نهج البلاغه مانند قرآن كريم كتاب زنده است و هم چنان ميدرخشد و نظر دانشمندان را به خود جلب ميكند و به اكثر زبانهاي زنده دنيا چون: فارسي، تركي، اردو، انگليسي، فرانسوي، آلماني، ايتاليائي و اسپانيايي و اسپرانتو و غيره ترجمه شده است. البته پيداست استقصاء كامل ترجمههاي نهج البلاغه به زبانهاي مختلف دنيا براي ما مقدور نيست ولي باز ميتوان نمونههاي فراواني پيدا كرد.
1. ترجمه نهج البلاغه (الإشاعه)
به زبان اردو، مترجم سيد اولاد حسن بن محمد حسن سليم هندي امر دهوي معاصر متوفي (1338) سيد علي نقي نقوي در تذكره علماي اماميه پاكستان ذكر كرده است.[1]
2. ترجمه نهج البلاغه (سلسبيل فصاحت)
ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو. مترجم: سيد ظفر مهدي كوهر ابن سيد وارث حسين جائسي، مدير تحرير مجله «سهيل يمن» و كتابي هم دارد موسوم به «الله الله» كه در رد عامه است. و در هند در دو جلد چاپ شده است.[2]
3. ترجمه نهج البلاغه / به زبان اردو
مترجم: سيد علي اظهر كهجوي هندي متوفاي 1352 هـ ترجمه بين سطرها نوشته و چاپ شده است.[3]
استاد سيد عبدالعزيز طباطبايي در تعليقات خود بر «الذريعه» موسوم به «اضواء علي الذريعه» ميگويد: درباره مترجم اين كتاب نامهاي به علامه سعيد اختر رضوي در پاكستان نوشتم او در پاسخ نوشت اين ترجمه مال سعيد علي اظهر نيست، بلكه مال پسرش سيد علي حيدر (1303 ـ 1380 هـ) است كه به اشتباه به پدرش نسبت داده شده است.[4] و شرح حال او در كتاب «مطلع انوار» (ص 354 ـ 359) آمده است.
4. ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: سيد يوسف حسن هندي امر دهوي، متوفاي 1352 هـ و در هند در سال 1926 م، در بهترين چاپخانهها چاپ شده است.[5]
5. ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: ميرزا يوسف حسين بن نادر حسين صدر الأفاضل لكهنوي. در اواخر مقيم لاهور بود (1301 ـ 1408 هـ) شرح وي در كتاب «تذكره علماي اماميه پاكستان» (ص 393 ـ 396) با ذكر تأليفاتش از جمله ترجمه نهج البلاغه آمده است.
6. ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: جعفر حسين لاهوري و در تاريخ 18 رجب سال 1375 = شباط 1956 از نگارش آن فارغ شده است و اين ترجمه در هند و پاكستان بسيار رايج و متداول است و مكرر چاپ شده است. از جمله در «لاهور» از طرف مؤسسه «كتب خانه مغل حويلي» چاپ سنگي خورده. بدين ترتيب كه در دو ستون عمودي، در يك ستون متن عربي و در ستون ديگر ترجمه قرار گرفته است. و چاپ ديگر در «اماميه بيليكشنز» پاكستان در سال 1985 م انجام گرفته است و در اول آن مقاله مفصلي از علامه سيد علي نقوي درباره آراء ادبا و كلمات آنها درباره نهج البلاغه چاپ شده است.[6]
7. ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: سيد محمد صادق، آن را خليق احمد نظامي در مقاله خود پيرامون نهج البلاغه ذكر كرده است و آن را در شماره اول مجله «المجمع العلمي الهندي» منتشر ساخته است.[7]
8. ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: حسن عسكري هندي حيدرآبادي، معاصر، در سال 1966 م در حيدرآباد دكن هند چاپ شده است.[8]
9. منهاج نهج البلاغه ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو
ترجمه سيد سبط حسن رضوي پاكستاني هنسوي (حدود 133 / 1915/ 1398 / 1978) شرح حال او در كتاب «مطلع انوار» ص 250 آمده است.[9]
10. نيرنگ فصاحت
در ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو. تأليف سيد ذاكر حسين اختر ابن سيد فرزند علي هندي دهلوي واسطي (1315 ـ 1372 هـ)[10]. شرح حال وي در «تذكره علماي اماميه پاكستان» ذكر شده است.
11. ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم: صدر الأفاضل سيد مرتضي حسين لكهنوي، عالم معروف لاهور (1341 ـ 1407 هـ).
12. ترجمه نهج البلاغه به زبان اردو
مترجم خطبهها: ميرزا يوسف حسين .
مترجم نامهها و كلمات قصار: غلام محمد زكي سرود كوئي، و لاهور پاكستان توسط مؤسسه «حمايت اهل بيت» در سال 1394 هـ با مقدمههاي: سيد علي نقي نقوي و سيد محمد صادق لكهنوي و محمد بشير و ظفرحسن و مرتضي حسين و ظلّ حسنين، چاپ و انتشار يافته است.
13. ترجمه و شرح نهج البلاغه به زبان اردو
به ترجمه: سيد رئيس احمد جعفري و نائب حسين نقوي و عبدالرزاق مليح آبادي و مرتضي حسين، با هم ترجمه كردهاند و هر كدام ترجمه قسمتي را عهدهدار بوده است و در پاكستان چاپ شده است.[11]
14. ترجمه نهج البلاغه به زبان اسپانيائي
مترجم: عبدالجبار آرج، از ترجمه انگليسي سيد محمد عسكري به زبان اسپانيائي برگردانده است و در اسپانيا به چاپ رسيده است. سپس در تهران مؤسسه الهاي وابسته به وزارت ارشاد اسلامي ايران در سال 1989 م چاپ كرده است.[12]
15. ترجمه نهج البلاغه به زبان اسپانيائي
مترجم: دكتر محمد علي انزالد و مورالس.[13]
Dr. Muhammad Ali Anzaldua Morales.
16. ترجمه نهج البلاغه به زبان آلماني.
مترجم: محمد ايتات و يوسف امين انتون ديرل، در آلمان چاپ شده است. و همان چاپ در تهران توسط كتابخانه عمومي چهل ستون افست گرديده است.[14]
17. ترجمه نهج البلاغه به زبان ايتاليائي
مترجم، دكتر پرويز دانش كجوري، ترجمه كامل. و از طرف مركز معارف اسلامي اروپا در روم انتشار يافته و مؤسسه جهان خدمات اسلامي در تهران در سال 1400 هـ چاپ كرده است.
18. ترجمه نهج البلاغه به زبان ايتاليائي
مترجم: انجلو ترنه زوني Angelo tereny zoni در روم چاپ شده است.
19. ترجمه نهج البلاغه به زبان فرانسه
به تبويب و ترجمه اكثر محتواي نهج البلاغه، توسط جمعي از علماي اسلام.
تقديم و اِعداد: سميح عاطف الزين. و عصام عبدالقادر غندور، و نبيه محمود صيداني.
مقابله: دكتير سيدعطيه ابوالنجا.
چاپ: دار الكتاب اللبناني در بيروت سال 1985 م.
سپس از چاپ لبنان توسط انتشارات انصاريان قم سال 1409 = 1989 م افست شده است.
20. ترجمه نهج البلاغه به زبان فرانسه
مترجم: سيد مسرور حسين بن سيد معجز حسين رضوي هندي امر دهوي (7 رجب 1326 برابر با 13 رجب 1376 هـ) مترجم جهت تبليغ به ماداگاسكار آفريقا رفت و در آنجا رحل اقامت افكند و در امر تبليغ بسيار موفق بود به طوري كه جمع كثيري با دست او به تشيع گرويدند و در آن شهر مؤسسهاي به نام «مناره مسرور» و مدرسهاي به نام «مدرسه مؤيد الإسلام» بنياد نهاد و به زبانهاي: عربي، فارسي، اردو، انگليسي و فرانسه مانند زبان مادري كاملاً مسلط بود و زبان آفريقايي را هم در مدت اقامتش در آنجا به خوبي فرا گرفت و چاپخانهاي هم براي نشر كتب اسلامي تأسيس نمود و نهج البلاغه را به زبان فرانسه و گجراتي ترجمه كرد.[15]
21. ترجمه نهج البلاغه به زبان انگليسي
تلفيقي است از ترجمه مراكز اسلامي خراسان و ترجمه سيد محمد عسكري جعفري و ترجمه سيد عليرضا، كه آن را استاد سيد هادي خسروشاهي در سال 1395 هـ در مركز بررسيهاي اسلامي قم چاپ كرده است و چاپ دوم در سال 1398 هـ بوده و در سال 1984 ميلادي نيز از طرف مركز ثقافي اسلامي اروپا در رم انتشار يافته است.
