|
تدبير ش 12
براي انعكاس صحيح و هنرمندانه محتوا و فوايد كارهاي انجام شده برنامه ريزي كنيد
كارهاي خوبي...كه انجام گرفته... محتوا و فوايد اين كارها را با شكل صحيح براى مردم بيان كنيد تا معلوم شود اين كارها انجام گرفته است. البته ما بارها گفتهايم آمدن و نشستن و پشت ميكروفون يا جلوى دوربين حرف زدن، اين كافى نيست؛ يك مقدارى برنامهسازى و ارائهى مطلب، به شكل هنرمندانه لازم است. 06/06/85
تدبير ش 17
حركت عمومي به سوي آينده درخشان را با همت بلند، اراده مستحكم و باور به تواناييهاي ملي شتاب بيشتري بدهيد
پيشرفتهاي سريع علمي و فناوري ايران ... نشانه توان دروني اين ملت براي اوج گيري علمي است ... ملت بزرگ و مؤمن ايران، در پرتو اسلام عزيز همچنان پيگير اهداف بلندي همچون استقلال، آزادي از قيد و سلطه زورگويان، رشد مادي ومعنوي، سازندگي و پيشرفت اقتصادي، قدرت دفاع همه جانبه از حيثيت و امنيــت کشـــور و برخــورداري از اخـلاق اسلامي و فضايل انساني است و در اين راه تاکنون نيز به موفقيتهاي چشمگيري دست يافته است... همت عمومي و باور به توانايي هاي ملي ، پشتوانه تحقق اهداف ملت است ... هرکس در هر جا هست با همت بلند و عزم و اراده مستحکم، وظايف خويش را انجام دهد تا حرکت عمومي به سوي آينده درخشان ميهن اسلامي شتاب بيشتري گيرد. (گزارش خبري)19/11/85
تدبير ش21
در مداحي، شيوه پيشكسوتها را مدنظر داشته و در نوآوري از آهنگهاي غلط مجالس لهو استفاده ننماييد
به جوانها توصيه مي كنم شيوههاى پيشكسوتها را بكلى كنار نگذارند؛ دست نكشند. من با نوآورى موافقم؛ نوآورى هيچ اشكالى ندارد؛ اما اگر بخواهيد در اين نوآورى كمال پيدا كنيد، بايستى اين نوآورى در امتداد شيوهى گذشتگان باشد.
«العلى محظورة الّا على من بنى فوق بناء السّلفى». يك طبقه ساختهاند، شما روى آن طبقه يك طبقه بسازيد؛ ديگرى بيايد روى آن طبقهى شما يك طبقه بسازد؛ آن وقت بناء مي شود مرتفع. و الّا يكى ساخت، شما بيايى خراب كنى، يك طبقه بسازى؛ يكى ديگر بيايد آن را كه شما ساختى، خراب كند، باز يك طبقه بسازد، هميشه همان يك طبقه خواهيد ماند. محسّنات اساتيد، پيشكسوتها و كسانى را كه در اين كار از شما يك پيراهن بيشتر پاره كرده‌اند، ياد بگيريد و چيزى بر آن اضافه كنيد. شيوههاى جديد، اينجورى درست بشود، خوب است ... مثلاً مداح يا خوانندهى ما بيايد در راديو و تلويزيون به تقليد - آن هم غلط - آهنگ غربى يا آهنگ مجالس لهو را در مجلس ايمان و در مجلس معنويت تكرار كند، اين درست نيست؛ اين غلط است. نوآورى، درست؛ اما نه اينجور. 14/4/86
«لفظ» و «مطلب» در اشعار مداحان بايد هنرمندانه ، مؤثر ، هدايتگر وجهت بخش باشد
لفظ شعر، لفظِ خوب باشد؛ همه شعر خوب را نمي شناسند. هر شعرى كه يك آدم ناوارد تصور كرد اين خوب است، دليل بر اين نيست كه آن خوب است. شعر را بايستى آدم شعرشناس تصديق كند كه خوب است. فايدهى شعر خوب چيست؟ فايدهاش اين است كه بدون اينكه من و شما ملتفت شويم، تأثيرگذارىاش در مخاطب بيشتر است؛ هنر، اين است ديگر. يك هنر عالى، ولو مخاطب آن هنر تشخيص ندهد كه اين عالى است، اما تأثير او در نفس آن مخاطب، تأثير عميقترى خواهد بود از يك هنر سطحىِ مبتذل بازارى؛ فايدهاش اين است. لفظ، بايد لفظ قوى، خوب، زيبا؛ مضامين، مضامين جذاب، جالب، تازه، غيرتكرارى و مطلب - كه عمده اين است - آموزنده باشد. غير از لفظ و غير از مضمونسازى لفظى، مقولهاى هست به نام مقولهى مطلب. يعنى آنچه شما داريد بيان مي كنيد، بايد آموزنده باشد. فرض كنيد يك واعظى برود بالاى منبر و از اول تا آخر منبر حرفهايى بزند كه يك ذره بر معرفت مردم، بر بصيرت مردم دربارهى آن موضوع اضافه نشود. خوب، اين وقت خودش و ديگران را تلف كرده. مداح هم همين‌جور است. شعرى شما بخوانيد؛ ولو لفظ هم لفظ خوبى باشد، راجع به حضرت زهرا (سلاماللَّهعليها) هم باشد، اما چيزهايى باشد كه مستمع هيچ استفادهى از او نمي تواند بكند؛ نه معرفتش نسبت به آن بزرگوار بيشتر مي شود، نه از مقامات توحيدى او چيزى مي فهمد، نه از مجاهدت او چيزى مي فهمد، نه از رفتار و سجيهى آن بزرگوار كه درس است - چون معصوم است و هر حركت او براى بشر درس است؛ سرمشق است - چيزى مي فهمد، اشكال خواهد داشت.پس كارتان سخت است عزيزان! كار شما بر خلاف اينكه بعضيها خيال مي كنند چهار كلمه حفظ كنيم و يك صداى بازى هم داشته باشيم، بس است؛ نه، كار، خيلى سخت است. كار، هنرمندانه، مؤثر، هدايتگر و جهتبخش باشد. 14/4/86
تدبير ش22
با اطلاع رساني هنرمندانه و روشنگري، اميد و اعتماد را در مردم برانگيزانيد
واقعاً اطلاع‌رساني را قوي كنيد؛ رسانههاي مناسب را تغذيه كنيد؛ رسانهي ملي هم بايد... كار فعالانه بكند. البته كار اطلاع‌رساني، كارِ ظريفي است؛ اينطور نيست كه يك نفر مقابل دوربين بنشيند و خطاب به مردم بگويد كه ما اين كار را كرديم، آن كار را كرديم؛ مردم هم وقتي شنيدند، كاملاً همه قبول كنند و باور كنند كه بله، اين كارها شده! اصلاً اطلاع‌رساني اينگونه نيست. اطلاع‌رساني يك كار هنرمندانه است. خوراك و مايهي اصلياش را به رسانهي ملي بدهيد، رسانهي ملي هم كار كند؛ به‌طور هنرمندانه اطلاع‌رساني كنيد تا مردم تا عمق جانشان قبول كنند. الان هم خيلي از كارهاي شما را مردم نميدانند؛ يعني از كارهاي بزرگ و كارهاي ملي اطلاع پيدا نميكنند، چه برسد به كارهاي بخشي و استاني، چه برسد به كارهاي ساختاري! ... اينها را بايد تفهيم كرد و براي مردم بيان كرد. اين كار براي مردم هم اميدزاست، هم روشنگر است، هم كمك و حمايت مردم را به دنبال دارد، و هم روشنگر در مقابل انتقادهاست. 4/6/86
