نگرشي بر مقاله بسط و قبض تئوريك شريعت

علوم بشري هر قدر كه بالا برود مقيد است و محدود

لذا نمي‌تواند تعبّد را از ميان بردارد.

اشكالات ده‌گانه مولف بر مقاله:

1. الفاظ براي روح معاني وضع شده‌اند نه براي مصاديق و نمونه‌ها پس فهم عبارات و جملات در قرآن و روايات متكي بر نتايج علوم تجربي نخواهدبود.

2. الهيات بر اساس برهان بنا شده است و علوم تجربي بر اساس استقراء پس تغيير در نظريات تجربي موجب تغيير برهانيات نمي‌تواند بشود.

3. فرضيه صاحب مقاله در عمل قابليت اجرائي ندارد لذا تخيلي بيش نيست.

4. اشكالات صاحب مقاله بر وضعيت تفكر ديني برخاسته از تاثيرات مذهب تحريف شده مسيحيت بر جوامع است.

5. صاحب مقاله براي اثبات فرضيه خود از برخي مطالب و شواهد صددرصد غلط استفاده كرده است.

6. افق علمي دين سيطره بر هستي دارد و افق علوم تجربي محصور در ماده است پس تجربه نميتواند مفسر همه جانبه دين باشد و محور فهم ديني قرار گيرد.

7. ملاك درست و غلط در فهم، برهاني بودن آن است پس فهم غير برهاني حدس و يا توهمي بيش نيست و عقلاً قابل اعتماد نمي‌تواند باشد.

8. اتكاء انسان به عقل است و عقل يقين خود را با يك حدس و احتمال از بين نمي‌برد.

9. صحت مقدمات يك برهان صحيح، براساس عقل مستقل از علم حصولي و تجربي است پس با تغيير نظريات تجربي تغيير نمي‌كند..

10. فرضيه‌ها و تئوري‌ها تا برهاني نشوند ارزش معرفتي ندارند.

مقدمه

إشكال اوّل: «أصالت و ابديّت دين إلهي و محدوديّت فهم بشري». PAGEREF _Toc71011273 \h 7

• علوم تجربي نميتواند تعبّد را از ميان بردارد PAGEREF _Toc71011275 \h 7

• ايمان به غيب و فرشتگان عالم عِلوي، شرط تقوي و رستگاري است.. PAGEREF _Toc71011276 \h 8

إشكال دوّم: «عظمت و تقدّم علوم اسلامي بر علوم امروزي». PAGEREF _Toc71011277 \h 8

• علوم و معارف اسلام مندرس نميشوند PAGEREF _Toc71011279 \h 9

• آيات وارده در قرآن كريم كه بشر را تشويق به آموختن علم حكمت مينمايد PAGEREF _Toc71011280 \h 9

• برخي از روايات وارده در شأن حكمت (ت) PAGEREF _Toc71011281 \h 9

• تعريف و تمجيد اسلام از حكماي يونان، و نزول سوره لقمان. PAGEREF _Toc71011282 \h 10

• قيام فلاسفه إلهي يونان، عليه مادّيّون. PAGEREF _Toc71011283 \h 10

• ضرر غرب در عدم توجّه به توحيد و معارف و اخلاق، بواسطه ترك فلسفه إلهي.. PAGEREF _Toc71011284 \h 11

• گفتار آلكسيس كارل در ضرر بشريّت بواسطه تمدّن و فرهنگ جديد PAGEREF _Toc71011285 \h 11

• حقّ بزرگ فلاسفه اسلام در پاسداري از توحيد و قرآن. PAGEREF _Toc71011286 \h 11

• مراتب علمي و عملي حكيم خواجه نصيرالدّين طوسي (ت) PAGEREF _Toc71011287 \h 12

• جمع كردن صدر المتأ لّهين بين عقل و شرع و شهود PAGEREF _Toc71011288 \h 12

• لزوم زنده داشتن تدريس «أسفار أربعه» در حوزه‌هاي علميّه. PAGEREF _Toc71011289 \h 12

• تهيدستي فلسفۀ غرب و فلاسفۀ غربي.. PAGEREF _Toc71011290 \h 12

• قول به عدم احتياج به علوم عقليّه، همانند قول عمر: «حَسْبُنا كتابُ الله» است.. PAGEREF _Toc71011291 \h 13

• اهتمام شديد حوزه نجف در تدريس فلسفه و عرفان. PAGEREF _Toc71011292 \h 13

• یادداشت خطی مؤلف در ضرورت تحصیل حکمت و فلسفه و توصیفی از حکمای مسمان

• عبارات مقاله بسط و قبض تئوريك شريعت در ردّ فلسفه إلهي.. PAGEREF _Toc71011293 \h 14

