پیامبر اکرم (ص) :من طلب العلم تکفّل اللَّه برزقه. / نهج الفصاحه
هر که علم جوید خدا عهده دار روزى او شود.
*********************************
قله های فقه شیعه - آیت الله العظمی سید احمد خوانساری (ره)
آیت الله العظمی آقای حاج سید احمد خوانساری از اعاظم علما و فقها و مجتهدین و یکی از مراجع بزرگ تقلید شیعه در قرن چهاردهم است که در خوانسار متولد شد.وی در فقه و اصول و کلام و علوم معقول از محققین برجسته شمار می رفت. استعداد فوق العاده، عقل، ذکاوت و کیاست و سیاست و فطانت ایشان زبانزد خاص و عام بود و همه اورا به تقوی و فقاهت می ستایند. صبر و حوصله و شکیبایی بی اندازه وقار و متانت و تواضع بی حد . سکوت و ملکات و سجایای فاضله انسانی چندین امتیاز این عالم بی نظیر بود. این عالم ربانی وفقیه سبحانی پس از رشد و طی مقدمات دروس حوزه به اصفهان مهاجرت نموده وسپس رهسپار نجف اشرف شد. خوانساری از محضر بزرگانی همچون آخوند خراسانی، سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، میرزا محمد حسین نائینی، شیخ عبدالکریم حائری و.. بهره های فراوان برد. ایشان علاوه بر فقه و اصول در فلسفه و حکمت، هندسه و ریاضیات و تاریخ صاحب نظر بود و بسیار تبحّر داشت. شیخ عبدالکریم حائری موسس حوزه علمیه قم درباره وی می‌گوید: "اجتهاد را به هر معنی تفسیر کنیم، آقای خوانساری مجتهد است و عدالت را به هر گونه معنی کنیم، او عادل است". آیت الله حاج سید احمد خوانساری در طول بیش از 60 سال تدریس شاگردان ارزشمندی همچون شهید سید موسی صدر، شهید مرتضی مطهری و .. را پروش دادند. کتاب جامع المدارک در 6 جلد، العقائد الحقه و تعلیقه بر عروه الوثقی و... از مهم ترین آثار ایشان است. پس از رحلت آیت الله بروجردی گروه بسیاری از ایران و سایر کشورها به سوی ایشان رو آورده و مرجعیتش را پذیرفتند، آیت الله سید احمد خوانساری در اعلامیه ای با رفراندوم رژیم شاه مخالفت نمود و شرکت در آن را در حکم محاربه با امام زمان(عج) دانست و یا در پی بازداشت امام خمینی(ره) در خرداد 42 ایشان به این عمل اعتراض و به ملاقات امام خمینی (ره) وآیت الله قمی به پادگان عباس آباد تهران تشریف بردند و نیزدر پی تبعید امام به ترکیه ایشان داماد خود مرحوم آیت الله سید فضل الله خوانساری را به ترکیه فرستاد تا با امام (ره) ملاقات و در تسهیلات امور اقدام نماید. پس از تبعید امام (ره) به عراق در مهر 1344 تلگرافی از سوی ایشان به نجف مخابره و سلامتی و موفقیت امام را از خداوند مسئلت نمودند. امام خمینی(ره) برای مقام علمی و معنوی ایشان ارزش و احترام فراوانی قائل بود و در رحلتش فرمود: این عالم جلیل بزرگوار و مرجع معظم که پیوسته در حوزه های علمیه و مجامع متدیّنه، مقام رفیع و بلندی داشت و عمر شریف خود را در راه تدریس و تربیت و علم و عمل به پایان رسانده حق بزرگی بر حوزه ها دارد. چه که با رفتار و اعمال خود و تقوا و سیره خویش پیوسته در نفوس مستعدّه مؤثّر و موجب تربیت بود. سرانجام این مرجع بزرگ شیعه پس از عمری با برکت و سرشار از خدمات علمی و دینی در سال 1363 به دیدار معبود شتافت.
(منبع: پایگاه اطلاع رسانی حوزه)
*********************************
احکام اقتصادی
س: اگر شخصی بدون تقاضای بدهکار، قرض او را بپردازد، آیا واجب است بدهکار عوض آنچه را که او پرداخت کرده بپردازد؟
ج: کسی که بدون تقاضای بدهکار اقدام به پرداخت بدهی او نموده است، حق مطالبه عوض آن را ندارد و بر بدهکار هم پرداخت عوض آنچه که آن شخص پرداخته است واجب نيست.
س: آیا اجازه میفرمایید که افرادی خودشان سهم سادات را به سادات فقیر بدهند؟
ج: کسی که سهم سادات بر عهده اوست، واجب است در پرداخت آن به مستحقين اجازه بگيرد.
*********************************
احکام فرهنگی
س: آیا گوشدادن به اخبار و برنامه های علمی و فرهنگی رادیوهای خارجی جایز است؟
ج: در صورتى که موجب انحراف و فساد نشود، جايز است.