تدبير ش 25
بايد (فرهنگ ) را به شكل صحيح ، تبيين و پيگيري كرد
فرهنگ، فضاي تنفسي جامعه است آرمان اصلي ملت ايران رسيدن به جامعه‌اي رشيد، موحد، پرنشاط، پراميد، عدالت طلب، داراي اعتماد به نفس، پركار، پيشرو، پيشرفته، داراي توكل و برخوردار از روح ايثار و گذشت است و «فرهنگ» مهمترين عامل دستيابي به اين هدف والاست....فرهنگ عمومي علاوه بر رفتارهاي فردي و اجتماعي در تصميم ازيها و تصميم گيريهاي حكومتي نيز كاملاً مؤثر است و به همين علت بايد آن را به شكلي صحيح، تبيين و پيگيري كرد. 17/9/86
بايد به تطبيق وضع فرهنگي موجود باوضع مطلوب پرداخت
بايد ضمن پرهيز از بحثهاي صرفاً نظري و ذهني، به تطبيق وضع فرهنگي موجــود بــا وضــع مطلوب و آرماني پرداخت و با مشخص كردن عيبها و مشكلات و بررسي علل و عوامل آنها، به برنامه ريزي زمانبندي شده براي رفع مشكلات و دستيابي به اهداف وآرمانها، همت گماشت. 17/9/86
تدبير ش31- 32
مداحان اهل بيت از اهل بصيرت و معرفت براي ژرف يابي كمك بگيرند
شعراي عزيز ما، مداحان و ستايشگران اهل‌بيت(ع) كه اين افتخار را دارند كه به كلمات و به روايات اهل بيت مراجعه كنند، تأمل كنند، تدبر كنند، از اهل بصيرت و معرفت براي ژرفيابي كمك بگيرند، آن وقت ذوق، طبع لطيف دقت نظر و كنكاش، صوت خوب و حنجرهي توانا را در خدمت اينها قرار دهند. اين يكي از بهترين و شريفترين كارهاست. 4/4/87
مداحي هر چه هنرمندانه تر، آموزنده‌تر و قابل فهم‌تر باشد ارزشش بيشتر است
ماجراي مدحخواني و ستايشگري مداحان ما... استخدام هنر براي انتقال مفاهيم والا و باارزش است تا در اعماق جان مخاطب نفوذ كند. اين يك وسيله است، اين يك ابزار بسيار باارزش است. ابزار است، اما آنقدر اين ابزار وزن پيدا ميكند كه گاهي به قدر خودِ محتوا اهميت پيدا ميكند؛ چون اگر نباشد، محتوا قابل انتقال به دلها نيست. مداحي شما از اين قبيل است. هر چه هنرمندانهتر باشد، از ابزار هنر، از صوت خوش، حنجرهي خوب برخوردار باشد، بهتراست و هر چه محتوا - آنچه كه مي‌خوانيم-آموزنده‌تر باشد، براي مخاطب قابل فهم‌تر باشد،درس آموزتر باشد، از جهت مديريت فكري مخاطبتان تازهتر و با طراوتتر باشد، ارزشش بيشتر است. البته با توجه به همان مطلبي كه اول عرض كرديم، يعنـــي در چهارچوب تعاليم و معارف اهل‌بيت(ع). 4/4/87
تدبير ش47
ضعف روزنامه‌ها در انعكاس حقايق
يكي از ايرادهايي كه ما معمولاً داريم به بعضيها، اين است كه: آنچه را كه بيگانه بگويد، اين را تلقّي به قبول مي‌كنند؛ آنچه را كه خودي بگويد، تلقّي با ترديد مي‌كنند! چرا؟ خوب، اين تلقّي، تلقّي ناسالمي است؛ اين تلقّي درستي نيست، تلقّي ناسالمي است. اين را بايد اصلاح كرد. ... مطبوعات ما هم همين‌جور است. ... خيلي از روزنامه‌هاي ما متأسفانه در انعكاس حقايق ضعيفند و در اصلي فرعي كردن مسائل، غيرمنصفانه عمل مي‌كنند.2 2. ۸۸/۰۸/۰۶ بيانات در ديدار جمعي از نخبگان علمي كشور
تدبير ش 48
بايد براي ساخت اثر هنري مبتني بر حقيقت، همت كرد
[بايد] براي ترويج تفکر نظام اسلامي، [از هنر استفاده بيشتري بشود] ... چنين آثار هنري، قطعاً آثار بزرگي خواهند شد اما هيچ‌گاه جايزه اسکار و يا نوبل هنري را دريافت نخواهند کرد؛ زيرا امروز بانگ رسوايي دستگاه‌هاي جهاني پشتيبان هنر، در دنيا زده شده است. ... اين جايزه‌ها هيچ ارزشي ندارند و هنرمندان نيز نبايد براي کسب اين جايزه‌ها به دنبال ساخت اثر هنري باشند. ... هنرمندان بايد به‌دنبال ساخت آثار هنري براي حقيقت باشند، ... بايد روش هاي هنرمندانه را فراگرفت و براي ساخت اثرهاي هنري مبتني بر حقيقت، همت کرد که اين هدف نيز جز با تلاش هنـرمنـدان متعهـد و جـوانـان مـؤمـن مـحقق نخواهد شد.4
4 . ۸۸/۰۹/۰۹ (گزارش خبري) بيانات در ديدار کارگردان، هنرمندان و عوامل توليد سريال حضرت يوسف(ع)
تدبير ش 54
تأثيرشعر شاعران، مدح مادحان و ذكر ذاكران در تاريخ تشيع
شما مي‌بينيد در دوران ائمه(ع) اين همه محدثين، اين همه شاگردان آگاه و فقهاي بزرگ در خدمت امام صادق(ع)، امام باقر(ع) و ائمة ديگر بودند، معارف را نقل كردند، احكام را نقل كردند، شرايع را نقل كردند، اخلاقيات را نقل كردند، شنيدند و نقل و ثبت كردند؛ اما در كنار همة اينها، باز وقتي انسان درست نگاه ميكند، مي‌بيند: نگاه به دعبل خزاعي است، نگاه به سيد حميري است، نگاه به كميت بن زيد اسدي است. در حالي كه امثال زراره و محمدبن‌مسلم و بزرگاني از اين قبيل در دستگاه ائمه(ع) هستند، اما امام رضا(ع) دعبل را مي‌نوازد؛ امام صادق (عليه الصّلوة و السّلام) سيد حِميَريِ را مورد توجه و محبت قرار مي‌دهد؛ اين، به خاطر اين است كه آن جنبة ارتباط عاطفي و محبت‌آميز، در شعر شاعران، مدح مادحان و ذكر ذاكران، به نحو اتمّ و اوفي وجود دارد، اما در ديگر جاها وجود ندارد؛ يا اگر هست، ضعيف است؛ يا اين‌جوري بگوييم: تأثيرگذاري آن ضعيف است. شعر، مدح، ذكر، اين نقش را در تاريخ تشيع دارد.4 4. 13/03/89 بيانات در سالروز ولادت حضرت فاطمة زهرا(س)
