اجمال مطلب اين بود كه، معاويه در ميان شخصيت‏هاى معروف آن عصر از هوش سرشارى برخوردار بود، به طورى كه او را داهيه العرب مى‏گفتند، و حتى آن قدر سياست، هوش، فراست و تدبير او معروف شده بود كه مى‏گفتند على سياست معاويه را ندارد، وگرنه مى‏توانست بر او پيروز شود! و كار به دست معاويه نمى‏افتاد! و شايد در همين رابطه بود كه مولا اميرالمؤمنين (عليه السلام) فرمودند: لولا كراهيه الغدر لكنت من ادهى الناس⁽⁴¹⁾ به خدا قسم معاويه از من با هوش‏تر، با تدبير و با سياست‏تر نيست، ولى تقوا جلوى من را گرفته و نمى‏توانم هر كارى را انجام دهم.

دقت على (عليه السلام) در اجراى احكام و حدود الهى‏

در اين جا نكته‏اى را به عنوان جمله معترضه عرض مى‏كنم؛ ممكن است در اذهان ساده اين شبهه مطرح مى‏شود كه، اگر اميرالمؤمنين (عليه السلام) با معاويه، يا با سايرين، مقدارى مماشات كرده بودند، كار به اين جا نمى‏كشيد. امروزه براى تضعيف مقام ولايت به طور كلى، و مقام عصمت پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) و ائمه اطهار (عليه السلام) به طور خاص، خيلى مى‏كوشند تا خدشه‏هايى در رفتار آن‏ها وارد كنند، شبهه هايى ايجاد كنند، تا نسل آينده ما آن ايمان عميق را به عصمت و برترى آن‏ها در همه شؤون نپذيرند. بعد هم در ذهن ايشان بيابند كه شايد يك راه بهترى هم بود، شايد اين بزرگواران در برخى موارد اشتباه كردند. شايد كه مطرح شد، فتح باب مى‏شود، آن گاه زير سؤال بردن همه چيز امكان‏پذير مى‏شود.

همچنان كه الان اين گونه كارها را انجام مى‏دهند.

خوب، ممكن است شبهه به اين صورت مطرح شود، البته من را به خاطر اين كه شبهه را ترسيم مى‏كنم معذور بداريد، براى اين كه شبهه را تبيين كنم ناچار مقدارى توضيح بدهم، انشاء الله بعد از طرح شبهه جواب آن را به روشنى عرض خواهم كرد.

مثلا در مقام شبهه به اين صورت مى‏گويند كه زمانى كه مردم آمدند و با على (عليه السلام)، با آن هجوم عجيب و بى سابقه بيعت كردند، كه خود اميرالمؤمنين (عليه السلام) از آن بدين گونه تعريف مى‏فرمايد كه نزديك بود حسنين (عليه السلام) زير دست و پا بمانند، در بين مردم كسانى آمدند با حضرت بيعت كردند كه شخصيت‏هاى برجسته آن روز بودند، به عنوان نمونه طلحه و زبير آدمهاى معمولى نبودند. همان گونه كه مى‏دانيد، خليفه دوم شوراى شش نفره‏اى را تعيين كرده بود، كه بعد از او اين هيات شش نفره از بين خودشان خليفه را انتخاب كنند. طلحه و زبير دو نفر از اين افراد بودند. اين‏ها كسانى بودند كه خودشان كانديداى خلافت بودند، و آمدند با على (عليه السلام) بيعت كردند.