22. ترجمه نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم ميرزا جعفر بن حاج احمد آقا بن نجفقلي تبريزي طسوجي نجفي، ساكن هند، متولد حدود سال 1328 هـ و متوفاي ذي الحجه 1402 هـ .
ترجمهاش را به پايان رساند و اقدام به چاپ كرد كه در چاپ متوقف شد.[16]
23. ترجمه نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم:حسين محمد جعفري پاكستاني، ظاهراً ناتمام است.
24. ترجمه نهج البلاغه به زبان انگليسي
ترجمه: سيد انصار حسين رضوي هندي، ترجمه قسمت نامهها از عبدالرزاق خان مليح آبادي و ترجمه قسمت حِكَم و كلمات قصار از سيد مرتضي حسين ميباشد.
در سال 1970 م در لكهنو و 1976 و 1396 هـ در حيدرآباد هند در 680 صفحه چاپ شده است.[17]
25. ترجمه نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم: دكتر محمد علي حاج سلمين، در بمبي هند چاپ شده است.
26. ترجمه نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم: مفتي جعفر حسين، متولد سال 1916 م و از ترجمه آن ظهر جمعه 10 رجب سال 1375 هـ در لاهور فارغ شده و در كراچي به چاپ رسيده است.[18] و آن را مركز بررسيهاي اسلامي قم در سال 1398 هـ در 736 صفحه تجديد چاپ نموده است. شرح حال مترجم در كتاب «تذكره علماي اماميه پاكستان» در صفحه 70 ـ 72 آمده است.
27. ترجمه نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم: سيد عليرضا، سكرتر سابق وزارت خارجه پاكستان، و آن را در سال 1973 م پيرمحمد ابراهيم در كراچي در سه جلد چاپ كرده است و بار ديگر مؤسسه جهاني خدمات اسلامي در تهران 1401 = 1980 م در 816 صفحه به چاپ رسانده است. و نيز در سال 1407 = 1987 در مركز بررسيهاي اسلامي قم تجديد چاپ شده است.
28. ترجمه نهج البلاغه به زبان انگليسي
مترجم: سيد علي نقي نقوي، و در ماه جمادي الثاني سال 1375 هـ از آن فارغ شده و در هند چاپ شده است. بعد در سال 1409 هـ انتشارات انصاريان در قم چاپ كرده است. سپس مرحوم شيخ حسن سعيد تهراني چاپ نموده و انتشارات كتابخانه مسجد جامع در تهران آن را منتشر ساخته است.
---------------------------------------------------
پی نوشت ها:
[1] . الذريعه، ج 4، ص 144 و ج 14، ص 116.
[2] . الذريعه، ج 4، ص 144 و ج 14، ص 130.
[3] . الذريعه، ج 4، ص 144 و ج 14، ص 141.
[4] . مجله تراثنا، ش 4، سال 7، شوار 1412 هـ .
[5] . آثار الشيعه، ص 101، به نقل تراثنا.
[6] . مجله تراثنا، شماره 47، سال 7، ص 73.
[7] . مجله تراثنا، شماره 47، سال 7، ص 73.
[8] . مجله تراثنا، شماره 47، سال 7، ص 73.
[9] . مجله تراثنا، شماره 47، سال 7، ص 73.
[10] . الذريعه،ج 4، ص 144 و ج 14، ص 126 و ج 24، ص 435.
[11] . همان.
[12] . همان.
[13] . همان.
[14] . همان.
[15] . تذكره علماي اماميه پاكستان، نقوي، ص 349 و 350.
[16] . مجله تراثنا، شماره 4، سال 7، ص 66.
[17] . همان.
[18] . همان.
منبع :داود الهامي - دنياي نهج البلاغه، ص 187
سایت http://www.balaghah.net
ادامه دارد
|