س: خواندن مرثیه و مدیحههایی که شنوندگان را در جشن های تولد ائمه(علیهم‌السلام) و عید مبعث به گریه بیندازد چه حکمی دارد؟ ریختن پول بر سر حاضرین چه حکمی دارد؟
ج: خواندن مرثيه و مديحه در جشن های اعياد دينی اشکال ندارد و پاشيدن پول بر سر حاضرين هم بدون اشکال است بلکه اگر به قصد اظهار شادی و سرور و شادکردن قلوب مؤمنين باشد، ثواب هم دارد.
*********************************
احکام عبادی
س: کسی که همیشه در وضویش شک میکند، چگونه میتواند به مسجد برود و نماز بخواند و به قرائت قرآن کریم و زیارت معصومین(علیهم‌السلام) بپردازد؟
ج: شک در بقاى طهارت بعد از وضو اعتبار ندارد، و تا يقين به نقض وضو پيدا نکرده است مىتواند با آن نماز بخواند و قرآن قرائت کند و به زيارت برود.
س: در مسح سر و پا، آیا مسح با سر انگشت کافی است یا می‌بایست با کف دست مسح نمود؟
ج: مسح با رطوبت باقیمانده در کف دست انجام می شود و فرقی بین سر انگشت و سایر کف دست نیست.
س: آیا وقت نماز به مجرد شروع اذان آغاز میشود؟ یا این که باید صبر نمود تا اذان تمام شود و سپس شروع به خواندن نماز کرد؟ آیا روزهدار جایز است به مجرد شروع اذان افطار نماید یا این که باید صبر کند تا اذان تمام شود؟
ج: اگر اطمينان حاصل شود که اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده، صبر کردن تا پايان اذان لازم نيست.
*********************************
احکام سازمانی
س: ادای تکلیف واجب مهم تر است یا دستور فرمانده؟
ج: از آنجا که در جمهوری اسلامی هیچ فرمانده و مدیری نمی تواند دستور خلاف شرع مقدس صادر کند، علی القائده بین تکلیف شرعی و دستور فرمانده نباید تعارض وجود داشته باشد و فرماندهان موظف هستند دستوراتشان را با رعایت احکام شرعی و قوانین و مقررات اسلامی صادر نمایند.
س: اگر مسئولان در امور معیشتی غفلت کنند و نیروها بر اثر آن دچار انجام کارهای خارج از عرف شوند. آیا انجام دادن این کارها از نظر جناب عالی صحیح است؟
ج: بر فرماندهان واجب است امور حقوقی و معیشتی کارکنان را مطابق با قانون و مقررات استخدامی تامین نمایند. بر کارکنان نیز لازم است شئون نیروهای مسلح را حفظ کرده از هر گونه کاری که بر خلاف مقررات باشد، اجتناب ورزند.
*********************************
احکام سازمانی
س: ادای تکلیف واجب مهم تر است یا دستور فرمانده؟
ج: از آنجا که در جمهوری اسلامی هیچ فرمانده و مدیری نمی تواند دستور خلاف شرع مقدس صادر کند، علی القائده بین تکلیف شرعی و دستور فرمانده نباید تعارض وجود داشته باشد و فرماندهان موظف هستند دستوراتشان را با رعایت احکام شرعی و قوانین و مقررات اسلامی صادر نمایند.
س: اگر مسئولان در امور معیشتی غفلت کنند و نیروها بر اثر آن دچار انجام کارهای خارج از عرف شوند. آیا انجام دادن این کارها از نظر جناب عالی صحیح است؟
ج: بر فرماندهان واجب است امور حقوقی و معیشتی کارکنان را مطابق با قانون و مقررات استخدامی تامین نمایند. بر کارکنان نیز لازم است شئون نیروهای مسلح را حفظ کرده از هر گونه کاری که بر خلاف مقررات باشد، اجتناب ورزند.
*********************************
احکام خانواده
س: آیا رقصیدن در جشن عروسی فرزندان جایز است هرچند توسط پدران یا مادران در مجالس عروسی فرزندانشان باشد؟
ج. اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است. هرچند توسط پدران و مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد.
س: آيا اگر مرد و زنى متوجه شوند كه عقدشان اشتباه بوده بايد دوباره بخوانند؟
ج: در صورت اطمينان به بطلان عقد، بايد آن را بطور صحيح انشاء کنند.
*********************************
احکام اجتماعی
س: مستدعى است حدود ارتباط مردان و زنان مسلمان با يكديگر در عرصه جامعه را بيان فرماييد.
ج: بر هر زن و مرد مكلفى شرعاً واجب است در تماس و نشست و برخاست با جنس مخالف حريم ضوابط شرعى و مقررات اسلامى را دقيقاً مراعات نمايند و از هرگونه عمل و رفتارى كه آميخته به ريبه و يا موجب ترتب فتنه و فساد باشد، جداً احتراز نمايند.
*********************************
واژه شناسی فقهی
معامله ی غرری: معامله‌ای كه اوصاف كالای مورد معامله مشخص نباشد؛ مثل اينكه شخصی خانه‌ای را كه اصلاً نديده و اوصاف آن را هم نشنيده است، بخرد يا بفروشد.
منبع: پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری-بخش استفتائات