جلوه های نورانی
پیامبر اکرم (ص) :أُفٍّ لِكُلِّ مُسْلِمٍ لَا یَجْعَلُ فِی كُلِّ جُمْعَةٍ یَوْماً یَتَفَقَّهُ فِیهِ أَمْرَ دِینِهِ وَ یَسْأَلُ عَنْ دِینِه (وای بر هر مسلمانی که در هر هفته، روزی را برای آموختن و سوال کردن از دینش قرار ندهد.)
بحار الانوار/ج 1/ 176
**********************************
قله های فقه شیعه - آیت الله سید محسن حکیم (ره)
آیت الله سید محسن حکیم ،از مراجع نامدار جهان تشیع و از علمای مجاهد عراق بود که زندگی خود را صرف بندگی خدا و مبارزه با استعمار داخلی و خارجی نمود. نقل است که روزى فيصل دوم، پادشاه عراق به نجف رفت. مقامهاى رسمى از حكيم خواستند تا به رسم ديرين در حرم حضرت امير مؤمنان(عليه السلام)به استقبال شاه شتابد و جاى خالى سيد ابوالحسن را - كه به دليل بيمارى در لبنان به سر مى برد - پُر كند. آن بزرگوار همراه دو تن از استادان حوزه به ملاقات فيصل شتافت و مراسم بخوبى پايان يافت. چند سال بعد شاه دگر بار عزم نجف كرد و مقامهاى رسمى حكيم را به استقبال خواندند. ولى مرجع بيدار شيعه نپذيرفت. عبدالرسول خالصى، فرماندار كربلا، خود به ديدار حكيم شتافته، گفت: آقا! من شيعه ام، اين كار شما اهانت به من است، به مصلحت شيعه نيست. حكيم فرمود: اين كار من خدمتى به همه شيعيان عراق است. ما بخشى از جواهرات گنجينه همايونى نيستيم تا هر چند گاه پادشاه آنها را از نظر بگذراند. من بار اول به ديدارش شتافتم تا مشكلات مردم را با وى در ميان نهم, ولى گويا موضوع جدى نيست و تاكنون هيچ اقدامى انجام نداده است. هدف از اين سفر تبليغ شخصى است. من نمى توانم بخشى از جواهرات گنجينه همايونى باشم. آن بزرگوار در دفاع از كيان اسلام بدين امر بسنده نكرد، بلكه در برابر لوايح ضد اسلامى فيصل مردانه ايستاد و از تصويب آنها جلوگيرى كرد.
(بنقل از سایت وارثون varesoon.ir)
**********************************
احکام تقلید
مطالعه رساله مرجع تقلید
س: گاهى از افراد کم اطلاع از مسائل دينى درباره مرجع تقليد شان پرسش مى‌شود، مىگويند نمىدانيم، يا اظهار مىدارند که از فلان مجتهد تقليد مىکنيم، ولى عملاً التزامى به خواندن رساله آن مجتهد و عمل به فتاواى او ندارند، اعمال اين‌گونه افراد چه حکمى دارد؟
ج: اگر اعمال آنان موافق احتياط يا مطابق با واقع يا با نظر مجتهدى باشد که وظيفه دارند از او تقليد کنند، محکوم به صحّت است.
(اجوبه الاستفتائات، سئوال 7)
احکام سازمانی
تقاص از اموال دولتی
س: اگر شخصى مقدارى حقوق يا مزاياى خاصى که به‌طور قانونى به او اعطا شده از دولت طلب داشته باشد، ولى دلائل قانونى براى اثبات حق خود در اختيار نداشته باشد و يا قادر بر مطالبه آن نباشد، آيا جايز است به مقدار حق خود از اموال دولتى که در اختيار دارد به عنوان تقاص بردارد؟
ج: جايز نيست اموال دولتى را که بعنوان امانت در اختيار و تحت تصرف او هستند به قصد تقاص براى خود بردارد، در نتيجه اگر مال يا حقى از دولت طلب دارد و مىخواهد آن را بگيرد براى اثبات و مطالبه آن بايد از راههاى قانونى اقدام نمايد.
