاهيم نوآورى ارائه شده که
هر کدام از ديدگاه خاصى بوده و محصول پارادايم (چارچوب نگرشي) منحصربه فردى مىباشد.
پدر علم مديريت نوين (پيتر دراکر) نوآورى را بهعنوان تغييرى که جنبه جديدى از
عملکرد را خلق مىکند تعبير کرده است. رابينز مىگويد: نوآورى عبارت است از فرايند
اخذ ايدهاى خلاق و تبديل آن به محصول يا خدمت مفيد يا روش موثر عملياتي؛ زمانى که
مديران در مورد تغيير سازمانهاى خود صحبت به ميان مىآورند و اعلام مىکنند که در
جهت خلاقتر کردن سازمان خود تلاش مىنمايند، منظورشان همان نوآورى است. دو تن از
انديشمندان مسائل خلاقيت و نوآورى نيز مىگويند: نوآورى عبارت است از فرايند توسعه
و ارائه ايدههاى بديع و نوينى که احتمالا سودمند است.
با توجه به موضوع اين مقاله که
نوآورى در زمينه نظامى و پيشرفت کشورمان در اين حيطه خاص است و مىخواهيم نوآورى
نيروهاى خلاق و مبتکر ارتش جمهورى اسلامى ايران را طى دوران دفاع مقدس و لزوم
ادامه اينگونه فعاليتها و بلکه تسريع در آن را با توجه به فرمايش مقام معظم
رهبرى در آغاز سال جديد بررسى کنيم، با نگاهى به تاريخچه نوآورى نظامى در جهان
وارد مبحث اصلى مىشويم.
اگر تاريخچه نوآورى در امور
نظامى را از گذشته تاکنون مورد بررسى قرار دهيم، متوجه خواهيم شد که نوآورى در جنگها
نقشى کليدى را ايفا کرده است و ارتشهايى در سطح دنيا بودهاند که به رغم اينکه
دشمنانشان از تکنولوژى نظامى بسيار بالايى برخوردار بوده و تفوق تکنولوژيک داشتهاند،
اما با نوآورى و خلاقيت نيروهاى انسانى آنان و تغيير قواعد توانستهاند بر دشمنان
خود فائق شوند و نتيجه نبرد را به نفع خود رقم بزنند. نمونه بارز اين واقعيت را مىتوان
در جنگهاى پيامبر گرامى اسلام(ص) با مشرکان مانند غزوه بدر، غزوه خندق و...
مشاهده کرد و نمونههاى متعدد ديگرى را در جنگهاى طول تاريخ جهان يافت. اما بىشک
در طول دوران هشت سال دفاعمقدس و مقابله دليرانه نيروهاى جمهورى اسلامى ايران با
نيروهاى متجاوز عراقى نيز با توجه به مسائل بينالمللى آن زمان و حمايت همهجانبه
تعدادى از کشورهاى قدرتمند جهان از عراق و وقوع انقلاب اسلامى در ايران و آماده
نبودن نيروهاى نظامى کشورمان، نوآورى و خلاقيت فرماندهان و نيروهاى نظامى تحت
رهبرى هوشمندانه رهبر کبير انقلاب اسلامي، امام خميني(ره) بود که زمينههاى پيروزى
و موفقيت مقتدرانه آنان را در عملياتهاى متعدد فراهم کرد. در آن دوران، نيروهاى
جمهورى اسلامى ايران با توکل به خداوند، اعتماد به نفس بالا و برخوردارى از قدرت
تجزيه و تحليل و تصميمگيرى خود، توانستند در زمينههاى سازماندهي، فرماندهي،
اطلاعات رزمي، طرح مانور، تاکتيک و... نوآورى و ابتکار عمل داشته باشند و امکان
تحرکات نظامى با هر مقياس را در مناطق مختلف جغرافيايى کشور امکان پذير کنند.
نيروهاى ارتش جمهورى اسلامى
ايران از فرماندهان تا پايينترين رده آنان با نوآورى و ابتکار عمل خود در ابعاد
مختلف نظامى (تجهيزاتي، نيروى انسانى و تاکتيکي)، پيروزىهاى درخشانى را به دست
آوردند که نمونههاى زيادى از اين نوآورى را مىتوان در بررسى حماسهآفرينىهاى
فرماندهان و نيروهاى ارتش جمهورى اسلامى ايران مشاهده کرد.
شهيد سپهبد على صيادشيرازى
فرمانده نيروى زمينى ارتش با نوآورى خود در نحوه فرماندهى نيروهاى نظامى در مقاطع
حساس جنگ و استفاده مناسب از نيروى انساني،نوآورى در آموزش تاکتيک عبور از منطقه
خطر در شرايط محاصره دشمن، نوآورى در پاکسازى شهرهاى اشغال شده توسط عناصر
ضدانقلاب و نيروهاى عراقي، شرايط و زمينههاى دستيابى نيروهاى جمهورى اسلامى ايران
به پيروزىهاى غرورآفرين مانند عمليات فتحالمبين و... را فراهم مىکند.(1)
شهيد سرلشکر منصور ستارى
فرمانده نيروى هوايى ارتش با نوآورى و ابتکار عمل خود در نحوه کنترل آتشبار موشک
هاک در جريان عمليات بيتالمقدس که اتاق کنترل اين آتشبار از کار مىافتد و مشاهده
هواپيماهاى دشمن از طريق دستگاه اسکوپ (صفحه نشان دهنده رادار) باعث سرنگونى
بسيارى از هواپيماهاى دشمن و فراهم شدن زمينه پيروزى نيروهاى جمهورى اسلامى ايران
در آن عمليات مىشود.(2)
شهيد سرلشکر حسن آبشناسان
فرمانده نيروهاى چريکى در مناطق عملياتى جنوب و غرب، با نوآورى خود در نحوه جنگيدن
با دشمن ايده انجام عمليات چريکى (نامنظم) را با
توجه به اوضاع و احوال مناطق جنگى و تجهيزات و نفرات دشمن ارائه مىکند.(3) او به
خوبى دريافته بود که بهرهگيرى از جنگ نامنظم عليه دشمن متجاوز از کارايى بالايى
برخوردار خواهد بود. بنابراين با طرح اين ايده و آموزش اين شيوه جنگى به افراد
باعث پيروزىهاى درخشانى براى نيروهاى جمهورى اسلامى ايران طى عملياتهاى مختلف شد.
