امام صادق عليه السلام :لايَزالُ المُؤمِنُ يُورِثُ أَهلَ بَيتِهِ العِلمَ وَ الدَبَ الصّالِحَ حَتّى يُدخِلَهُمُ الجَنَّةَ جَميعا؛ / (مستدرك الوسايل، ج12)
مؤمن همواره خانواده خود را از دانش و ادب شايسته بهره مند مى سازد تا همه آنان را وارد بهشت كند.
*********************************
قله های فقه شیعه - ملا حسینقلی همدانی
فقیه نامدار و عارف بزرگ آخوند ملا حسینقلی همدانی که نسبش به جابر بن عبدالله انصاری صحابی مشهور پیامبر ـ ص ـ می‌رسد در سال ۱۲۳۹ هـ . ق چشم به جهان گشود. ایشان دروس سطح را در مدرسه مروی تهران آموخت و سپس علاقه به حکمت و علوم عقلی او را به شهر سبزوار کشاند. او در مکتب فیلسوف بزرگ و پرآوازه ایرانی، ملا هادی سبزواری شرکت کرد و از خرمن پرفیض آن حکیم عارف بهره برد. استاد شهید مرتضی مطهری (ره) در این زمینه می‌گوید: «بزرگترین حسنه حکیم سبزواری، مرحوم حکیم ربانی، عارف کامل الهی، فقیه نامدار، آخوند ملا حسینقلی همدانی ـ قدس سره ـ است. وی بعد از آن که از انفاس قدسی و رهنمودهای علمی و معنوی ملا هادی سبزواری ذخیره‌ها اندوخت، راهی نجف گردید و درحلقه درس شیخ مرتضی انصاری (ره) شرکت نمود و به آن پایه از مقام فقهی رسید که او را از «اکابر فقهاء شیعه» قلمداد کردند. وی بعد از ارتحال شیخ انصاری، به تدریس درس خارج فقه و اصول پرداخت. آخوند علاوه بر تحصیل فقه و اصول و علوم رایج حوزه، به تهذیب نفس و کسب کمالات معنوی پرداخت و در درس آیت الله آقا سید علی شوشتری که بزرگترین مربی اخلاق و عرفان آن عصر بود، شرکت کرد. ملا حسینقلی همدانی به توصیه استادش شوشتری تدریس اخلاق و عرفان را برای تربیت نفوس مستعد آغاز نمود. محفل درس او حال و هوای دیگری داشت و فضای آن آکنده از عطر معنوی و روحانیت بود. آخوند شاگردانی پرورش داد که ستارگان زینت بخش آسمان علم و فضیلت شمرده می‌شود . شخصیت هایی مانند:میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، سید جمال الدین اسدآبادی، و سید مرتضی کشمیری از جمله این شاگردان هستند.آخوند همدانی در جلوگیری از انحرافات نقشی به سزا داشت. او با کسانی که به عنوان عرفان و سیر و سلوک، صوفی گری می‌کردند و از جاده مستقیم شریعت منحرف می‌شدند، شدیداً مقابله می‌کرد؛ زیرا معتقد بود که کوچک‌ترین لغزش و انحراف از صراط مستقیم شرع، دوری از حضرت حق را به دنبال خواهد داشت. سرانجام آن حکیم فرزانه پس از عمری تلاش در راه کمال و تربیت انسانهای صالح، در تاریخ ۲۸ شعبان ۱۳۱۱ هـ . ق در کربلا ندای پروردگارش را لبیک گفت و در جوار رحمت حق آرمید. پیکر شریف آن مرحوم در صحن مطهر امام حسین ـ علیه السلام ـ به خاک سپرده شد. به نقل از فقهای نامدار شیعه
*********************************
احکام اداری
س : اگر کارکنان ادارات و مؤسسات در محل کار خود ارتکاب تخلفات ادارى و شرعى را توسط مسئولين مافوق مشاهده کنند، چه وظيفه اى دارند؟ اگر کارمندى خوف داشته باشد که در صورت مبادرت به نهى از منکر ضررى از طرف مسئولين بالاتر متوجه او شود، آيا تکليف از او ساقط مى شود؟
ج: اگر شرايط امر به معروف و نهى از منکر وجود داشته باشد، بايد امر به معروف و نهى از منکر کنند، در غير اين صورت تکليفى در آن مورد ندارند. همچنين با وجود خوف از ضرر قابل توجه هم تکليف از آنان ساقط مى شود، اين حکم در مواردى است که حکومت اسلامى حاکم نباشد. ولى با وجود حکومت اسلامى که اهتمام به اجراى اين فريضه الهى دارد، بر کسى که قادر بر امر به معروف و نهى از منکر نيست، واجب است که نهادهاى مربوطه را که از طرف حکومت براى اين کار اختصاص يافته اند، مطلع نمايد و تا کنده‌شدن ريشه هاى فاسد که فسادآور هم هستند، موضوع را پيگيرى کند.