• بحث در إلهيّات و فلسفه مابعدالطّبيعة، ربطي به بحث در طبيعيّات ندارد PAGEREF _Toc71011294 \h 14

• فلسفه مابعدالطّبيعة بر اساس قواعد ثابت منطقي است و طبيعيّات اثري در آن ندارد PAGEREF _Toc71011295 \h 14

• اشكال وارد بر صاحب مقاله، در جدا كردن وظائف طبيعت از ماوراي طبيعت.. PAGEREF _Toc71011296 \h 15

• علماءِ اسلام، برجسته ترين دانشمندان، و پدران علوم طبيعي هستند PAGEREF _Toc71011297 \h 16

• جابر بن حيّان، ذوالنّون مصري و أبو زكريّاي رازي، پايه گذاران علم شيمي هستند PAGEREF _Toc71011298 \h 16

• گفتار عبدالحليم جُندي در كتاب «الإمام جعفرٌ الصّادق» دربارۀ تأسيس آن حضرت علوم اسلامي را (ت) PAGEREF _Toc71011299 \h 16

• پيشگامي مسلمين و عظمت آنان در علم فيزيك.. PAGEREF _Toc71011300 \h 17

• تبرّز و ظهور أبوريحان بيروني، در مسائل فيزيك و هيئت و نجوم PAGEREF _Toc71011301 \h 17

• ترازوي أبوريحان بيروني، و تحقيقات او درباره چاه آرتزين. PAGEREF _Toc71011302 \h 17

• عبدالحليم جندي: تمام علوم اصلي اروپا به امام جعفر صادق عليه السّلام منتهي ميگردد (ت) PAGEREF _Toc71011303 \h 17

• قانون ظروف مرتبطه در علم فيزيك، كشف أبوريحان است.. PAGEREF _Toc71011304 \h 18

• نبوغ أبوريحان در فلكيّات و علم نجوم PAGEREF _Toc71011305 \h 18

• مزيّت علوم اسلامي و مسلمين در طريقۀ علمي خود (ت) PAGEREF _Toc71011306 \h 18

• اصول علم نقشه كشي از ابتكارهاي أبوريحان است.. PAGEREF _Toc71011307 \h 19

• أبوريحان قائل به سكون زمين نبوده است.. PAGEREF _Toc71011308 \h 19

• استخراج جَيب (سينوس) يك درجه، از اكتشافات أبوريحان است.. PAGEREF _Toc71011309 \h 19

• اكتشافات جديد أبوريحان در مسائل رياضي و هيئت.. PAGEREF _Toc71011310 \h 19

• برتري مسلمين در علوم، به جهت «اسلوب تجربي» آنان بود (ت) PAGEREF _Toc71011311 \h 19

• خواجه نصيرالدّين طوسي: مدوِّن زيج إيلخاني.. PAGEREF _Toc71011312 \h 20

• تأثير علوم و فرهنگ و تمدّن اسلام در علوم اروپائي(ت) PAGEREF _Toc71011313 \h 20

• تقدّم مسلمين در علم طبّ و داروسازي.. PAGEREF _Toc71011314 \h 21

• فوائد و مزاياي طبّ قديم و ضررهاي پزشكي امروز. PAGEREF _Toc71011315 \h 22

• مضرّات پزشكي جديد كه بر اساس تكنولوژي امروز ترتيب يافته است.. PAGEREF _Toc71011316 \h 22

• اختراع دستگاه‌هاي جديد در پزشكي، از حذاقت طبيب ميكاهد PAGEREF _Toc71011317 \h 23

إشكال سوّم: «اساس حوزه‌هاي علميّه بر قرآن و عرفان است». PAGEREF _Toc71011318 \h 23

• شرح إشكال، در ضمن سه مطلب.. PAGEREF _Toc71011319 \h 23

• مطلب أوّل: مراد و مقصود از علمي كه در اسلام بدان توصيه شده است كدام است؟. PAGEREF _Toc71011320 \h 23

• مدّت عمر انسان محدود است و بايد صرف آموختن علم مفيد كند PAGEREF _Toc71011321 \h 24

• اللَهُمَّ إنّي أَعوذُ بِكَ مِن عِلمٍ لا يَنفَعُ. PAGEREF _Toc71011322 \h 24

• وسعت علوم موجب انتخاب بهترين آنهاست.. PAGEREF _Toc71011323 \h 25

• لزوم تحصيل علوم أهمّ و ترك علوم مهمّه، به ضرورت تنگي وقت.. PAGEREF _Toc71011324 \h 25