نقش مداحان و ذاكران در حفظ ايمان و معرفت شيعي و پيروي از اهل بيت(ع)
امروز شما اكثر افرادي كه در اين جلسه حضور داريد، مادحان و ذاكران و ستايشگران اهل‌بيت هستيد؛ پس اين مرتبة بالايي است. قصد من اين نيست كه شما را براي اين حرفهاي كه در پيش گرفتيد يا مسئوليتي كه بر دوش گرفتيد - كه يقيناً با محبت و عشق همراه است - تثبيت كنم؛ خوب! اين تحصيل حاصل است. شما در اين مسير، با ميل و اراده و علاقة خودتان وارد شديد و ان‌شاءاللَّه مشمول توجهات و ثواب الهي و توجه اهل‌بيت(ع) هم قرار داريد؛ اما مقصود من اين است كه اين جريان را درست بشناسيم و آنچنان كه مورد توجه ائمه (ع) است، از آن بهره‌برداري كنيم. من مي‌خواهم اين را عرض بكنم به شما برادران عزيزي كه ذاكر اهل‌بيت هستيد و در سلسلة مداحان و جامعة مداحان و ذاكران اهل‌بيت قرار داريد. اين كار، كار شريفي است؛ كار ارزشمندي است؛ در بقاي تشيع، در حفظ ايمان شيعي و معرفت شيعي و پيروي از اهل‌بيت(ع) نقش‌آفرين است؛ اين را قدر بدانيد.4 4. 13/03/89 بيانات در سالروز ولادت حضرت فاطمة زهرا(س)
از ظرفيت عظيم مداحي بايد خوب استفاده كرد
دربارة مداحي و مداحان، حرفهاي زيادي گفته شده، ما هم عرض كرديم. البته كارهاي خوب، پيشرفتهاي خوب، جلوه‌هاي خوب هم انسان مشاهده ميكند. ولي من مي‌خواهم بگويم: اين ظرفيت موجود، خيلي ظرفيت عظيمي است. شايد اين حرف را من خطاب به دوستاني كه در اين جلسة سالانه شركت كردند، بارها گفته باشم؛ گاهي يك بيت شعري كه شما مي‌خوانيد، از يك ساعت بحث مستدل يك گويندة ماهر، تأثيرش در دلها بيشتر است. خوب! اين خيلي ظرفيت بزرگي است؛ از اين ظرفيت بايد خوب استفاده كرد. ميتوان با اين امكان، با اين ظرفيت عظيم، معارف اهل‌بيت را به كمك جنبه‌هاي عاطفي تا اعماق دل مردمِ چهارگوشة اين كشور برد و آن را تعميق بخشيد؛ اين چيز كمي نيست.
ما امروز، به اين احتياج داريم؛ هميشه احتياج داريم. ما احتياج داريم كه ايمان‌هايمان مستحكم بشود، پايه‌هاي روشن پيدا كند، ثبات و ماندگاري پيدا كند، امواج گوناگونِ تبليغات دشمن ما را تكان ندهد؛ ما هميشه به اين احتياج داريم. امروز دشمنان حقيقت، دشمنان اسلام، دشمنان معرفت اهل بيت(ع) با ابزارهاي كارآمد وارد ميدان شده‌اند؛ امروز مسلح‌تر از هميشه‌اند؛ انواع و اقسام شيوه‌ها را به كار مي‌گيرند تا اين جامعه‌اي را كه امروز به حق قيام كرده است و دنياي اسلام را متوجه خود كرده و پنجه‌هاي پليد استكبار را تضعيف كرده - يعني جامعة جمهوري اسلامي، جامعة ايران اسلامي - تضعيف كنند، توانايي‌اش را كم كنند، آبرويش را در نزد ملت‌هاي مسلمان، در نزد امت اسلامي از بين ببرند؛ دنبال اين چيزهايند.4 4. 13/03/89 بيانات در سالروز ولادت حضرت فاطمة زهرا(س)
مداح را به چشم يك معلّم نگاه كنيد
وقتي آنجا مي‌ايستيد براي خواندن، احساس كنيد كه به عنوان يك مبلّغ دين، به عنوان يك پيام‌آور حقايق ديني، در اثرگذارترين شكل، آنجا ايستاده‌ايد. اگر اين احساس وجود داشت، آن وقت انتخاب شعر محدوديت پيدا ميكند، كيفيتِ ادا محدوديت پيدا ميكند، انسان‌هايي كه مي‌خواهند اين مسئوليت را انجام بدهند، محدوديت پيدا مي‌كنند؛ چاره‌اي هم نيست. اين كار را خود شما بايد بكنيد؛ كار خود مداح‌هاست.
امروز اگر چنانچه بپرسند: آقا حرفة مداحي به چي احتياج دارد؟ يكي بخواهد مداح بشود، از امروز شروع كند، چه چيزي نياز دارد؟، دو سه چيز را مي‌شماريد ديگر؛ مي‌گوييد: بايد صدايش خوب باشد، حافظة خوبي داشته باشد، بتواند شعر ياد بگيرد؛ البته روح هم داشته باشد. يك انساني با داشتن حافظة خوب و صداي خوش، مي‌تواند بشود يك مداح. به نظر ما اين كافي نيست. شما به مداح، به چشم يك معلم نگاه كنيد كه مي‌خواهد چيزي را به مستمع خود تعليم بدهد. همة شماها اين صلاحيت را داريد. هيچ كس را از اين دايره نبايد بيرون كرد. هر كه شوق اين كار را دارد، بسم‌اللَّه! خيلي خوب است؛ اما صلاحيتش را در خودش به وجود بياورد.4 4. 13/03/89 بيانات در سالروز ولادت حضرت فاطمة زهرا(س)
در قالب شعر خوب معارف اهل بيت(ع) را ترويج كنيد
ما امروز به اخلاقيات احتياج داريم؛ به معارف احتياج داريم. امروز احتياج داريم كه نسل موجود ما، نسل جوان ما، با اميد، با نشاط، با خوشبيني به آينده، با ايمان به خدا، با پيوستگي قلبي به اهل‌بيت بار بيايد. ما احتياج داريم كه جوان ما امروز افتخار كند به اينكه متعلق به ايران اسلامي است؛ افتخار كند به وجود امام؛ افتخار كند به جمهوري اسلامي؛ افتخار كند به دين خود و به مذهب خود و به پيروي اهل‌بيت. ما امروز به جواني احتياج داريم كه بداند سرنوشت خود او و سرنوشت جامعة او و سرنوشت خانوادة بزرگ او وابستة به كار و تلاش اوست؛ اهل تلاش باشد، اهل كار باشد، اهل جديت باشد، اهل پيگيري باشد، اهل تنبلي نباشد، اهل وادادگي و لااباليگري نباشد. اين تربيت‌ها چه جوري انجام مي‌گيرد؟ شما مي‌توانيد نقش ايفاء كنيد. بنابراين يك قسم منبر، شعري باشد كه اين معاني را تـزريـق كـند. بهتريـن نحـوة بيـان هـم بيـان غيرمستقيم است.
