سراج اندیشه

حرکت علمی بدون گلایه مندی فرق اسلامی
بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در کنگره نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی 97/2/22
و ما باید در همه‌ی حرکتها و در همین حرکت علمی ای که شما مشغول هستید، بدقت مراقبت کنیم که حاشیه‌ای، شائبه ای به وجود نیاید که موجب اختلاف، موجب انشقاق، موجب جدایی، موجب گلایه‌مندی فِرَق اسلامی از یکدیگر بشود؛ چون این چیزی است که دشمنان میخواهند. پس یک مسئله، مسئله‌ی اتحاد امّت اسلامی است که ان‌شاءالله به نظر ما در این حرکت، بخش قابل توجّهی از آن تأمین خواهد شد.
 

مراقبت ازحرکت علمی و ممانعت از به وجود آمدن حاشیه، شائبه و گلایه مندی فِرَق اسلامی از یکدیگر
بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در کنگره «نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی» 97/2/22
و ما باید در همه‌ی حرکت ها و در همین حرکت علمی ای که شما مشغول هستید، بدقت مراقبت کنیم که حاشیه‌ای، شائبه ای به وجود نیاید که موجب اختلاف، موجب انشقاق، موجب جدایی، موجب گلایه‌مندی فِرَق اسلامی از یکدیگر بشود؛ چون این چیزی است که دشمنان می خواهند. پس یک مسئله، مسئله‌ی اتحاد امّت اسلامی است که ان‌شاءالله به نظر ما در این حرکت، بخش قابل‌توجّهی از آن تأمین خواهد شد.
 

ما باید مرز اکتشاف و دانش را توسعه بدهیم
بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی97/7/25
جلو بردن مرزهای دانش. امروز دانش در سطح بشری- نه در سطح کشور- در یک مرزهای مشخّصی قرار دارد؛ خب، ما سهم ایفا کنیم در شکستن این مرزها و جلو رفتن، مرزها را گسترده کردن. در این مورد سهم ما در این قرون اخیر بسیار کم بوده؛ می توانیم سهم داشته باشیم. نیروی بخار را دیگران کشف کردند، نیروی الکتریسیته را دیگران کشف کردند، اختراعات جدید را دیگران راه انداختند؛ ما [هم] سهم باید داشته باشیم؛ ما باید مرزهای دانش کشور را باز کنیم، برویم جلو. این طبیعت خداداد، نیروهای بسیار زیادی دارد. نخبگان ما بنشینند فکر کنند، نیروهای جدیدِ طبیعت را کشف کنند. این الکتریسیته از اوّل خَلق این عالم؛ وجود داشت، نمی دانستیم، انسانها نمی دانستند و از آن استفاده نمی کردند؛ بعد اتّفاقاً یک مغز برتری، یک فکر نخبه‌ای این را کشف کرد؛ حالا شده محور همه‌ی تمدّن بشری؛ چه اشکال دارد که شما فکر کنید که ده بیست نیروی دیگر در طبیعت وجود دارد که به همین اندازه می تواند در زندگی بشر و پیشرفت بشر و خوشبختی بشر تأثیر بگذارد؟ خب یک تعدادی از این نیروهای نهفته و از این امکانات نهفته را نخبه‌های ما باید کشف کنند. ما باید مرز اکتشاف و دانش را توسعه بدهیم؛ پس نخبه را از این نظر هم نگاه می کنیم. ببینید! [اینکه] من برای نخبه ارزش قائلم، احترام قائلم، با توجّه به این نگاه‌ها است. نخبه‌ی ما، هم در وضع زندگی، هم در وضع برنامه‌ریزی، هم در وضع پیشرفت کشور، هم در وضع پیشرفت بشریّت می تواند اثرگذار باشد.
 