كسانى اين گونه ترسيم مى‏كنند، خوب بود على (عليه السلام) اين‏ها را دعوت مى‏كرد و از آن‏ها دلجويى به عمل مى‏آورد، هديه‏اى به آنان مى‏داد، هنگامى كه از او وقت ملاقات مى‏خواستند، فورا به آن‏ها وقت مى‏داد، از آنان پذيرايى مى‏كرد، به خاطر اين كه بيعت كرده بودند با آن‏ها مى‏نشست و مى‏گفت: برادران عزيزم! خيلى خوش آمديد! من اين مقام را از شما دارم. شما بوديد كه از من حكايت كرديد و من به خلافت رسيدم، از شما متشكرم! خوب، چه ايرادى داشت اين گونه چرب زبانى كند، بعد هم براى ايشان شامى مهيا مى‏كرد و به ايشان سور مى‏داد. حضرت كه مى‏دانست اين‏ها چه خيالى در سر دارند، لااقل احتمال آن را مى‏داد، اگر نگوييم علم امامت داشت و از كارهاى آينده آن‏ها با خبر بود، روحيات ايشان را مى‏شناخت و مى‏دانست چگونه انسان هايى هستند، اين احتمال را مى‏داد كه اگر با آن‏ها مماشات نكند، جنگ جمل را به راه مى‏اندازند، حداقل احتمال اين مساله را مى‏داد. خوب بود براى اين كه چنين نشود، اين همه خونريزى و جنگ رخ ندهد، و نيروها از بين نرود - و به جاى آن ممكن بود اين نيروها براى بازسازى كشور، به كار گرفته شده و پيشرفت اقتصادى حاصل شود - به ايشان مى‏گفت بياييد با يكديگر همكارى و همفكرى كنيم، شما طرحى تهيه كنيد، ما هم بررسى مى‏كنيم. يا حتى بخشى از مملكت در اختيار شما باشد و شما آن را اداره كنيد، اگر شما ولايت كوفه و بصره را مى‏خواهيد، ارزانى شما. شام و مصر را مى‏خواهيد، ما هم مضايقه‏اى نخواهيم داشت، با هم همكارى مى‏كنيم. به اين صورت با آن‏ها صحبت مى‏كرد، بعد هم بخشى از بيت المال را در اختيار آن‏ها قرار داده، دست ايشان را باز مى‏گذاشت، اين‏ها اگر كمى از بيت المال سوء استفاده مى‏كردند، بهتر از اين بود كه مقدار زيادى از بيت المال براى جنگ و خونريزى هزينه شود. اين تفكر سياست مدارانه‏اى است كه آن زمان در ميان برخى مردم شايع بود، و اين گلايه‏ها را از على (عليه السلام) داشتند. همين افراد بودند كه مى‏گفتند: على سياست ندارد، و يا اين كه سياست معاويه بيش‏تر است. و همين حرف‏ها بود كه دل على (عليه السلام) را مى‏سوزاند، و حتى دوستان خودش را هم نمى‏توانست قانع كند.

از وضعيت معاويه هم كه آگاه بود و مى‏دانست چه عنصر خبيثى است و چه سياستى دارد، چگونه مردم را رام كرده است و برگرده آن‏ها سوار شده است؟ به چه نحوى اموال مسلمان‏ها و بيت المال را در اختيار گرفته و سخاوتمندانه، هزاران، صدها و هزار و گامى حتى ميليون‏ها دينار به افراد مختلف جود و بخشش مى‏كند؟! اگر على (عليه السلام) تا حدودى با اين گونه شخصيت‏ها كنار آمده و مماشات مى‏كرد بهتر بود و در هر صورت جنگ‏ها و خونريزى و صرف هزينه‏هاى فراوان براى آن‏ها اتفاق نمى‏افتاد.