در قالب شعر خوب - اينجا نقش شعرا معلوم ميشود - معارف اهل‌بيت را ترويج كنيد. امروز خوشبختانه ما شاعر خوب هم كم نداريم. بعضي از همين شعرهايي كه امروز خوانده شد، جزو شعرهاي خوب بود. امروز بحمداللَّه شعراي خوب، گويندگان خوش‌سليقه در بيان، در ابراز حقايق و به نظم كشيدن اين حقايق به وسيلة شعر، داريم؛ اينها را بگرديد پيدا كنيد. شما كه مداحيد، وقتي طالب شعر باشيد، چشمة شعر شاعر به جوش مي‌آيد. شما كه طالب شديد، او شعر مي‌گويد. وقتي شعرش به وسيلة شما خوانده شد، انگيزة او براي شعر گفتن چند برابر ميشود؛ يك هم‌افزايي به وجود مي‌آيد؛ او به شما كمك ميكند، شما به او كمك مي‌كنيد.4
4. 13/03/89 بيانات در سالروز ولادت حضرت فاطمة زهرا(س)
تدبير ش 55
زبان فيلم‌هاي تاريخي را يك زبان رساتر و امروزي قرار دهيد
در زمينة فيلم‌هاي تاريخي، يك چيزي كه هميشه ذهن من را مشغول ميكند و گاهي هم تذكر داده‌ام، اين است كه زبان اين فيلم‌ها را يك زبان رساتر قرار دهيد؛ اين خيلي چيز مطلوبي نيست. اين فيلم‌هايي كه تاريخي است، مال گذشتة تاريخ است، آدم مي‌بيند زبان فيلم - ديالوگ‌ها - زبان كتابي به اصطلاح باستاني اما غلط است؛ كه آدمي كه اهل اين چيز‌هاست، نگاه ميكند مي‌بيند مثلاً فيلمنامه‌نويس خواسته زباني مثل زبان سعدي يا زبان بيهقي يا زبان آن‌جوري به كار ببرد، اما نتوانسته؛ يك چيز غلطي از آب درآمده، كه هم براي مستمع قابل فهم و دلنشين نيست، هم براي صاحب‌نظر و مطلع يك چيز بدي است. آدم نگاه ميكند مي‌بيند زبان، زبان غلطي است؛ اين چه لزومي دارد؟ ميگويند: ما مي‌خواهيم با اين زبان، فضاي باستاني را منعكس كنيم. نه! هيچ لزومي ندارد؛ فضاي باستاني را جور ديگر هم ميشود منعكس كرد. هيچ اشكالي ندارد كه شما با همين زبان معمولي متعارف خودمان، همين زباني كه در همة فيلم‌ها وجود دارد - زبان امروز - مثلاً گفتگوي خواجه نظام‌الملك يا فلان شخصيت تاريخي يا شاه عباس را بياوريد؛ اين مطلقاً صدمه‌اي به فيلم نمي‌زند، بلكه عكسش اينجور است كه صدمه مي‌زند.4 4. ۸۹/۰۴/۱۲ بيانات در ديدار رئيس سازمان و جمعي از هنرمندان صدا و سيما
تدبير ش 63
ضرورت اتقان و استفاده از هنر در تبيين روايت و سيرة شهدا
سعي كنيد در تبيين، عنصر اتقان مطلقاً به دست فراموشي سپرده نشود؛ اتقان. اتقان خيلي مهم است. گاهي اوقات انسان خيال ميكند براي شيرين كردن يك قضيه در چشم مخاطبين، بايد آن را با پيرايه‌ها و اغراق‌هايي بياميزد؛ بعد كه از يك افق بالاتري نگاه ميكند، مي‌بيند نه! اين پيرايه‌ها - چون مصنوع ما بود - نه فقط بر ارزش آن عنصر حقيقي نيفزود، بلكه گاهي از آن كاست. اتقان را در نظر بگيريد و روايت را روايت صحيح قرار بدهيد. نگذاريد روضه‌خواني براي شهدا به سرنوشت روضه‌خواني براي سيدالشهداءعليه الصّلاة و السّلام - در دوره‌هايي - دچار بشود. همان چيزي كه هست را بيان كنيد؛ منتها بيان هنرمندانه. ما مي‌خواهيم كمبودهاي هنرمندي خودمان را در تبيين حوادث عاشورا، با اضافه كردن افزودني‌هاي غيرلازم پر كنيم؛ در حالي كه نه! اگر ما بلد باشيم و ما هنرمند باشيم، هيچ افزودني‌اي لازم نيست.... ما اگر بتوانيم ابعاض و ابعاد حادثه را با نگاه هنرمندانه و با زبان هنرمندانه، ببينيم و تبيين و تصوير بكنيم، به افزودني هيچ احتياج ندارد؛ اين افزودني‌هاي مضر و رنگ‌آميزي‌هاي غيرلازم هيچ لزومي ندارد.14
تير 89 انتشار(15/12/1389)بيانات در ديدار مسئولان مؤسسه روايت سيره شهدا
تدبير ش 66
لزوم آغاز حركتي جديد براي افزايش تيراژ كتاب‌ها
من از اين اجتماعي كه امروز هست، مي‌خواهم اين استفاده را بكنم كه: يك تجديد مطلعي بشود در مسئلة كتاب و كتابخواني و كتاب خوب و كتاب مفيد و كتاب سالم؛ يك حركتي را همة مسئولان در كشور آغاز كنند؛ از آنهايي كه برنامه‌ريزي مي‌كنند، تا آنهايي كه توليد مي‌كنند، تا آنهايي كه تبليغ مي‌كنند، تا مخاطبان كتاب، جوانها و غير جوانها كه كتاب را مي‌خوانند، يك نگاه جديدي داشته باشيم. تيراژهـاي هـزار و دو هـزار و سـه هـزار و اينها شـايستة كشورِ هفتاد و پنج ميليوني ما با اين همه جوان، با اين همه انگيزه نيست؛ بايد تيراژها خيلي بالاتر باشد. حالا در بعضي از موارد خوشبختانه انسان مي‌بيند دفعات چاپ كتاب‌ها خيلي بالاست؛ ليكن در عين حال در مجموع كه نگاه مي‌كنيم، نه! راضي كننده نيست! قانع كننده نيست! بايد يك حركتي آغاز شود. ... خواهش ميكنم كه بـه مسئلة كتاب بـه شكل جدي‌تري نگاه شود. كاري كنيم كه كتابخواني يك امر رايج بشود و كتاب از دست جوان ما نيفتد. اينكه گفته ميشود در شبانه‌روز سرانة مطالعة كتاب فلان مقدار است، اينها آمارهاي راضي كننده‌اي نيست؛ خيلي بيشتر از اين بايد باشد. هيچ وقت انسان از كتاب مستغني نيست. از دوران نوجواني، از اول سوادآموزي تا آخر عمر، انسان احتياج دارد به كتاب؛ احتياج دارد به درك مسائل و جذب مواد تغذية معنوي و روحي و فكري؛ اين بايستي در سطح عموم جامعه فهميده شود و دنبال شود و اقدام شود.17 17. 29/04/90 بيانات در ديدار مسئولان كتابخانه‌ها و كتابداران
تدبير ش 67
كميت شاعر و نوآوري در مضمون، وجوه شباهت شعراي امروز با دوران درخشان تاريخ شعر
در كشور ما شعرِ امروز شعر پيشرونده‌اي است. امروز وقتي من بخصوص به شعر جوانها نگاه ميكنم ... به‌طور محسوس احساس پيشرفت ميكنم؛ يعني واقعاً ما در شعر جلو رفتيم. ... من دو شباهت مي‌يابم بين شعر امروز كشورمان و شعر فارسي يك دورة دويست سالة بسيار مهم و برجسته، يعني دورة رواج و شكوفايي سبك هندي؛ ... اين دويست سال جزو قطعات بسيار درخشان تاريخ شعر فارسي است.