• مراد از علم نافع و علمي كه شارع بدان ترغيب نموده است.. PAGEREF _Toc71011325 \h 26

• إنّمَا الْعِلمُ ثَلاثةٌ: ءَايةٌ مُحْكَمَةٌ، أَوْ فَريضَةٌ عادِلَةٌ، أَوْ سُنَّةٌ قآئِمَة. PAGEREF _Toc71011326 \h 26

• اشرف و افضل علوم، علم معرفة الله است.. PAGEREF _Toc71011327 \h 27

• «اي دل به هرزه دانش و عمرت به باد رفت». PAGEREF _Toc71011328 \h 27

• علوم طبيعي، حسّي و خيالي بوده و در آنها اثري از تكامل نفس نيست.. PAGEREF _Toc71011329 \h 27

• توسعه علوم تجربي بدون ربط با خدا، بر ضرر بشريّت است.. PAGEREF _Toc71011330 \h 28

• آلكسيس كارل: رهروان طريق دانش از پيش نميدانند به كجا كشانده ميشوند! PAGEREF _Toc71011331 \h 28

• مطلب دوّم: حوزه‌هاي علميّه بر چه اساس تشكيل شده است؟. PAGEREF _Toc71011332 \h 28

• علّت تشكيل حوزه‌هاي علميّه دينيّه، وصول به اهداف عاليه قرآن بوده است.. PAGEREF _Toc71011333 \h 28

• علّت تأسيس دانشسراي عالي و دانشكدۀ إلهيّات و معقول و منقول، مبارزه با حوزۀ علميّه بود PAGEREF _Toc71011334 \h 29

• خواسته استعمار، از ميان رفتن قرآن است.. PAGEREF _Toc71011335 \h 30

• مطلب سوّم: انتظار حوزه علميّه از مربيّان و گردانندگان آن چيست؟. PAGEREF _Toc71011336 \h 30

• حوزههاي علميّه براي تربيت فقيه عارف بالله است.. PAGEREF _Toc71011337 \h 30

• علوم دينيّه بايستي براي راهيابي به عرفان خداوند باشد تا دل از انوار إلهي منوَّر گردد PAGEREF _Toc71011338 \h 31

• لا يَحِلُّ الْفُتْيا لِمَن لا يَسْتَفْتِي مِنَ اللهِ عَزَّوجَلَّ بِصَفآءِ سِرِّه PAGEREF _Toc71011339 \h 31

• علم مجازي همچون ناودانِ سوراخ است، و علم حقيقي همچون آب حيات.. PAGEREF _Toc71011340 \h 32

• روايات دربارۀ صاحبان علوم ظاهري و مجازي.. PAGEREF _Toc71011341 \h 32

• «كليد گنج سعادت قبول اهل دل است». PAGEREF _Toc71011342 \h 33

إشكال چهارم: «إعراض روشنفكران از مباني اسلامي، در اثر فرهنگ خارجي». PAGEREF _Toc71011343 \h 33

• پاسخ گفتار مقاله بسط و قبض، گفتار مؤلّف كتاب «راه طيّ شده» است.. PAGEREF _Toc71011344 \h 33

• علوم و معارف اسلامي در عصر مشروطيّت و بعد از آن، در حدّ كمال بوده است.. PAGEREF _Toc71011345 \h 34

إشكال پنجم: «مجاز و استعارۀ قرآن، عين صدق و بلاغت است». PAGEREF _Toc71011346 \h 34

• إشكال بر صاحب مقاله، عدم فرق ميان مجاز و دروغ است.. PAGEREF _Toc71011347 \h 34

• بحث دربارۀ معناي حقيقي و مجازي، و صدق و كذب.. PAGEREF _Toc71011348 \h 34

• تعريف و أقسام استعاره (ت) PAGEREF _Toc71011349 \h 34

• استعمال لفظ در معناي مجازي كمتر از استعمال آن در معناي حقيقي نيست.. PAGEREF _Toc71011350 \h 35

• كلمات أعلامِ از محقّقين دربارۀ مجازات قرآن. PAGEREF _Toc71011351 \h 35

• كنايه و مجاز، بليغ‌تر از تصريح و حقيقت هستند PAGEREF _Toc71011352 \h 36

• نسبت ميان حقيقت و مجاز با صدق و كذب، عموم و خصوص من وجه است.. PAGEREF _Toc71011353 \h 36