مشابه اين القائات را امروزه درباره حضرت امام (قدس السره الشريف)، يا درباره مقام معظم رهبرى نشنيده‏ايد؟ آيا نشنيده‏ايد كه گفته مى‏شود اگر درباره فلان شخص اندكى مدارا مى‏شد كار به اين جا ختم نمى‏شد؟ هنوز اين شبهات درباره سياست على (عليه السلام) مطرح است. البته ممكن است در پاسخ اين شبهات بگوييم، حضرت امير (عليه السلام) از علم امامت برخوردار بودند و يا خدا به ايشان امر كرده بود كه چنين كند، آيا مى‏خواهيد از امر خدا تخلف كند؟

در اين صورت جوابى تعبدى را مطرح كرده‏ايم. ما معتقديم امام (عليه السلام) معصوم است و خطا نمى‏كند، مطابق آنچه خدا امر فرموده عمل مى‏كند. وظيفه‏اش به همان صورت بوده است. اين جواب براى ما تا حدودى قانع كننده است. اما اين گونه جواب دادن، نوجوانان امروزى را كه تحت تاثير اين شبهات واقع شده، قانع نمى‏كند؛ بايد جواب روشن‏ترى ارائه كنيم.

در اين جا من از هم لباس‏هاى خودم اين گلايه را دارم كه چرا ما آن گونه كه بايد و شايد در مورد مسائلى از اين قبيل كه مورد حاجت است، كار نكرده‏ايم، و جواب مناسبى كه همه بتوانند درست بفهمند، درك و قبول كنند، يا تهيه نكرده‏ايم و يا اگر تهيه كرده‏ايم، منتشر نكرده و در دسترس جوان‏هايمان قرار نداده‏ايم.

بايد جواب روشنى به اين سؤال بدهيم كه چرا على (عليه السلام) بر اساس سياست لبخند و مماشات، و با انعطاف عمل نكرد؟ تا به اين حد سخت مى‏گرفت و مى‏گفت من حتى يك روز هم اجازه نمى‏دهم معاويه حكومت كند. اگر من خليفه هستم حق ندارد اين اقدامات را انجام دهند. همان زمان معاويه طلحه و زبير از افراد معمولى نبودند، بلكه دو نفر از بزرگترين شخصيت‏هاى عالم اسلام و كانديداى خلافت بودند. وقتى اين دو مهمان على (عليه السلام) مى‏شوند، او چراغ را خاموش كرده، چراغ ديگرى را روشن مى‏كند. مى‏پرسند چه شد؟ اين چراغ با چراغ ديگر چه فرقى داشت؟ على (عليه السلام) در جواب مى‏گويد: چراغ اول به بيت المال تعلق داشت و من مشغول رسيدگى به حساب بيت المال بودم، آن چراغ از بيت المال بود، در حالى كه شما مى‏خواهيد در مورد مسائل شخصى و خصوصى حرف بزنيد؛ من حق ندارم از چراغى مربوط به بيت المال است استفاده كنم. طلحه و زبير با خود گفتند على (عليه السلام) حاضر نيست چند دقيقه از چراغ بيت المال استفاده كند، در حالى كه ما دو شخصيت بزرگ اسلامى هستيم، و مى‏خواهيم با او در مورد مسائل و مصالح كشور اسلامى صحبت كنيم - البته از ديد آن‏ها اين گونه بود - و او نمى‏پذيرد چند دقيقه از چراغ بيت المال استفاده كنيم، چگونه مى‏توان با او از در دوستى در آمد؟

چه استفاده هايى كه اين افراد در زمان خليفه پيشين كرده بودند، املاك و ثروتهايى كه تصاحب كرده بودند! غلامان و كنيزانى كه به تملك خود درآورده بودند! و در مورد آن‏ها داستان هايى نقل شده است؛ و اكنون با اين گونه سختگيرى‏هاى اميرالمؤمنين (عليه السلام) مواجه شده‏اند.