شهيد سرلشکر خلبان مصطفى
اردستانى که يکى از فرماندهان و خلبانان نيروى هوايى ارتش جمهورى اسلامى ايران
دردوران دفاع مقدس بود، با نوآورى خود در نحوه بمباران مناطق، نيروها و تجهيزات
دشمن باعث نابودى و شکست دشمن در بسيارى از مناطق عملياتى مىشود. او با توجه به
اينکه نيروهاى عراقى داراى موشک سام 6 بودهاند و با اين موشک، هواپيماهاى جمهورى
اسلامى ايران را در ارتفاع بالا به راحتى منهدم مىکردهاند، طرح ابتکارى بمباران
در ارتفاع پست (لاوبمبينگ) را ارائه مىدهد و با بهکارگيرى اين روش پيروزىهاى
درخشانى براى خلبانان جمهورى اسلامى ايران به دست مىآيد.(4)
شهيد سرلشکر مسعود منفرد نياکى
فرمانده لشکر 92 زرهى اهواز با نوآورى خود در نحوه عبور از ميدان مين در جريان
عمليات بيتالمقدس و عبور نيروهاى جمهورى اسلامى ايران از ميدان مين پيش روى خود
زمينه پيروزى آنان را در اين منطقه عملياتى فراهم مىکند.(5)
شهيد سرلشکر ولىالله فلاحى
فرمانده نيروى زمينى ارتش با نوآورى خود در نحوه عبور از اراضى رملى جلگه خوزستان
که با آگاهى از محدوديت قدرت مانور دشمن در اين اراضى ارائه مىدهد، باعث مىشود
که نيروهاى جمهورى اسلامى ايران با عبور از اين اراضى عمليات طريقالقدس را که
منجر به آزادسازى شهر بستان و بيش از 600 کيلومترمربع از مناطق اشغالى پس از بررسىهاى
لازم در منطقه طرحريزى و اجرا کنند. همچنين آن بزرگوار پس از عمليات تپه چشمه در
فروردين ماه 1360 جهت اجراى عمليات بعدى (فتحالمبين) طرح ابتکارى حفر کانال در
زير کانال هندلى عراق را ارائه مىدهد و طرحريزى مىکند که اجراى اين طرح در
جريان عمليات فتحالمبين (فروردين ماه 1361) باعث پيروزى و موفقيت کامل نيروهاى
جمهورى اسلامى ايران مىشود.(6)
شهيد سرتيپ خلبان جوادفکورى با
نوآورى در زمينه استفاده از موشک هوا به زمين (ماوريک) متعلق به هواپيماى اف-4 به
جاى موشک (تاو) بالگرد به دليل کمبود موشک تاو براى بالگردهاى ارتش جمهورى اسلامى
ايران و همچنين طرح ابتکارى در اجراى عمليات 140 فروندى توسط خلبانان ارتش به
فاصله فقط 10 ساعت از حمله رژيم عراق به کشورمان و طرحهاى ابتکارى ديگر باعث
زمينگير شدن نيروهاى مهاجم عراقى و پيروزىهاى درخشان نيروهاى جمهورى اسلامى ايران
مىشود.
نمونههاى بسيارى از اين موارد
در حماسهآفرينىهاى ساير فرماندهان و نيروهاى ارتش جمهورى اسلامى ايران طى دوران
دفاع مقدس مشاهده مىشود که الحمدالله با پايان يافتن جنگ و شروع دوران سازندگى
نيز نيروهاى ارتش در بخشهاى مختلف زميني، هوايى و دريايى با تلاش و کوشش و نوآورى
خود در مسير پيشرفت و شکوفايى کشور گام برداشتهاند و اکنون تحت رهبرى مدبرانه
مقام معظم رهبرى و با توجه به فرمايش آن بزرگوار بر امر نوآورى و شکوفايى در کشور
همه افراد اين نيروى دلير و استوار جمهورى اسلامى ايران هرچه مصممتر و باتوان
بيشتر راه پيشرفت و شکوفايى را خواهند پيمود.
پىنوشتها:
-1 ناگفتههاى جنگ، احمد
دهقان، نشر شاهد، 1381
-2 پاکباز عرصه عشق، انتشارات
سازمان عقيدتى سياسى ارتش، 1380
-3 شير صحرا، عليرضا پوربزرگ،
مرکز اسناد انقلاب اسلامي، 1382
-4 اعجوبه قرن، انتشارات
عقيدتى سياسى نيروى هوايى ارتش، 1377
-5 ردپاى پير، عليرضا پوربزرگ،
انتشارات خادم الرضا(ع)
-6 امير خستگىناپذير، احمد
حسينيا، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامى و همچنين سيرى در جنگ ايران و عراق،
محمد دروديان، مرکز مطالعات و تحقيقات جنگ
على حسين احمدي، کارشناس ارشد
تاريخ
روزنامه رسالت