سراج اندیشه

جلوه های نورانی

امام علی (ع) :اَلْعِلْمُ اَصْلُ كُلِّ خَيْرٍ، اَلْجَهْلُ اَصْلُ كُلِّ شَرٍّ؛           دانايى، ريشه همه خوبی ها و نادانى ريشه همه بدی هاست.           (غررالحكم، ص48)
 

**********************************

قله های فقه شیعه - شیخ صدوق (ره)

محمد بن على بن حسین بن بابویه قمى، مشهور به شیخ صدوق در سال 305 هجرى قمرى، در خاندان علم و تقوى، در شهر قم دیده به جهان گشوده، از آنجایی که تولد او بر اساس تقاضای پدرش از امام زمان ( توسط حسین بن روح سومین نائب آنحضرت ) صورت گرفت، لذا وی متولد به دعای امام زمان نیز خوانده می‌شود. شیخ صدوق دارای استعدادی عجیب و نبوغی سرشار بود تا جائیکه از بزرگترین شخصیت‏هاى جهان اسلام و از برجسته‏ ترین چهره ‏هاى درخشان علم و فضیلت گردید. شیخ طوسى در معرفى شخصیت علمى‏ شیخ صدوق مى‏ گوید: او دانشمندى جلیل القدر و حافظ احادیث بود; از احوال رجال، کاملا آگاه و در سلسله احادیث، نقادى عالى مقام به شمار مى‏ آمد. بین بزرگان قم، از نظر حفظ احادیث و کثرت معلومات مثل و مانندی نداشت و در حدود سیصد اثر تالیفى از خود به یادگار گذاشته است. او علاوه بر تربیت شاگردانی همچون شیخ مفید، دارای تالیفات ارزشمندی از جمله : من لا یحضره الفقیه‏ و خصال‏ است. آرامگاه شیخ صدوق در شهر ری است . نقل شده است جسد شیخ پس از گذشت بیش از 800 سال سالم ماند.مرحوم آیت‌الله مرعشی نجفی در این‌باره چنین بیان می‌دارند: مرحوم پدرم، می‌فرمودند: «من دست آن بزرگوار را ( هنگام مرمت قبر ) بوسیدم و دیدم که تقریباً پس از نهصد سال که از مرگ و دفن شیخ صدوق می‌گذرد، دست ایشان، بسیار نرم و لطیف بود.(پایگاه اطلاع رسانی حدیث شیعه -www.hadith.net)

**********************************

احکام عبادی

س : آيا اثر کم رنگ خون که بعد از شستن بر لباس باقى مى‏ ماند، نجس است؟

 ج: اگر عين خون نباشد و فقط رنگ آن باقى مانده باشدکه با شستن از بین نمی رود، پاک است. (اجوبه الاستفتائات. س 268)

س : آيا در صحّت‏ وضو شرط است که آب بر همه قسمت‏هاى دست جريان پيدا کند يا آنکه کشيدن دست تر بر آن کافى است؟
 ج: صدق شستن منوط به رساندن آب به تمام عضو است. هرچند به وسيله دست کشيدن باشد. ولى مسح اعضاء با دست مرطوب به تنهايى کافى نيست.(اجوبه الاستفتائات. س 124)

**********************************

احکام خمس

س : معاشرت با مسلمانانى که به امور دينى به‌خصوص نماز و خمس پاي بند نيستند، چه حکمى دارد؟ آيا غذا خوردن در خانه‏ هاى آنان اشکال دارد؟ در صورت اشکال داشتن، کسى که چندين بار اين کار را انجام داده، چه حکمى دارد؟
ج:  اگر معاشرت با آنان مستلزم تأييد ايشان در عدم التزام به امور دينى نباشد، اشکال ندارد، مگر آنکه ترک معاشرت با آنان مؤثر در اهتمام ايشان به امور دينى باشد که در اين صورت واجب است که معاشرت به‌طور موقت از باب نهى از منکر ترک شود، ولى استفاده از اموال آنان از قبيل غذا و مانند آن، تا يقين به تعلّق خمس به آن نداشته باشيد، اشکال ندارد.( اجوبه الاستفتائات.س 933)
 

**********************************

احکام پزشکی

س: آيا جايز است انسان بعضى از اعضاى بدنش (مثل کليه) را به شخصى که به آن نياز دارد، بفروشد؟
 ج: اگر آن عضو از اعضايى باشد که برداشتن آن از بدن خطر و يا ضرر قابل ملاحظه‏اى براى اهداء کننده عضو نداشته باشد، اشکال ندارد. (اجوبه الاستفتائات. س 1518 )

**********************************

احکام سازمانی

س:چندين سال است که مقدارى از اموال مربوط به بيت‌المال نزد من است و اکنون مى‌خواهم خود را برئ‏الذمّه نمايم، وظيفه من چيست؟

ج: اگر آنچه که از اموال بيت‏المال نزد شماست، از اموال دولتى مختص به اداره خاصى از اداره‏هاى دولتى باشد، بايد در صورت امکان به همان اداره برگردانيد و الا بايد به خزانه عمومى دولت تحويل بدهيد. (اجوبه الاستفتائات. س 1955 )

**********************************

احکام اداری

س:مؤسسه دولتى که در آن مشغول به کار هستم مرا براى يک مأموريت دو ماهه به خارج از کشور فرستاد و مبلغى ارز به عنوان اجرت اين مأموريت به من داد که آن را از بانک مرکزى به قيمت بسيار ارزان تهيه نمودم، ولى به علل مشخصى مأموريت من بيشتر از يک ماه طول نکشيد، بعد از مراجعت نصف ارز باقى‌مانده را به قيمتى بسيار بيشتر از قيمت خريد فروختم و الآن مى‏خواهم با پرداخت آنچه بر عهده‏ام است به خزانه دولت، خود را برئ‏الذمّه نمايم، آيا مبلغى که براى خريد ارز پرداخته‏ام بر عهده من است يا مبلغى که با فروش آن بدست آورده‏ ام؟
ج: اگر آن اجرت براى روزهاى مأموريت به شما داده شده باشد، ضامن مبلغى که نسبت به روزهاى باقى‏مانده زياد آمده، مى‏ باشيد و بايد عين آن و يا معادل قيمت کنونى آن را به دولت برگردانيد. (اجوبه الاستفتائات. س 1640)

**********************************

احکام اقتصادی

س:ملاک معامله ربوى چيست؟ آيا اين سخن که ربا فقط در قرض محقق مى‏شود نه در موارد ديگر، صحيح است؟   

ج: ربا در معامله هم محقق مى‏شود همانگونه که در قرض ممکن است تحقّق پيدا کند و رباى در معامله عبارت است از فروش کالايى که مکيل و موزون باشد در برابر کالاى همجنس آن به مقدار زيادتر. (اجوبه الاستفتائات.س 1621 )    

**********************************

  احکام تراشیدن ریش

س:  آيا تراشيدن ريش، فسق محسوب مى‏شود؟

ج:  تراشيدن ريش بنا بر احتياط ،حرام است و احوط اين است که احکام و آثار فسق بر آن مترتّب مى‏شود. . (اجوبه الاستفتائات.س 1414 )