يك خصوصيت در اين دويست سال، كميت شاعر است. يعني شما وقتي نگاه كنيد در اين دو قرني كه عرض كرديم، مي‌بينيد در ايران، در هند، در افغانستان، در ماوراءالنهر ... (تاجيكستان و ازبكستان) ... تعداد شاعراني كه هستند، شگفت‌آور است. در اين دوره، هزارها شاعر هستند كه سرشان هم به تنشان مي‌ارزد؛ نه اينكه فقط بگوييم شعر ميگويند؛ نه! شاعرند. حالا ممكن است همه برجسته نباشند، اما شاعرند. البته در بين اين هزاران شاعري كه من به تقريب عرض كردم، ... شايد انسان بتواند ده تا شاعر درجة يك مثل «صائب»، مثل «كليم»، مثل «محمدجان قدسي»، مثل «نظيري نيشابوري»، پيدا كند. ... يك شباهت امروز ما با آن دوره، همين كميت است. تعداد شاعري كه امروز در كشور ما هست، در هيچ دوره‌اي ... سابقه ندارد. امروز تعداد شاعران ما در كشور، از لحاظ كميت، شبيه همان دورة دويست ساله است. البته اين به بركت انقلاب است. انقلاب معارف را، هنر را، همه چيز را آورد به متن مردم، داخل متن جامعه؛ لذا جوشش پيدا شد. امروز ما در كشور خيلي شاعر داريم: از نوجوانان دبستاني تا دبيرستاني، تا جوانان برومند، تا ميانسالان و پيران. يعني واقعاً انسان بخواهد محاسبه كند، تعداد شعراي امروز ما خيلي زياد است. البته اين مربوط به سي سال است؛ اگر چنانچه ... - با همين روال پيش برويم و شعر تشويق بشود و شعراي خوب بتوانند شعراي جوان‌تر را تربيت كنند- قطعاً كميت شعراي ما از آن دوره بيشتر خواهد شد.
شباهت دوم بين اين دوره و آن دورة دويست ساله، نوآوري در مضمون است. در هيچ دورة ديگري اينجور سابقه ندارد كه اين همه مضامين نو و حرفهاي تازه در شعر راه پيدا كند؛ كه وقتي مضمون نو آمد، به تبع وجود مضمون نو، تركيب نو هم مي‌آيد. يعني نياز مضمون به لفظ موجب ميشود كه شاعر از ذوق خود، از هنر خود استفاده كند و تركيبات بياورد. البته در ابتداي كار ممكن است ناشيگري‌‌ها‌يي وجود داشته باشد، ليكن بتدريج زبان، پخته و سنجيده و استوار ميشود و فخامت پيدا ميكند. ... واقعاً وقتي انسان مثلاً ديوان صائب را نگاه ميكرد، يا ديوان شعراي بزرگِ مضمون‌ساز مثل بيدل و ديگران را نگاه ميكرد، شايد مي‌‌گفت اينها ديگر چيزي باقي نگذاشتند؛ هرچه به ذهن انسان مي‌آمد و نمي‌آمد، اينها اين را در قالب شعر آوردند و بيان كردند؛ اما بعد مي‌بيند كه نه! به قول صائب:
يك عمر ميتوان سخن از زلف يار گفت
در بند آن مباش كه مضمون نمانده است
حالا او گفته يك عمر، ليكن يك دهر ميتوان سخن از زلف يار گفت. امروز انسان اين همه مضمون جديد در همين كلمات مشاهده ميكند كه واقعاً در خور دقت و مداقه و ملاحظه است.9 9. ۹۰/۰۵/۲۵ بيانات در ديدار جمعي از شعرا
تدبير ش 72
ويژگي‌هاي اشعار مربوط به بيداري اسلامي
محتواي اشعار مربوط به بيداري اسلامي بايد بصيرت امت اسلامي را تعميق دهد. ... در محتواي اشعار بيداري اسلامي، به جهت‌گيري‌ها و اهداف عالي اين تحول بزرگ، راه‌هاي منتهي به اين هدف عالي، و دشمنان و موانعي كـه آنها ايجاد مـي‌كنند، تـوجه ويـژه و خـاص شـود. ... در اشعار، بـايـد بـه نقش ديـن، ايمان بـه خـدا و معارف قـرآني در بيداري اسلامي نيز اهتمام جدي شود؛ زيرا هر نهضتي كه متكي به اعتقاد ديني شود، آسيب‌ناپذير و ماندگار خواهد بود. ... بايد با استفاده از الفاظ و قالب‌هاي مستحكم و از نظر هنري در رتبه بالا، اشعار برجسته و قوي سروده شود تا براي ساليان متمادي ماندگار و تأثيرگذار باقي بماند.16 17/11/90 (گزارش خبري) درديدار شعراي شركت‌كننده در همايش بين‌المللي شعر بيداري اسلامي
وظيفة شعراي امت اسلامي
حـادثـة بـيـداري اسـلامـي، تـأثيـرگـذار و سرنوشت‌ساز بـراي همة امت اسلامي[است.] ... اين حركت، يك بيداري حقيقي و همچنين اسلامي و نتيجه عبرت‌هاي فراوان، درك‌هاي عميق و همت‌هاي والاي ملت‌هاي عرب در طول ساليان متمادي است و به همين دليل نام «بهار عربي» بـراي ايـن حـركـت عظيـم، نـاقـص اسـت. ...