به نظر شما جواب اين سؤال چيست؟ آيا جواب غير از اين است كه على (عليه السلام) معصوم بود و هر كارى كه انجام مى‏داد طبق دستور خدا بود؟ ما چه جواب روشنى مى‏توانيم بدهيم كه يك جوان را قانع بكند؟

هدف على (عليه السلام)، ارائه الگوى حكومت اسلامى‏

جوابى به نظر من مى‏رسد كه آن را عرض مى‏كنم، در مورد آن فكر كنيد و اگر كسى به پاسخ مناسب‏ترى رسيد، بنويسد و در اختيار من قرار دهد. جوابى كه به نظر من مى‏رسد اين است كه اگر چنين جريانى اتفاق افتاده بود، ما على (عليه السلام) را با چه كيفيتى مى‏شناختيم؟

اگر براى ما چنين داستانى را نقل كنند كه، شبى جناب طلحه و زبير، خدمت خليفه وقت رسيده، درباره مسائل مملكت صحبت كردند، و مثلا، تصميم گرفتند حكومت ايالت عراق را به يكى از ايشان و مصر را به ديگرى واگذار كنند، اگر در تاريخ چنين آمده بود، من و شما چه تفاوتى بين على (عليه السلام) با طلحه زبير مى‏ديديم؟ چه فرقى بين معاويه و عمر و عاص با على (عليه السلام) قائل مى‏شديم؟ نهايتا مى‏گفتيم چند شخصيت بودند كه با يكديگر نشسته، مشورت كرده و كارى انجام دادند. روزى با شخص ديگر و امروز با يك شخصى به نام اميرالمؤمنين (عليه السلام) بيعت كردند. قبلا خليفه اول با مشورت اطرافيان خود معاويه را خليفه و والى شام قرار داد و بعد خليفه دوم و پس از او هم خليفه سوم ولايت او را بر شام تاكيد كردند. اكنون نيز اين‏ها طلحه و زبير را به عنوان والى كوفه و بصره نصب كردند. لازمه چنين عملكردى اين بود كه امروزه بيش از يك ميليارد مسلمان و صدها ميليون شيعه تفاوتى بين على (عليه السلام) با طلحه و زبير نبينند، بلكه فرقى بين على (عليه السلام) و معاويه قائل نشوند؛ و اين مطلب جديدى نيست. اگر امروزه ما مى‏دانيم كه على (عليه السلام) مقام ديگرى داشته است، و اصلا در يك مسير ديگرى بوده است، به اين دليل است كه علما براى تبيين تفاوت بين على (عليه السلام) و ديگران، هزار و سيصد سال تلاش كرده و آن را دائما براى ما نقل كردند، پدر و مادرهاى ما از طفوليت اين مسائل را به تلقين كردند. اما اگر گرفته مى‏شد زمانى بود كه چند نفر نشستند دور هم و حكومت را تقسيم كردند، در اين صورت جه تفاوتى بين ايشان مى‏ديديم؟ حداكثر مى‏گفتيم على (عليه السلام) كمى بهتر از آن‏ها بود. اين سخن تازه‏اى نيست. خود على (عليه السلام) از اين كه او را با معاويه مقايسه مى‏كردند، مى‏ناليد؛ الدهر انزلنى ثم انزلنى حتى يقال عليا و معاويه.⁽⁴²⁾ آن زمان نيز همين اصحاب پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم)، يا كسانى كه سال‏ها در ركاب على (عليه السلام) و در محضر على (عليه السلام) بودند، مى‏گفتند: به هر حال معاويه نيز حسن هايى دارد، جود و بخششى دارد، تدبيرى دارد، يك كشور اسلامى را اداره مى‏كند. همين افراد زمانى كه از على (عليه السلام) گله‏مند مى‏شدند، نزد معاويه مى‏رفتند. حتى نزديكان على (عليه السلام) هر وقت از على (عليه السلام) گله‏مند مى‏شدند و تقاضاهايى داشتند كه على (عليه السلام) به آن پاسخ مثبت نمى‏داد، نزد معاويه مى‏رفتند. آن‏ها اين دو را هم سنگ مى‏ديدند و معتقد بودند، فقط اندكى عدل و عبادت على بيش‏تر است.

