پیامبر اکرم (ص) : إذا جاءَ المَوتُ لِطالِبِ العِلمِ وهُوَ عَلى هذهِ الحالَهِ ماتَ وهُوَ شَهیدٌ. / منتخب میزان الحکمه : 398
هر گاه جوینده دانش در حال آموختن علم مرگش فرا رسد ، شهید مرده است .
*********************************
قله های فقه شیعه - آیت الله میرزای قمی (ره)
میرزا ابوالقاسم بن حسین جیلانی قمی، معروف به میرزای قمی از بزرگان و نام آوران فقه شیعه است. وی دارای استعداد سرشار و خدادادی بود که از كودكی آثار نبوغ در چهره او دیده می‌شد و از آینده درخشان وی حكایت می‌كرد. میرزا مقدمات تحصیل خود را در محضر پدر بزرگوار گذراند و بعدها برای ادامه تحصیل به خوانسار مسافرت كرد و از محضر آقا سید حسین خوانساری كه از بزرگان علمای آن عصر و از محققان علم رجال بود فقه و اصول را آموخت و در این زمینه به مقام والایی ازعلم و كمال نایل گردید. وی برای تكمیل تحصیلات و فراگیری بیشتر، رهسپار كشور عراق شد و در جوار آستان مقدس حضرت امام حسین ـ علیه السّلام ـ اقامت گزید .در این دوران مدتی از محضر آیت الله وحید بهبهانی كه در آن روزها استاد كرسی فقاهت بود به شاگردی پرداخت و از مشعل علم و سرچشمه كمال آن استوانه بزرگ علمی كسب نور كرد و از آن جناب به گرفتن اجازه اجتهاد و نقل روایت نایل آمد. میرزای قمّی پس از اقامت طولانی، در حوزه علمیه کربلا و فراگیریهای شایسته از آن مهد دانش و معرفت به منظور انجام رسالت مهم دینی به زادگاه خویش بازگشت ولی چون در آنجا طالب علم و محصل چندانی وجود نداشت به ناچار به قم مهاجرت كرد و از بركت حضرت فاطمه معصومه ـ علیه السّلام ـ در مدت زمانی اندك رشد و ترقی شایانی كرد و شهرت عالم گیر یافت و ریاست و مرجعیت شیعه به وی رسید. او پس از آن به كار تألیف و تصنیف، تدریس و صدور فتوا، و تبلیغ و ترویج دین پرداخت و مسجد جامع شهر را برای اقامه نماز جمعه و نماز جماعت برگزید. فتحعلی شاه قاجار در این ایام بود كه در نخستین سفرش به قم به فضایل اخلاقی و کمالات نفسانی و مراتب فضل میرزا پی برد و برای زیارت او به مسجد جامع شهر آمد و در شمار مأمومین وی قرارگرفت و نماز ظهر و عصر را به آن بزرگوار اقتدا كرد و در نخستین ملاقات حلقه ارادت و محبّت آن جناب را به گردن افكند. شخصیت هایی مانند وحید بهبهانی، علامه مازندرانی و سید بحرالعلوم از استادان میرزای قمی بودند. او شاگردان زیاد و برجسته ای را تربیت نمود که برخی از آنها عبارتند از سید محمد باقر شفتی اصفهانی ، سید محمد مهدی خوانساری، شیخ اسدالله شوشتری . میرزای قمی در اكثر علوم اسلامی چون فقه و اصول و کلام و علم معانی و بیان و غیر آنها تألیفات و تصنیفات ارزنده و بی‌سابقه‌ای از خود به یادگار گذاشته است كه هر یك از آنها بیانگر نبوغ فكری و احاطه علمی افزون و حسن سلیقه اوست. برخی از آثار قلمی او عبارتند از :قوانین الاصول، حاشیه بر زبدة الاصول شیخ بهائی، حاشیه بر تهذیب الاصول علامه حلی ، رساله‌ای در اصول الدین و... میرزای قمی سرانجام در هشتاد سالگی دعوت حق را لبیك گفت . پیكر این مرد بزرگ در قبرستان شیخان قم به خاك سپرده شد.
(منبع: کتاب فقهای نامدار شیعه)
*********************************
احکام خانواده
س: برادر من مسائل شرعى و اخلاقى را رعايت نمى کند و تاکنون نصيحت در او تأثيرى نداشته است، وظيفه من هنگام مشاهده رفتارهاى او چيست؟
ج: واجب است از اعمال خلاف شرع وى اظهار تنفر کنيد و او را به هر روش برادرانه اى که مفيد و مؤثر مى دانيد، موعظه کنيد، ولى قطع رحم، جايز نيست.