(اجوبه الاستفتائات، سئوال 1967)
**********************************
احکام سیاسی
احکام ولایی رهبر متوفی
س: آيا همانگونه که بقا بر تقليد از ميّت بنا بر فتواى فقها بايد با اجازه مجتهد زنده باشد، اوامر و احکام شرعى حکومتى هم که از رهبر متوفّى صادر شده است، براى استمرار و نافذ بودن احتياج به اذن رهبر زنده دارد يا اين که بدون اذن رهبر زنده هم خود به خود از قابليت اجرايى برخوردار است؟
ج: احکام ولايى و انتصابات صادره از طرف ولى امر مسلمين اگر هنگام صدور، موقت نباشد، همچنان استمرار دارد و نافذ خواهد بود، مگر اين که ولى امر جديد مصلحتى در نقض آنها ببيند و آنها را نقض کند.
(اجوبه الاستفتائات، سئوال 64)
**********************************
احکام اجتماعی
شیوه اصلاح در خانواده
س: چند سالى است که ازدواج کردهام و به مسائل شرعى و امور دينى اهميت فراوانى مىدهم و مقلد امام راحل (قدّسسرّه) هستم، ولى متأسفانه همسرم به مسائل دينى اهميت چندانى نمىدهد، گاهى بعد از مشاجره لفظى، يک بار نماز مىخواند، ولى باز دوباره ترک مىکند و اين رفتار او مرا بسيار رنج مىدهد، وظيفه من در برابر او چيست؟
ج: وظيفه شما فراهم نمودن زمينه اصلاح او به هر وسيله ممکن است، و بايد از هرگونه خشونت که حاکى از بداخلاقى و ناسازگارى شما باشد، خوددارى کنيد، و اطمينان داشته باشيد که شرکت در مجالس دينى و رفت و آمد با خانوادههاى متديّن تأثير بسيار زيادى در اصلاح او دارد.
( اجوبه الاستفتائات، سئوال 1079)
**********************************
احکام عبادی
تأخير عمدى نماز از وقت
س: اگر کسى عمداً وقت نماز خود را به تأخير اندازد آيا حرام است؟ آيا عقاب اخروى دارد؟
ج: اگر عمداً تأخير بيندازد تا قضا شود، گناه کرده و بايد قضاى آن نماز را بجا آورد و از گناهش توبه کند.
( استفتائات جدید)
**********************************
احکام اقتصادی
عدم توانایی در پرداخت خمس
س: افرادى هستند که خمس بر آنها واجب است، ولى تاکنون آن را نپرداختهاند و در حال حاضر هم توانايى پرداخت آن را ندارند و يا بر آنها بسيار دشوار است، حکم آنان در اين‌باره چيست؟
ج: مجرد عدم توانايى يا دشوارى پرداخت خمس موجب برائت ذمّه و سقوط تکليف نيست، بلکه اداى آن تا حد امکان واجب است، چنين افرادى مىتوانند با دست گردانِ مبالغ بدهى خود با ولىّ امر خمس يا وکيل او، آن را به تدريج برحسب استطاعت خودشان از جهت مقدار و زمان بپردازند.
( اجوبه الاستفتائات، سئوال 925 )
**********************************
واژه شناسی فقهی
احتياط: گاه در مقابل اجتهاد و تقليد به كار مى‌رود كه روشى است براى عمل كردن به احكام؛ به گونه‌اى كه مكلف يقين داشته باشد به وظيفه‌اش عمل كرده است. و گاه در خصوص فتوى و حكم يك مسأله به كار مى‌رود و آن رعايت نمودن همه‌ى جوانب آن مسأله است؛ به طورى كه مكلف با انجام آن، يقين به فراغت ذمّه پيدا كند. يادآورى مى‌شود كه شيوه‌ى عمل در هر دو مورد يكى است؛ لكن محدوده‌ى احتياط در مورد اول، كل احكام را شامل مى‌شود، ولى در مورد دوم، نسبت به همان مسأله‌ى مورد نظر كاربرد دارد.
(پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری. بخش استفتائات)