همکاری بخش های صنایع با دانشگاه در پیشرفت کشور
بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی97/7/25
صنایع دفاعی؛ صنایع دفاعی ما برجسته است. خوشبختانه یکی از بخش های بسیار خوبِ همکاری با دانشگاه، بخش صنایع دفاعی ما است، یعنی آنها با دانشگاه همکاری دارند؛ متأسّفانه دستگاه‌های دیگر -دستگاه‌های دولتی- کمتر همکاری دارند؛ آنها خوب همکاری دارند؛ صنایع دفاعی، موشک، پهپاد و غیره. صنعت مهمّ هسته‌ای با ابعاد گوناگونی که دارد. چند سال قبل از این -آن‌وقتی که هنوز نیروی هسته‌ای حقّ مسلّم ما بود- اینجا در همین حسینیّه نمایشگاه مفصّلی زدند؛ غالباً جوان [بودند]! من وارد شدم و شاید یکی دو ساعت در این نمایشگاه دور زدم؛ همه بچّه‌های جوان! همین هم‌ سن ‌های شماها. خب اینها را بچّه‌های دانشگاه درست کردند، دانشجوها درست کردند، فارغ ‌التّحصیل ‌ها درست کردند. فنّاوری رادار، صنایع هوافضا، علوم زیستی، زیست ‌فنّاوری، ده‌ها محصول پیشرفته در ساخت داروهای نوترکیب، فراورده‌های بیولوژیک، دانش و صنعت بسیار مهمّ سلّول های بنیادی، که یافته‌های علمیِ بسیار خوبی در سطوح بالای جهانی، بچّه‌های مرحوم شهید کاظمی (رحمة الله علیه) ایجاد کردند، درست کردند و آن یافته‌های علمی را تبدیل کردند به فنّاوری، از آن فنّاوری هم استفاده کردند برای درمان؛ الان سلّول‌های بنیادی یکی از کارهای مهمّ کشور است و کارهای بزرگی هم دارد انجام می دهد، دانشمند انش هم جزو دانشمند های بالای جهانی هستند. و از این قبیل؛ اینها همه خدمات دانشگاه‌ها است. بنابراین، دانشگاه‌ها را نبایستی متّهم کرد به اینکه در خدمت کشور نبوده ‌اند؛ نه، انصافاً دانشگاه‌ها در خدمت کشور بوده‌اند. البتّه نقص در کار دانشگاه‌ها زیاد است؛ همین برادران عزیز یا خواهران عزیزی که اینجا صحبت کردند، بعضی از اینها را، در خلال حرف هایشان گفتند.
بنده توصیه می کنم به اهتمام به پژوهش در همه‌ی سطوح؛ پژوهش را اهمّیّت بدهند. جدّی گرفتن ارتباط با صنعت؛ ارتباط دانشگاه و مجموعه‌ی صنعت -صنعت شامل صنایع کشاورزی و مانند اینها- خیلی موضوع مهمّی است؛ هم برای دانشگاه فوز عظیمی است، هم برای صنعت یک توفیق بزرگی است. باید کار به جایی برسد که هر پایان ‌نامه‌ای که یک دانشجویی در زمینه‌های گوناگون علمی تهیّه می کند، از همان اوّلی که این پایان ‌نامه می خواهد تشکیل بشود یک حامی داشته باشد، چه از بخش خصوصی، چه از بخش دولتی؛ ما باید به اینجا برسیم، کمااینکه الان در خیلی از کشورهای دنیا همین‌جور هم هست؛ در جلسه‌ی دفاع دانشجوها، صاحبان صنایعی که مرتبط با آن پایان ‌نامه است می‌آیند می‌نشینند، همان‌ جا آن دانشجویی را که دارد از پایان ‌نامه ‌اش دفاع می کند شکار می کنند، قرارداد را همان‌ جا می بندند، می روند از او استفاده می کنند. صنعت از دانشگاه می تواند خیلی استفاده کند، دانشگاه هم از صنعت می تواند خیلی استفاده کند؛ این کار هنوز آن‌جور که ما خواسته ‌ایم و گفته‌ایم نشده.
 

به روز نمودن نقشه جامع علمی و ارتباط با کشور هایی که در مسیر رشد جهشی هستند
بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی97/7/25
نقشه‌ی جامع علمی را پس از نُه سال بایستی به‌ روز کنند. البتّه نقشه‌ی جامع علمی خیلی خوب تهیّه شده، ولی الان نُه سال گذشته؛ این را بایستی تجدیدنظر کنند، به‌روز کنند، مسائل جدیدی هست که [باید] واردش بکنند و همه هم البتّه به آن اهمّیّت بدهند. ارتباط علمی با کشورهایی که در مسیرِ رشدِ جهشی قرار دارند، [یعنی] کشورهای آسیا. عمدتاً نگاه باید طرف شرق باشد؛ نگاه طرف غرب و اروپا و مانند اینها برای ما جز معطّل کردن، جز دردسر، جز منّت کشیدن و کوچک شدن هیچ اثری ندارد. باید نگاهمان طرف شرق باشد؛ کشورهایی هستند که می توانند به ما کمک کنند، می توانیم با چهره‌ی برابر با آنها مواجه بشویم، ما به آنها کمک کنیم، آنها هم به ما کمک کنند، تبادل علمی با آنها داشته باشیم.
 