*********************************
احکام عبادی
س: اگر چيزهايى مثل خاک، گچ، سنگ که تيمم بر آنها صحيح است، به ديوار چسبيده باشند، آيا تيمم بر آنها صحيح است يا آنکه حتماً بايد بر روى زمين باشند؟
ج: در صحّت تيمم، بودن آنها بر روى زمين شرط نيست.
س: کسی که نمی داند تسبیحات اربعه را در رکعت سوم و چهارم نماز سه مرتبه گفته یا بیشتر و یا کمتر، چه حکمی دارد؟
ج: یک مرتبه نیز کفایت می کند و چیزی بر او واجب نیست، و تا به رکوع نرفته می تواند بنا را بر اقلّ گذاشته و تسبیحات را تکرار نماید تا یقین کند که آن را سه مرتبه گفته است.
س: در نماز جماعت آيا واجب است نيّت كنيم به فلان امام جماعت يا امام جماعت حاضر اقتدا مى‌كنيم؟
ج) بايد امام را معين نماييد ولى دانستن اسم او لازم نيست مثلاً اگر نيّت كنيد: «اقتدا مى‌كنم به امام حاضر» نمازتان صحيح است
*********************************
احکام سازمانی
س: تعدادى گزارش کتبى راجع به اختلاس اموال دولتى توسط يکى از کارمندان دريافت گرديده که بعد از انجام تحقيقات در مورد اين اتهام، صحّت بعضى از آن گزارشها براى ما آشکار شده است. ولى هنگام تحقيق از فرد متهم خود او همه اتهامات را انکار مى کند، آيا ارسال اين گزارشات به دادگاه با توجه به اينکه باعث از بين رفتن آبروى شخص مى شود، جايز است يا خير؟ و بر فرض عدم جواز، اشخاصى که ازاين مسأله مطلع هستند چه تکليفى دارند؟
ج: اگر فردى که مسئول حمايت و حفظ بيت المال و اموال دولتى است از اختلاس آن اموال توسط يکى از کارمندان يا غير او مطلع شود، از نظر شرعى و قانونى مکلّف است براى احقاق حق، اطّلاعات خود را در اين زمينه به نهادهاى مربوطه ارائه دهد و ترس از بين رفتن آبروى متهم از نظر رسمى مجوّزى براى کوتاهى از احقاق حق جهت حفظ بيت‌المال محسوب نمى شود و افراد ديگر، گزارشات خود را مستنداً به مسئولين مربوطه ارائه دهند تا ايشان بعد از تحقيق و تفحّص و اثبات مطلب، اقدام نمايند.
*********************************
احکام اقتصادی
س: مبلغى پول از بانک به عنوان مضاربه گرفتم، آيا جايز است از مال مضاربه براى خريد خانه استفاده کنم؟
ج: سرمايه مضاربه امانتى از طرف مالک آن در دست عامل است و او حق ندارد تصرّفى در آن کند مگر براى تجارت با آن به همان صورتى که توافق کرده اند، در نتيجه اگر آن را به‌طور يکجانبه در کار ديگرى مصرف نمايد، در حکم غصب است.
س: معمول است که برای اجاره خانه مقداری پولِ پیش پرداخت می کنند، اگر این پول از منابع کسب باشد، و چند سال در نزد صاحب خانه بماند آیا پس از دریافت بلافاصله باید خمس آن پرداخت شود و در صورتی که بخواهد با همان پول در جای دیگر منزل اجاره کند، چطور؟
ج: خمس تعلّق می‌گیرد ولی اگر به این پول برای اجاره منزل نیاز دارد می‌تواند مهلت بگیرد و پس از رفع نیاز پرداخت نماید.
*********************************
احکام اجتماعی
س: آيا جايز است دانشجويان يکى از مراکز آموزشى گزارش‌هايى از منکراتى را که مشاهده مى کنند به مسئولين فرهنگى ارائه دهند تا از ارتکاب آنها جلوگيرى شود؟
ج: اگر گزارشها راجع به امور علنى باشد و عنوان تجسّس و غيبت بر آنها صدق نکند، اشکال ندارد و بلکه در صورتى که جزء مقدمات نهى از منکر باشد واجب است.
*********************************
احکام تقليد
س: بعد از احراز صلاحيت مجتهدى براى مرجعيت تقليد به وسيله شهادت دو فرد عادل، آيا لازم است در اين‌باره از اشخاص ديگر نيز تحقيق کنم؟
ج: شهادت دو فرد عادل و اهل خبره بر صلاحيت و جامع‌الشرايط بودن مجتهد براى جواز تقليد از او کافى است و تحقيق از افراد ديگر لازم نيست.
*********************************
واژه شناسی فقهی
عامل: كسی كه به واسطه مضاربه، جعاله و مانند آن، متصدی كارهای ديگری می‌شود.كسی كه متصدی جمع آوری، حسابرسی، تقسيم و ساير امور مربوط به زكات است.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری-بخش استفتائات