*********************************
احکام طهارت
س: خونى که همراه گوشت و مرغى که از قصابى يا مرغ فروشى مى‌خريم چه حكمى دارد؟
ج: اگر ندانيد از نوع خون پاک يا نجس است، محکوم به طهارت است.
س: اگر کسى احتمال بدهد يا يقين داشته باشد که در همراهى با يک گروه کوهنوردى، به جايى خواهد رسيد که آبى براى طهارت و وضو پيدا نخواهد کرد و وقت نماز هم مى گذرد، آيا مى‌تواند به اين برنامه کوهنوردى برود يا نبايد برود؟ ضمنا اين موضوع در اکثر برنامه‌هاى کوهنوردى، وجود دارد.
ج: اگر قبل از وقت نماز عازم كوهنوردى شود، اشكال ندارد و چنانچه در وقت نماز آب براى وضو پيدا نكند و با تيمم نماز بخواند، مانع ندارد.
*********************************
احکام نماز
س: اگر شخصى به اشتباه گمان برد که وقت نماز صبح تمام شده و نماز خود را به نيّت قضا بخواند و هنگام نماز ظهر بفهمد که نماز صبح قضا نشده بود، حکم نمازى که خوانده چيست؟
ج: اگربه قصد وظيفه فعليه و آنچه برعهده او مى‌باشد نماز را خوانده، صحيح است.
س: آيا در پايان وقت شرعى نيمه شب، نماز عشا قضا مى‌‌شود؟
ج: واجب است نماز عشا را تا قبل از نيمه شب شرعى بخوانند و بعد از آن تا قبل از اذان صبح به قصد قربت بجا آورده و نيت ادا و قضا نكنند.
*********************************
احکام اقتصادی
س: مبلغى پول از بانک به عنوان مضاربه گرفتم، آيا جايز است از مال مضاربه براى خريد خانه استفاده کنم؟
ج: سرمايه مضاربه امانتى از طرف مالک آن در دست عامل است و او حق ندارد تصرّفى در آن کند مگر براى تجارت با آن به همان صورتى که توافق کرده اند، در نتيجه اگر آن را به‌طور يکجانبه در کار ديگرى مصرف نمايد، در حکم غصب است.
س: اگر شخصی خانه خود را فروخته و پول آن را برای استفاده از سود آن در بانک بگذارد و سپس سال خمسی اش فرا برسد، چه حکمی دارد؟ و اگر این پول را برای خرید خانه، پس‌انداز نماید، چه حکمی دارد؟
ج: اگر خانه را از درآمد سالانه شغلى براى سکونت و به حساب مخارج سالانه، ساخته يا خريده و بعد از سال خمسى آن را فروخته باشد، پول فروش آن در هر صورت خمس ندارد.
*********************************
احکام سازمانی
س: اگر فرمانده ، رئیس یا مدیر، به جای اعمال تنبیهات انضباطی که در آیین نامه تصریح شده است، به نیروی متخلف، اهانت کند یا تنبیهات خود ساخته از قبیل حمل کوله پشتی پر از سنگ و شن برای مدتی معین ، یا خبردار به مدت چند ساعت و... برای او مقرر کند، حکمش چیست؟
ج: تنبیه نیروها هر چند متخلف باشند، جایز نیست و موجب ضمان است، جز تنبیهاتی که قوانین و مقررات انضباطی مشخص کرده یا حاکم شرع دستور داده است.
*********************************
احکام اجتماعی
س: امر و نهى زنانى که حجاب کامل ندارند، چه حکمى دارد، و در صورتى که انسان هنگام نهى زبانى از تحريک شهوت خود بترسد، چه حکمى دارد؟
ج: نهى از منکر متوقف بر نگاه با ريبه به زن نامحرم نيست، و بر هر مکلفى واجب است که از حرام اجتناب کند، به‌خصوص زمانى که مبادرت به انجام فريضه نهى از منکر مى کند.
*********************************
واژه شناسی فقهی
فی سبیل الله: در راه خدا. به هركار خيری گفته می شود كه نفعش به اسلام يا عموم مسلمانان می‌رسد؛ مانند ساختن مسجد، پل، جادّه و ...
منبع: پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری-بخش استفتائات