تعامل دانشگاه با دولت درباره شناخت نیازها و اولوّیت ها
بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی97/7/25
تعامل با دولت درباره‌ی شناخت نیازها و اولویّت ها؛ یعنی تعامل دانشگاه بایستی با دولت این‌جوری باشد و کارهایی را که دولت نیاز دارد [انجام دهد]. این کاری که اخیراً چند گروه از اساتید درباره‌ی مسائل اقتصادی انجام دادند، بنده را واقعاً خوشحال کرد؛ این کارِ خیلی خوبی بود. حالا من نمی دانم دولت به آن توصیه‌ ها عمل می کند، نمی کند، چقدر عمل می کند، چقدر نمی کند -آن بحث دیگری است- امّا اینکه اساتید کشور، اقتصاددان‌ های کشور احساس مسئولیّت کنند [خوب است]. جمع های مختلف، بخصوص اساتید بسیجی، نامه ‌های متعدّد به ما نوشته‌اند -ما هم البتّه می فرستیم برای دولت، آنها باید اقدام کنند- به خود دولت نوشته‌اند، به رئیس‌جمهور محترم نوشته‌اند، درباره‌ی مسائل بانکی، مسائل نقدینگی کشور، مسائل ارز کشور، چه به ‌صورتِ دسته ‌جمعی، چه به‌ صورتِ فردی؛ تعدادی از جوان های نخبه و خوش‌فکر به ‌صورتِ فردی، راه‌حل و توصیه دادند که البتّه ما همه‌ی اینها را در دفتر گفته‌ایم بررسی کنند، جمع ‌بندی کنند و فرستاده بشود برای مسئولین اجرائی کشور که از آن استفاده کنند؛ اینها بسیار خوب است، این «تعریف رابطه‌ی بین دانشگاه و دولت» یکی از مسائل مهم است.


فضای علمی کشور باید فضای علمیِ ایرانی و اسلامی باشد
بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی 1398/7/17
ما نمی خواهیم دانشگاه ما تکرار و بازتولید فلان دانشگاه آمریکایی باشد؛ این را نمی خواهیم. علم را می خواهیم، شاگردی هم می کنیم، یاد می گیریم -یعنی از شاگردی کردن اصلاً‌ ننگمان نمی کند- امّا نمی خواهیم دانشگاه ما تکرار و بازتولید فلان دانشگاه آمریکایی در تهران یا در فلان شهر دیگر کشور باشد؛ نمی خواهیم همان فرهنگ، اینجا تقلید بشود. فضای علمی کشور باید فضای علمیِ ایرانی و اسلامی باشد. خوشبختانه الان همین جور هم هست؛ مجموعه‌های علمی پیشرفته‌ِی برجسته را که انسان مشاهده می کند -مثل همین هایی که حالا در دهان ها هست: سلول های بنیادی، نانو، زیست‌فنّاوری، هسته‌ای، غیره- غالباً [این] مجموعه‌ها دارای انگیزه‌های دینی هستند. چون دین، حرکت علمی را جهاد می داند دیگر؛ یک کار جهادی در واقع دارند انجام می دهند؛ این باید بر محیط علمی دانشگاه‌های کشور حاکم باشد. شرایط ما با شرایط آن کشوری که او هم یک دانشگاه پیشرفته‌ی برجسته‌ای دارد، متفاوت است. ما بایستی با فرهنگ خودمان، ایرانی زندگی کنیم، ایرانی باید بیندیشیم و فکر کنیم؛ و الگوی پیشرفت اسلامی ـ ایرانی را در زمینه‌ی مسائل علم هم حتماً بایستی رعایت بکنیم که این به نظر من بسیار مهم است. این را [هم] عرض بکنم که در تقلید از فرهنگ دانشگاه‌های برتر دنیا -دانشگاه‌های آمریکا، کانادا، جاهای دیگر- اگر بخواهیم آنها را تکرار کنیم، نوزایی علمی هم از بین خواهد رفت؛ این را هم توجّه داشته باشید. این نوآوری علمی و پیشرفت علمی و ابتکار علمی هم، با دنبال‌کردن راه این و آن از بین خواهد رفت.
ما به برکت اسلام یک راه سوّمی را به دنیا پیشنهاد کرده‌ایم؛ نه راه سوسیالیستی در اقتصاد و تبعات اقتصاد، نه راه لیبرال ـ دموکراسیِ غرب با تبعات و خصوصیّاتی که دنبالش هست؛ یک راه سوّمی ما داریم، این راهی که امروز کشور ما دارد می رود، راه سوّمی است. البتّه ما در آرایه‌های گوناگونِ این راه یک قدری کندی کرده‌ایم، کوتاهی کرده‌ایم لکن وقت زیادی نیست. چهل سال، زمان زیادی برای حرکت یک نظام و رسیدن به یک تمدّن نیست. کشورهای غربی که امروز مثلاً یک تمدّن جاافتاده‌ای دارند، چهار قرن، پنج قرن، با مشکلات دست و پنجه نرم کردند؛ چهل سال، زمان زیادی نیست. ما کم‌کاری داریم در این زمینه‌ها، منتها می توانیم این راه سوّم را درست معرّفی کنیم، درست مشی کنیم، درست حرکت کنیم و با عمل خودمان، با سخن منطقی خودمان، دلهایی را جذب کنیم به این سمت، به این راه -نه حالا لزوماً به خودمان یا به کشور خودمان- به این حرکت عظیم مهمّی که می تواند برای بشریّت سودمند باشد و از نفوذ فرهنگ غربی که روزبه‌روز دارد منحط‌تر می شود، نجات بدهیم کشورها را.
فرهنگ غربی از اوّل، مسیر غلطی را انتخاب کرد؛ امّا از اوّل به این انحطا‌ط نبود، از اوّل این جوری نبود. خیلی از مفاسد و بلیّاتی که امروز در فرهنگ غربی هست، صد سال پیش بلکه پنجاه سال پیش در کشورهای غربی وجود نداشت، بتدریج اینها را دائم اضافه کردند، وارد کردند. این چیزهایی که واقعاً انسان شرمش می‌آید درباره‌ِی آنها حرف بزند، رواج منکر و تعطیلِ معروف، امروز در کشورهای غربی هست. [البتّه] این حرف ما نیست که ما مخالف آنها هستیم؛ خیلی از دانشمندان خودشان، خیلی از مصلحین خودشان، متفکّرین خودشان اینها را می گویند، می نویسند؛ لکن یک جریانِ پُرقدرتِ سرمایه‌داری و قدرت‌طلبِ مخلوطِ صهیونیستی و استعماری و استکباری دارند پیش می برند این جریان را در آمریکا و به تبع آن در اروپا و در کشورهایی که تابع اینها هستند. ما اگر چنانچه بتوانیم درست عمل بکنیم، می توانیم بسیاری از جوامع را از نفوذ این فرهنگ، از رسوخ این فرهنگ، از حاکمیّت این فرهنگ نجات بدهیم.
 