ايـن حـركت، تمام‌شـدنـي نيست و ادامـه خواهد داشت و تاريخ امت اسلامي به اذن پروردگار، تغيير خواهد كرد. ... اين حركت، نشان دهندة يك حادثة بزرگ تاريخي است كه تحولي عظيم در امت اسلامي به‌وجود خواهد آورد. ... شعراي امت اسـلامـي بـايـد در چنـيـن حـادثـة بـزرگ و سرنوشت‌سازي نقش ايفاء كنند.16 17/11/90 (گزارش خبري) درديدار شعراي شركت‌كننده در همايش بين‌المللي شعر بيداري اسلامي
تدبير ش74
ضرورت ترجمه كتاب‌هاي خوب كشور به زبان‌هاي مختلف
موضوع ترجمه، جاده‌اي يك‌طرفه نيست. ... دولت بايد زمينه‌اي فراهم كند تا توليدات خوب كتاب در كشور از جمله در بخش‌هاي مذهبي، تاريخي، ادبيات و علوم، به زبان‌هاي مختلف ترجمه و در معرض ديد جهانيان قرار گيرند.7 ۹۱/۰۲/۱۷ (گزارش خبري) بيانات در بازديد از نمايشگاه كتاب
تدبير ش 77 مرداد 91
جايگاه لفظ در غزل
در حقيقت، غزل به سه ركن تكيه دارد: لفظ، مضمون، احساس. هيچ‌كدام از اينها نبايد ضعيف بشود. ... بعضي از شعرهايي كه جوان‌هاي ما ميگويند، از لحاظ لفظ، آن توانايي و كشش لازم را ندارد. گاهي مضامين خوبي به ذهن‌هايشان مي‌رسد، ليكن لفظ از لحاظ دستور زبان اصلاً غلط است؛ يعني نه فقط ممتاز نيست، عالي نيست، حتّي غلط است؛ فعل بايد بيايد، نيامده؛ فعل بيجا آمده؛ فعل بايد با موارد مشابه خودش تطبيق كند، تطبيق نمي‌كند. گاهي اشكالات اين‌جوري دارد. بايد سعي كنيد غزل - شعر به‌طور كلي، حالا مورد بحث ما غزل است - از لحاظ لفظ، هم صحيح باشد، هم استوار باشد، هم چيدمان واژگاني‌اش محكم باشد؛ يعني استقرار و استحكام داشته باشد؛ هم در آن لطافت وجود داشته باشد؛ چون بالاخره هنر است ديگر. هنر شعر، اينهاست. اين در مورد لفظ.3
3. 14/05/91 بيانات در ديدار شاعران
مضمون‌سازي در اشعار
مضمون هم يك مقولة مهمي است ديگر. به نظر ما هم مضمون هيچ وقت تمام نمي‌شود. همين‌طور كه صائب گفته:
يك عمر ميتوان سخن از زلف يار گفت در بند آن نباش كـه مضمون نمانده است
واقعاً مضمون تمام‌نشدني است؛ چون ذهن بشر تمام‌نشدني است. ما تنبلي مي‌كنيم، مي‌چسبيم به مضاميني كه ديگران گفته‌اند و همين‌ها را تكرار مي‌كنيم؛ ... بنابراين مضمون را بايد جدي گرفت؛ يعني دنبال مضمون‌سازي و مضمون‌پردازي و - به قول خود قدما - مضمون‌يابي باشيد. مضمون را هم از متن زندگي ميشود گرفت. حالا يك چيز‌هايي در قديم بود؛ مثلاً آن روز شمع بود، اما امروز نورافكن است. آنها شمع را محور صدها مضمون قرار دادند؛ شما مي‌توانيد با فكر و با تأمل، نورافكن و چراغ برق را محور مضاميني قرار بدهيد. يعني مضمون‌سازي، با نگاه به حول و حوش فهميده ميشود. البته مطالعة دروني و زايش دروني و زايش ذهني نقش بسيار مهمي دارد.3 3. 14/05/91 بيانات در ديدار شاعران
تدبير ش 82 ارديبهشت و نيمه اول خرداد92
نكتة مستحسن در جلسات مداحي ائمه(ع)
امروز يك نكته‌اي در جلسة ما وجود داشت كه اين نكته، نكتة مستحسني است. من در اين سال‌هاي طولاني، خيلي اوقات به برادران مداح كه اينجا مي‌خواندند، اين اعتراض را مي‌كردم كه جلسة جشن و مولود را تبديل مي‌كردند به مجلس عزاداري؛ مفصّل روضه خواندند و اشك گرفتند! هر چيزي به جاي خودش. به شما ميگويند مداح! مداح يعني چه؟ شاخصة اصلي شما مداحي است! نه روضه‌خواني. روضه بخوانيد؛ بنده طرفدار روضه‌خواني‌ام؛ خودم هم روضه‌خوانم. اينجور نيست كه در مجلس مولودي‌خواني ائمه(ع) هم حتماً بايد يك روضه‌اي خوانده شود، يك دمي داده شود، يك اشكي گرفته شود؛ هيچ لزومي ندارد. بگذاريد عواطفي كه مردم نسبت به ائمه(ع) دارند، در خارج اينجور وانمود نشود كه منحصر است در قضية گريه و سينه‌زني و عزاداري؛ نه! عزاداري به جاي خود، مديحه و مولودي‌خواني و شادي هم به جاي خود؛ اينها را نبايد با هم مخلوط كرد.4 4. ۹۲/۰۲/۱۱ بيانات در ديدار جمعي از مداحان
سبک «تاريخ شفاهي» در تدوين آثار مقاومت و انقلاب
تقويت بخش پژوهشي در حوزة ادبيات مقاومت و ادبيات انقلاب اسلامي، ضرورت دارد. ... البته اين مسئله به معناي منحصر شدن در روش‌هاي تحقيق غربي نيست؛ بلکه بايد در عين استفاده از اين روش‌ها، ابتکارات خردمندانه و هوشمندانه‌اي نيز به‌خرج داد. ... سبک «تاريخ شفاهي» در تدوين آثار ادبي بخش مقاومت و انقلاب اسلامي، ... و مسئلة توجه به حقوق نويسندگان و تهيه کنندگان آثار توليد شده در اين عرصه اهميت دارد. ... نقش تدوين کنندگان آثار در کنار راويان مطالب، همچون پرداخت هنرمندانه‌اي است که اثر هنري را شکل مي‌دهد به همين دليل توجه به پديد آورندگان اين قبيل آثار هنري، مي‌بايست مورد توجه جدي قرار گيرد.8
23/02/92 (گزارش خبري) بيانات در ديدار دست‌اندرکاران دفاتر ادبيات مقاومت و ادبيات انقلاب اسلامي حوزه هنري
تدبيرحذفی ش 83 نيمة دوم خرداد، تير و مرداد 92
تداوم حركت رو به جلو در شعر و نقد اشعار
