" فتنه " چيست ؟ يعنی آنها كه ميايند تفتين ميكنند شما را و ميخواهند
مسلمانان را از دين خودشان خارج بكنند با آنها بجنگيد تا اينكه اين فتنه‏
از ميان برود ، اينهم خودش يك قيد است ، يك قيد ديگر در آيه ديگر آيه‏
75 از سوره نساء است : « و ما لكم لا تقاتلون فی سبيل الله و المستضعفين‏
من الرجال و النساء و الولدان ». ای مسلمانان چرا در راه خدا و در راه‏
آن مردميكه بيچاره‏اند از مرد و از بچه ، بيچارگانی كه گرفتار شده‏اند چرا
برای اينها ، برای نجات اينها نمی‏جنگيد .

حمل مطلق بر مقيد

اين پنج آيه‏ايكه اينجا خواندم نشان داد كه دستور اسلام در موضوع جنگها
اگر در بعضی آيات مطلق است در بعضی ديگر مقيد است ، و روی قاعده مسلم‏
عرفی و اصولی مطلق را بايد حمل بر مقيد كرد .
يك سلسله آيات ما در قرآن داريم كه در آن آيات تصريح ميكند كه دين‏
بايد با دعوت درست بشود نه با اجبار ، اينهم باز مؤيد اين مطلب است‏
كه اسلام نظريه‏اش اين نيست كه بزور بمردم بگويد يا بايد مسلمان بشوی و
اگر نه كشته ميشوی . اين آيات هم بشكل ديگری مفهوم آن آيات مطلق را
باصطلاح روشن ميكند .

لا اكراه فی الدين

يكی جمله‏ايست كه جزء آيه الكرسی است و معروف است : « لا اكراه فی‏
الدين قد تبين الرشد من الغی ». در كار دين اجبار وجود ندارد ، راه حق‏
از راه باطل آشكار است ، يعنی راه را شما روشن