کار سخت اگر با امید همراه باشد پیش خواهد رفت
بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی 1398/7/17
نکته‌ی بعدی، ایجاد امید است. من جدّاً در این زمینه اصرار می کنم؛ هم به شما، هم به اساتید، هم به پیشروان حرکت علمی که نگذارید امیدی که به وجود آمده به پیشرفت علمی در کشور، خدای نکرده اختلال پیدا کند. این جور نباشد که ما مشکلات را به صورت یک‌‌طرفه و یک‌جانبه طرح کنیم، موفّقیّت های بزرگ را نبینیم. خب بله، در کشور مشکلات وجود دارد؛ بعضی‌ها خیال می کنند ما مشکلات را نمی دانیم؛ نه، ما مشکلات را خیلی بیشتر از خیلی‌ها می دانیم؛ مشکلات هست امّا در کنار این مشکلات، موفّقیّت های بزرگی وجود دارد. وقتی که ما یک‌جانبه مشکلات را مطرح می کنیم، گاهی روی یک مشکل خاص که چندان هم مهم نیست مدام تکیه می کنیم، مدام تکرار می کنیم، مدام می گوییم، مدام مرثیه‌خوانی می کنیم، امید در دل جوان فرو می‌نشیند،‌ امید کم‌فروغ می شود در دل جوان ها؛ این غلط است. امروز کشور بحمدالله حرکت مهمّی را دارد ادامه می دهد. ما در قبل از پیروزی انقلاب یک کشورِ راکدِ جامدِ دنباله‌رو بی‌تحرّکی بودیم؛ کشورهای عقب افتاده، از ما همین طور جلو زدند، دستگاه‌های حاکمِ فاسد و وابسته‌ِی به آمریکا کشور را نگه داشته بودند. خب این استعدادی که امروز شما در کشور می‌بینید، امروز که پدید نیامده؛ این استعداد ایرانی، یک چیز طبیعی است؛ چرا این همه تولید علم پیش از انقلاب نبود؟ چرا این همه حرکت علمی پیش از انقلاب نبود؟ حالا یک آماری به من دادند، من دیگر یادداشت نکردم که بگویم، چیز عجیب و غریبی است؛ تولید علمی در دانشگاه‌های کشور را ــ مثل دانشگاه تهران، دانشگاه شریف، دانشگاه شیراز ــ مشخّص کرده‌اند که چند درصد آن مال قبل از انقلاب است، چند درصد مال بعد از انقلاب است؛ حیرت‌آور است. انقلاب و حرکت عظیم انقلابی کشور و حاکمیّت تفکّر انقلابی و اسلامی بود که کشور را حرکت داد و پیش برد؛ تا اینجا رسانده، به اوج هم ان‌شاءالله خواهد رساند، جهش هایی خواهیم داشت؛ ما هنوز اوّل راهیم. جوان با این امید باید حرکت کند؛ فرق می کند. کار علمی خب کار آسانی نیست، البتّه برای کسی که طالب علم است شوق‌انگیز است، امّا کار سخت و دشواری است؛ پیشبرد کارها سخت است؛ این کار سخت اگر با امید همراه باشد پیش خواهد رفت.