اگر جريان مذكور اتفاق افتاده بود، من و شما على (عليه السلام) را چگونه مى‏ديديم؟ و اگر چنين برداشتى از اسلام و از على (عليه السلام) داشتيم، و اين رفتار را وظيفه يك خليفه اسلامى مى‏دانستيم، در اين صورت براى ما خلافت اسلامى با حكومت‏هاى دنيوى و سلطنت‏هاى كسرى و قيصر چه تفاوتى داشت؟ آن‏ها نيز همين گونه رفتار مى‏كنند، اگر در مقابل خود به معارضى برخورد كنند كه نتوانند او را دفع كنند، با او سازش مى‏كنند، رو به روى يكديگر مى‏نشيند و به هم لبخند مى‏زنند، با يكديگر از در سازش در مى‏آيند، براى اين كه جنگ و خونريزى نشود و خشونت پيش نيايد. مگر در تمام دنيا چنين نيست؟ در اين صورت چه تفاوتى بين حكومت على (عليه السلام) با حكومت كلينتون و ديگران وجود داشت؟

اگر امروز با حقيقت اسلام آشنا هستيم و مكتب تشيع را داريم، به بركت اين گونه رفتار كردن على (عليه السلام) است. درست است كه على (عليه السلام) موفق به شكست دادن و از بين بردن معاويه نشد، اما اين فكر و برنامه را به ما رساند كه سياست اسلام اين است. اسلام اجازه نمى‏دهد بر سر اصول و مبانى معامله كرد. ممكن است مصالح شخصى در راه اسلام فدا شود، ممكن است مصالح جزئى فداى مصالح كلى شود، اما مبانى و اصول ابداً، ابداً؛ حتى به اندازه سر سوزنى نبايد به آن خدشه وارد شود.

اگر على (عليه السلام) اين گونه عمل نكرده بود، من و شما از كجا مى‏دانستيم كه اسلام هم براى حكومت طرحى دارد و اجازه نمى‏دهد دموكراسى غربى در كشور اسلامى حاكم بشود؟

از كجا اطلاع داشتيم اسلام مى‏گويد بايد احكام خدا اجرا شود؟ وقتى كه مردم با على (عليه السلام) بيعت كردند و به او گفتند به همان شيوه خلفاى پيشين عمل نما، مگر آن‏ها مسلمان نبودند؟ مگر خليفه پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) نبودند؟ مگر پدر زن پيغمبر (صلى الله عليه و آله و سلم) نبودند؟ مگر همه مسلمان‏ها با آنان بيعت نكرده بودند؟ شما نيز همان گونه كه آن‏ها رفتار كردند عمل كنيد.

حضرت على (عليه السلام) گفت: من چنين رفتارى نمى‏كنم. اگر مى‏خواهيد با من بيعت كنيد، بايد بيعت كنيد كه من طبق كتاب، سنت و سيره پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) عمل كنم. من به نظر ديگران كار ندارم، در موردى كه حكم خدا ثابت است، به نظر شما هم كار ندارم، حتى اگر همه شما نيز مخالفت كنيد، آنچه حكم خداوند است اجرا مى‏كنم.

سياستى اين گونه با اصول دموكراسى مطابقت ندارد. اگر على (عليه السلام) اين گونه رفتار نكرده بود، ما امروز نمى‏توانستيم بگوييم اسلام نظام حكومتى خاص دارد، مبانى و اصولى دارد كه بايد اجرا شود. در غير اين صورت، اسلام دينى شناور و تابع سليقه‏ها و قرائت‏هاى مختلف مى‏شد. قرائتى از خليفه اول، قرائت ديگرى از خليفه دوم، و قرائت سومى هم از على (عليه السلام) بود. بين قرائات مختلف چه تفاوتى است؟ ما چگونه مى‏توانستيم ادعا كنيم قرائت على (عليه السلام) درست است و قرائت‏هاى ديگر، جاى اشكال و تامل دارد؟ بر چه اساسى ممكن بود بگوييم قرائت معصوم (عليه السلام) از اسلام را كه همه بايد آن را بپذيرند، در اختيار داريم؟ و بر چه مبنايى مى‏توانستيم بگوييم: در مقابل راى معصوم، فضولى موقوف!