خدا را شكر مي‌كنيم - الحمدلله - كه امروز زبان شاعران ما، زبان گويايي است؛ حقايق خوبي هم با اين زبان دارد بيان ميشود. اگر بخواهيم امروز را با مثلاً ده سال قبل - كه همين جلسه هر سال در همين شب يا شبيه اين شب تشكيل مي‌شده - مقايسه كنيم، واقعاً حركت به جلو كاري كرده كه امشب با آن شب‌هايي كه ما داشتيم، قابل مقايسه نيست؛ يعني حقاً و انصافاً شعر انقلاب ما، شعر جوان‌هاي ما، شعر عزيزان شاعر متعهد و مسئول ما، شعر پيشكسوت‌هاي ما، شعر كساني كه در ميدان تربيت جوانها حضور دارند و نقش ايفا مي‌كنند، به نظر من خيلي پيشرفتهاي خوبي كرده. همانطور كه گفتم، دوستان و شعراي خوب ما مرتب مشغول نكوتر شدن‌اند - «تا تو نكوتر مي‌شوي» - هم در زمينة شعر، هم در زمينة نقد. من گاهي مقالات بعضي از دوستان را در بخش نقد شعر مي‌خوانم؛ واقعاً انسان لذت مي‌برد؛ پرمغز، خوب؛ انشاءالله ادامه دهيد.10 10. 01/05/92 بيانات در ديدار شاعران در شب ميلاد امام حسن مجتبي(ع)
تدبير ش 85 آبان و آذر92
اهميت بيان معارف قرآني و مسائل انقلابي با زبان نوحه
چقدر خـوب است كه در محافل هيئت‌هـا، به مسئلة قرآن - قرآن‌‌خواني و معارف قرآني - اهتمام ورزيده بشود. چقدر خوب است كه در اين نوحه‌‌خواني‌‌ها مضامين اسلامي، مضامين انقلابي، مضامين قرآني گنجانده بشود. يك وقت هست كه سينه مي‌زنند و صد بار با تعبيرات مختلف مثلاً ميگويند: «حسين واي»، خب! اين يك كاري است امّا هيچ فايده‌‌اي ندارد و هيچ چيزي از «حسين واي» انسان نمي‌فهمد و ياد نمي‌گيرد. يك وقت هست كه شما در همين مطلبي كه [عزادار] تكرار ميكند و حرفي كه [با آن] سينه مي‌زند، با زبان نوحه و با زبان شعر، يك مسئلة روز، يك مسئلة انقلابي، يك مسئلة اسلامي، يك معرفت قرآني را مي‌گنجانيد؛ او وقتي تكرار ميكند، در ذهن او ملكه ميشود؛ اين خيلي باارزش است، كاري است كه هيچ‌‌كس ديگر غير از شما نمي‌تواند اين كار را بكند؛ يعني هيچ رسانه‌‌اي واقعاً قادر نيست كه اينجور معارف الهي را با جسم و جان و فكر و روح و احساس و عقل و مانند اينها آميخته كند. لذا كار كار مهمّي است؛ كار بزرگي است و اميدواريم كه انشاءالله خداي متعال به‌شما توفيق بدهد و شما را مأجور بدارد كه بتوانيد به بهترين وجهي انشاءالله اين كار را پيش ببريد.6 6. ۹۲/۰۸/۲۰ بیانات در ديدار اعضاي ستاد مركزي هيئت رزمندگان اسلام
لزوم تهية پيوست فرهنگي براي توليدات داخلي
من چقدر سر قضيّة توليد اسباب‌بازي داخلي معني‌دار و جذّاب حرص خوردم با بعضي از مسئولين اين كار كه اين كار را دنبال بكنند؛ البتّه بحمدالله ظاهراً اينجا يك تصميمي در اين زمينه گرفته شد، حالا انشاءالله همان تصميم را هم دنبال كنيد كه اجرايي بشود.
خب! دوستان ما آمدند در يكي از دستگاه‌هاي فعّال و مسئول، عروسك‌هاي خوبي درست كردند؛ خوب هم بود؛ اوّل هم حسّاسيّت طرف مقابل را - يعني مخالفين را، خارجي‌هـا را – بـرانگيخت كه اينها آمـدنـد در مقابل باربي و مانند اينها، ايـن [عروسك‌ها] را درست كردند؛ ولي نگرفت. من به اينها گفتم كه اشكال كار شما اين است كه شما آمديد به فلان نام، يك پسري را، يك دختري را آورديد در بازار، اين عروسك شما را بچّة ما اصلاً نمي‌شناسد - ببينيد، پيوست فرهنگي كه مي‌گوييم اينهاست – خب! يك عروسك است فقط، در حالي كه مرد عنكبوتي را بچّة ما مي‌شناسد، بتمن را بچّة ما مي‌شناسد. ده بيست فيلم درست كرده‌اند، اين فيلم را آنجا ديده، بعد كه مي‌بيند همان عروسكي كه در فيلم داشت كار ميكرد، در مغازه هست، به پدر و مادرش مي‌گويد اين را براي من بخريد؛ عروسك را می‌شناسد؛ اين پيوست فرهنگي [است]. شما بايستي اين عروسك را كه ساختيد، در كنار ساخت عروسك، ده بيست فيلم كودك درست مي‌كرديد براي اينكه اين عروسك معرّفي بشود پيش بچّه‌ها؛ بعد كه معرّفي شد، آن‌وقت خودشان مي‌خرند، [ولي] وقتي معرّفي نشد، بازار ندارد و ورشكست ميشود؛ و ورشكست شد. يعني يك چنين دقّت‌هايي را بايست كرد.1212. ۹۲/۰۹/۱۹ بيانات در ديدار اعضای شوراي عالي انقلاب فرهنگي
تدبير ش 86 - آذر و دی و بهمن92
چگونگي بزرگداشت شهداء و مجاهدان
بزرگداشت كساني كه حقّاً و انصافاً سرآمدان مردم روزگار ما به حساب مي‌آيند، يعني شهداء و مجاهـدان ... بسيار بـاارزش است. بـزرگـداشت شهيدان، احياي نـام آنـان، تحقيق در مورد كارهاي آنها، توليد آثار مكتوب و تصويري و صوتي و امثال اينها از زندگي آنها و از اقدامات و جهاد آنها، كارهاي بسيار باارزشي است. ... همين كارها بسيار خوب است؛ منتها توجّه كنيد كه عميق انجام بگيرد اين كارها؛ يعني صِرف تأمين يك عنوان نباشد؛ يعني كاملاً بـا عـمـق، بـا فـرصـت، بـا دقـّت، بـا وقت‌گذاري، بـا بهره‌گيري از هنر از يك سو، و روح تحقيق از سوي ديگر، انجام بگيرد تا ماندگار و اثرگذار باشد.1
1. 25/09/92 (انتشار ۹۲/۱۰/۱۲) بيانات در ديدار اعضاي ستاد برگزاري بزرگداشت سرداران و ده هزار شهيد استان مازندران
تدبير ش89 - تير و مرداد 93
شرط اصلي شعرماندگار و اثرگذار
خوشبختانه من مي‌بينم که شعراي جوان ما، شعراي انقلاب ما حقيقتاً کارهاي خوبي را دارند عرضه مي‌کنند و شعرهاي خوبي را بيان مي‌کنند. البتّه همة اينها در صورتي است که شعر از ماية هنري برخوردار باشد؛ اين توصية هميشگي ما است. شعر فقط معنا نيست، فقط مضمون نيست، و ترکيب و شاکلة هنري و بافت و اسلوب هنري، شرط اصلي است تا بتواند انشاءالله ماندگار و اثرگذار باشد.6
6. ۹۳/۰۴/۲۲ بيانات در ديدار شاعران در شب ميلاد امام حسن مجتبي(ع)
تدبير ش91 – آبان و آذر 93
تقريظ بر کتاب «پنجره‌هاي تشنه»
(در آستانه اربعين حسيني 22/9/1393 رونمايي شد)
بسيار خوب و با ذوق و سليقه نوشته شده است؛ و با نگاه هنرمندانه و کنجکاو و نکته‌ياب. خواندم تا ۹۳/۲/۲۸.