• كلام و إشكال در فهم صاحب مقاله از مجازات قرآن. PAGEREF _Toc71011354 \h 36

• شواهدي از سكّاكي در استعمال أفعال در معناي مجازيِ: ارادۀ افعال. PAGEREF _Toc71011355 \h 36

• در بعضي از موارد، حمل لفظ بر معناي حقيقي بعيدتر است از معناي مجازي.. PAGEREF _Toc71011356 \h 37

إشكال ششم: «تعدّي از ظهورات قرآن، إسقاط حجّيّت قرآنست». PAGEREF _Toc71011357 \h 37

• تفسير «پرتوي از قرآن» جن زدگي را به بيماري صرع و يا ميكربي تفسير نموده است.. PAGEREF _Toc71011358 \h 37

• تفسير و توجيهي كه براي «يَتَخَبَّطُهُ الشَّيْطَـٰنُ مِنَ الْمَسِّ» نموده‌اند PAGEREF _Toc71011359 \h 38

• نواحي چهارگانۀ إشكال بر صاحب مقاله در اين مبحث.. PAGEREF _Toc71011360 \h 38

• ناحيۀ اوّل: كشف پزشكي توان نفي علل ماوراء طبيعت، و يا مقابلۀ با ظاهر قرآن را ندارد PAGEREF _Toc71011361 \h 38

• صاحب تفسير «المَنار» تأثير جنّ را در مرض صرع انكار دارد PAGEREF _Toc71011362 \h 38

• شيطانزدگي إجمالاً در مورد جنون متحقّق است.. PAGEREF _Toc71011363 \h 39

• إشكال استاد علاّمۀ طباطبائي بر آنكه: استناد جنون به خدا إشكال دارد PAGEREF _Toc71011364 \h 39

• گفتار صاحب تفسير «روح المعاني» دربارۀ مسّ شيطان، قريب به نظريّۀ علاّمه است.. PAGEREF _Toc71011365 \h 40

• استشهادات تفسير «روح المعاني» بر تخبّط از شيطان و جنزدگي.. PAGEREF _Toc71011366 \h 40

• آيۀ «وَ مَا كَانَ لِيَ عَلَيْكُم مِن سُلْطَـٰنٍ» دليل بر عدم تخبّط انسان از مسّ شيطان نيست.. PAGEREF _Toc71011367 \h 40

• ناحيۀ دوّم: قرآن ميگويد: انس و جنّ دو گروه با شعور و قابل خطاب و تفهيمند PAGEREF _Toc71011368 \h 41

• انسان و جنّ، دو موجود مادّي و داراي پيامبر مشتركي از انسان هستند PAGEREF _Toc71011369 \h 41

• شرح حال جنّ، در سورۀ جنّ از قرآن كريم PAGEREF _Toc71011370 \h 41

• آيات قرآن راجع به اسلام و كفر جنّيان. PAGEREF _Toc71011371 \h 42

• به تمام افراد جنّ مثل انسان تكليف ميشود؛ و جهنّم و بهشت پاداش عمل است.. PAGEREF _Toc71011372 \h 42

• انسان از جنّ قويتر است؛ لهذا پيامبر جنّيان از انسان است.. PAGEREF _Toc71011373 \h 43

• مفسّر قرآن بايد عارف به لسان قرآن باشد PAGEREF _Toc71011374 \h 43

• مفسّر عاليقدر اسلام: علاّمۀ طباطبائي در شهرهاي عرب مشهورتر است از ايران. PAGEREF _Toc71011375 \h 44

• پناه بردن به خدا از شرّ وسوسه‌هاي شياطين جنّي و إنسيّ.. PAGEREF _Toc71011376 \h 44

• تعويذ رسول الله صلّي الله عليه وآله وسلّم به معوِّذتين و آية الكرسيّ.. PAGEREF _Toc71011377 \h 45

• نمونه‌هائي از مشاهدۀ خارجي جنّيان در زمان ما PAGEREF _Toc71011378 \h 45

• داستان إحضار جنّ توسّط آقاي بحريني در محضرحضرت علاّمۀ طباطبائي (قدّه) PAGEREF _Toc71011379 \h 45

• مشاهدۀ آثار جنّيان در مشهد مقدّس توسّط آية الله حاج شيخ محمّد كاظم دامغاني.. PAGEREF _Toc71011380 \h 45

• ناحيۀ سوّم: حجّيّت ظهورات قرآن بنابر ا صل عقلائي غير قابل ترديد

دنباله فهرست