اگر على (عليه السلام) آن گونه رفتار كرده بود، گفته مى‏شد، مگر نديديد خليفه اول به شيوه‏اى رفتار كرد، خليفه دوم به شيوه‏اى و على (عليه السلام) هم به شيوه‏اى ديگر؟ او هم يكى مانند ديگران بود. در اين صورت بر چه اساسى تشخيص دهيم راى او بهتر از راى ديگران بود؟ خلفاى قبل به خاطر مصالح خودشان، و براى اين كه معاويه مزاحم آن‏ها نباشد او را به شام فرستادند. على (عليه السلام) نيز بايد همين گونه عمل مى‏كرد. خليفه سوم نيز رفتار خليفه دوم را تاكيد كرد، اگر على (عليه السلام) هم مى‏آمد و همين كار را مى‏كرد پس چه تفاوتى بين عملكرد آن‏ها بود؟ با چه مبنايى تشخيص دهيم يكى از اين رفتارها بر اساس راى معصوم (عليه السلام) و بقيه مبتنى بر راى غير معصوم بوده است؟ چگونه متوجه شويم يك مورد از آن‏ها صحيح و مابقى آن‏ها اشتباه بوده است؟

حتى مى‏توان عكس اين را ادعا كرد و گفت: اگر بنا بود كه ما قضاوت كنيم، و اين گونه معيارها را در نظر بگيريم، بايد بگوييم كه راى خلفاى قبل از على (عليه السلام) درست‏تر بود!

چون آن‏ها بال تدبيرى كه انديشيدند، خونريزى شام و عراق حاصل نشد، مگر نه اين كه گفته شده: الصلح خير لذا، از آن جا كه اسلام دين رافت، رحمت، مهربانى، صلح، آشتى، لبخند و سازش است، پس على (عليه السلام) در اين كه با اصحاب جمل، نهروان و صفين جنگيد، اشتباه كرد! در مدت چهار سال و نه ماه كه خلافت او ادامه داشت دائما در حال جنگ بود، پس قرائت على (عليه السلام) درست نبود!

اما على (عليه السلام) نمى‏خواست فقط براى زمان خودش طرح بدهد، او قصد داشت براى مردم همه زمان‏ها، تا روز قيامت طرح حكومتى اسلام را معرفى كند. اسلام طرفدار عدالت است، اگر عدالت با صلح و سازش و آرامش حاصل شود، نبايد قطره خونى ريخت و نيز نبايد كوچك‏ترين اهانتى به هيچ كس بشود. على (عليه السلام) همان شخصيتى بود كه وقتى شنيد يك خلخال از پاى دخترى يهودى يا زرتشتى كشيدند گفت: اگر مسلمان از اين غصه جان داده و دق كند سزاوار است.⁽⁴³⁾ على (عليه السلام) حاضر نمى‏شد يك خلخال از پاى يك دختر يهودى كشيده شود، حال آيا چنين كسى مى‏پذيرد بدون دليل هفتاد هزار نفر را از دم تيغ بگذراند؟! اگر من و شما با طرز تفكر امروزى بوديم، درباره على (عليه السلام) چه مى‏گفتيم؟ آيا نمى‏گفتيم على (عليه السلام) آدمى است خشن، قسى القلب، بى سياست، و اوصافى از اين قبيل؟! ديگر بيش از اين جرات نمى‏كنم به آن حضرت جسارت كنم.

اما على (عليه السلام) فقط زمان خودش را نمى‏ديد و فقط به فكر حكومت خودش نبود، او بايد الگوى حكومت اسلامى را نشان دهد، تا هر كس تا روز قيامت بخواهد حكومت اسلامى بر پا كند از او الگو بگيريد.