بسماللَّهالرّحمنالرّحيم
اين حسين کيست که عـالـم همـه ديـوانة اوست
اين چه شمعي است که جان‌ها همه پروانة اوست
اي شعلة فروزان، اي فروغ تابان، اي گرمابخش دل‌هاي خلايق! تو کيستي با اين شکوه و جلال، با اين شيريني و دلنشيني، با اين هيبت و اقتدار، با اين‌همه لشکر دل‌به‌همراه، با غلغلة فرشتگان که در کنار موکب تو با آدميان رقابت مي‌کنند؟ تو کيستي اي نور خدا، اي نداي حقيقت، اي فرقان، و اي سفينةالنجاة؟ چه کرده‌اي در راه خدايت که پاداش آن خدائي‌شدنِ هر آن چيزي است که به تو نسبت مي‌رساند؟ بنفسي انت، بروحي انت، بِمُهجَةِ قلبي انت، و سلام الله عليکَ يومَ وُلِدتَ و يوم اُستُشهِدتَ مظلوماً و يوم تُبعَثُ فاخِراً و مَفخَراً. 29/2/93. 10
10. 22/09/93 (28/02/1393)تقريظ بر کتاب «پنجره‌هاي تشنه»
تدبير ش94 – ارديبهشت و خرداد 94
استفادة از هنر به شکل صحيح
از هنر حدّاکثر استفاده را بايد کرد؛ اشاره کرديد به سرود؛ اين خيلي مهم است. اگر بتوانيد يک سرود زيباي اثرگذار خوش‌مضمون درست کنيد، جوري که بچّه‌ها وقتي در کوچه راه مي‌روند، از خانه به مدرسه مي‌روند، زير لبشان آن را زمزمه کنند، يک کار بسيار بزرگي کرده‌ايد؛ يعني استفادة از هنر به شکل صحيح؛ اين کار شما را آسان مي‌کند، تسهيل مي‌کند. به‌هرحال بايد تلاش کرد، بايد کار کرد.3 3. 14/02/94 بيانات در ديدار اعضاي ستاد کنگرة بزرگداشت سه هزار شهيد استان سمنان
تدبير ش95 – تير و مرداد 94
استفاده از تئاتر سازنده
متأسّفانه در محيط هنري ما، تئاتر از اوّل هم بد متولّد شده. يعني تئاتر ما، يا تئاتر لغو بيهوده مثل روحوضي‌هـاي مثلاً ايـن‌جوري بـوده، يـا تئاتـر اعتراضي بـي‌جهت يعني بـدون سمت‌وسـوي درست‌وحسابي بوده؛ بعد هم با يک زبان ابهام، خيال مي‌کنند که تئاتر حتماً بايستي زبان ابهام و سمبليک و رازآلود داشته باشد که چنين چيزي نيست. تئاتر يعني بازيگري جلو چشم بيننده در صحنه. برخلاف سينما، برخلاف فيلم که فقط روي پرده شما يک چيزي را مي‌بينيد، اينجا در تئاتر، انسانْ انسان‌ها را حس مي‌کند، حرفشان را از زبـان خـودشان مي‌شنود. در ايـن مي‌توانـد خيلي چيزهـاي سـازنـده‌اي بـاشد. تئاتـر؛ تئاتـرهـاي دانشجويي. گروه‌هـاي هنرمند بنشينند واقعاً مفاهيم حقيقي اسلامي را بيان کنند. در همين حسينيه سال‌ها پيش ـ شايد بيست سال پيش ـ يک تئاتري اجرا کردند بـراي مـا، مربوط بـه حضرت ايوب پيغمبر که طول هم کشيد؛ يک ساعت، دو ساعت، طول کشيد. بعد که تمام شد، من به آن کارگردان گفتم که من داستان ايوب را در قرآن، شايد صدبار يا صدها بار تا حالا خوانده‌ام امّا اين فهمي را که امشب از ماجراي ايوب از تئاتر تو فهميدم، در اين مدّت از خواندن قرآن، اين فهم را پيدا نکرده بودم. اين چيز کمي است؟7
7. 20/04/94 بيانات در ديدار دانشجويان در بيست و چهارمين روز ماه مبارک رمضان ۱۴۳۶
ترانه و سرود انقلابی انصافاً کم داریم
بیانات در دیدار جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب 1397/03/09
یک نکته‌ی دیگری که خیلی مهم است، مسئله‌ی ترانه و سرود است. من یک بار دیگر ،اینجا این قضیّه را مطرح کردم که ترانه و سرود، یک بخش لازم و یک شعبه‌ی لازم در زمینه‌ی هنر شعری است و خیلی هم تأثیر میگذارد؛ ترانه و سرود واقعاً تأثیرگذار است. ما در موارد بسیاری دیده‌ایم که مثلاً یک شعری در زبان جوان، نوجوان و افراد مختلف دانشجو، دانش‌آموز و غیره... جریان دارد که خود این شعر موجب حرکت است، موجب نشاط است، موجب جهت دهی است. الان در این زمینه انصافاً ما کم داریم و کم گذاشته‌ایم؛ در زمینه‌ی ترانه و در زمینه‌ی سرود، سرودهای خوب کم است.
از این تمنّای موجود و تقاضای موجود در جامعه برای شعر باید استفاده کرد
بیانات در دیدار جمعی از شاعران و اهالی فرهنگ و ادب 1397/03/09
جامعه‌ی ایرانی با شعر آمیخته است و این خیلی نقطه‌ی قوّت بزرگی است. جامعه‌ی عرب هم همین‌جور است؛ عربها هم همین جوراند؛ آنها هم با شعر خیلی اُنس دارند و آمیخته‌اند. شما ملاحظه کنید در همین قضایای انقلاب، در این سالهای گوناگون انقلاب، شعارهایی که غالباً هم موزون است و صورت شعری دارد، خودش از دل جمعیّت جوشیده؛ یعنی اصلاً هیچکس هم نمیداند چه کسی تولید کرده این شعر را، امّا از دل جمعیّت یک نفر گفته، طبع دیگران متمایل به آن بوده و چون شعر است و چون موزون و مثلاً در مواردی مُقفّی است، مردم دنبال کرده‌اند آن را. در محیط‌های زندگی ما، شعر خیلی رایج است و این خیلی فرصت بزرگی است. من یک چیزی یادداشت کرده ام و دوست داشتم بگویم این را؛ در یکی از این اعلان های فواتحی که در بعضی از روزنامه‌ها هست، یک شعری من دیدم؛ بعضی‌ها شعر مینویسند، نظر آدم به طور طبیعی کشانده میشود طرف آن شعر؛ دیدم واقعاً طبیعت مردم ما اصلاً طبیعت شاعرانه است. لحن هم در این بیت شبیه لحن بیدل است، منتها نمیدانم این شعر مال چه کسی است: به صد دام آر میدم، دامن از چندین قفس چیدم ندیدم جز به بال نیستی پرواز آزادی چقدر قشنگ است! ندیدم جز به بال نیستی پرواز آزادی. خب این روحیه‌ی مردم ما است؛ در اعلان فاتحه شان هم شما میبینید یک شعر به این قشنگی را پیدا میکند و می‌آورد. البتّه حالا شماها که با رایانه و مانند آن سروکار دارید، میتوانید شاعر ش را هم پیدا کنید؛ بنده نفهمیدم شاعر ش چه کسی است امّا زبان، شبیه زبان بیدل است. از این فرصت، از این تمنّای موجود و تقاضای موجود در جامعه برای شعر باید استفاده کرد و مفاهیمی را که مردم احتیاج دارند آنها را بدانند یا روشهای عملی ای را که مردم احتیاج دارند با آنها آشنا بشوند، در زبان شعر به مردم منتقل کرد.
|