زمانى كه حضرت امام (قدس السره الشريف) در پاريس مستقر بودند، خبرنگاران از اطراف دنيا گرد ايشان جمع شدند و پرسيدند: اگر شما پيروز شويد و شاه برود، چگونه حكومتى را بر ايران حاكم خواهيد كرد؟ ايشان در جواب فرمودند: حكومت على (عليه السلام). الگوى ما حكومت على (عليه السلام) است.⁽⁴⁴⁾ البته بعد از پيروزى نيز خود ايشان فرمودند، با همه زحمت هايى كه كشيديم هنوز فقط بويى از اسلام مى‏آيد. اما حكومت ايده آل حكومتى است كه على (عليه السلام) الگوى آن را نشان داد، و ما به هر مقدار كه شرايط اجازه دهد و مردم حمايت كنند، به سمت آن حركت مى‏كنيم، هدف ما آن حكومت است، مى‏خواهيم آن گونه بشويم. نگفت الگوى ما دموكراسى اروپا و يا آمريكا است. نگفت الگوى ما حكومت خليفه اول و دوم و يا همه خلفاى راشدين است. فرمود الگوى ما حكومت على (عليه السلام) است.

على (عليه السلام) حكومت اسلامى را نه تنها با بيانش بلكه با پنج سال حكومتش و در عمل، تعريف كرده بود. اما معاويه بعد از شهادت على (عليه السلام) با استفاده از اهرم‏ها و زمينه‏هاى ضعفى كه قبلا عرض كردم و در بين جامعه اسلامى آن روز وجود داشت، سعى كرد اين طرز تفكر را منحرف كند، و در جامعه تفكر ديگرى را به وجود آورد. تلاش كرد مردم را شستشوى مغزى دهد، و طرح ديگرى را مطرح كند. بر همين اساس بود كه سياست‏هاى مذكور را به كار گرفت، سران، شخصيت‏هاى بزرگ و رؤساى قبايل را با تطميع اغفال كرد، آن قدر بذل و بخشش كرد، تا همه آنان را خريد. عده زيادى از ساير مردم نيز تابع رؤساى خود بودند، به هر سمتى كه رئيس قبيله مى‏رفت آن‏ها نيز به دنبال او راه مى‏افتادند. ديگران را نيز با ارعاب و تهديد منحرف مى‏كرد. معاويه ظرف بيست سال حكومت خود چه كارهايى كه نكرد، از طرفى تسمه از گرده مردم كشيد! و از طرف ديگر بذل و بخشش هايى كه كرد، براى ايجاد رعب و وحشت و انجام ترورها، بى‏رحمى‏ها، كشتارها، خونريزى بى حد و حساب و تجاوز به نواميس، امثال بسر بن ارطاه و ثمره بن جندب را مى‏فرستاد تا زهر چشمى از عموم مردم گرفته شود و ديگر كسى جرات هيچ اقدامى را نداشته باشد. به جز چند نفر كه در عالم اسلام به خصوص در عراق و حجاز به عنوان حواريين على (عليه السلام) شناخته شده بودند، بقيه مرعوب قدرت و سياست معاويه بودند. اين اشخاص تا حدى نزد مردم محترم بودند. حتى همان كسانى كه ضعف‏هايى از خود نشان مى‏دادند و اهل ماديات بودند، اين شخصيت‏ها را به خاطر مقامات عالى آن‏ها دوست مى‏داشتند.

ما خودمان هم كم و بيش همين گونه هستيم، يعنى گاهى مرتكب گناهانى مى‏شويم، اما انسان‏هاى با تقوا و متدين را دوست داريم. گرچه خودمان گاهى احتياط در اموال را مراعات نمى‏كنيم، اما اگر به شخص پارسايى كه در صرف بيت المال دقت دارد برخورد كنيم، او را دوست داريم. خود ما همت انجام اين گونه كارها را نداريم، اما وقتى كه خوبان را مى‏بينيم، خوشحال مى‏شويم.

به هر حال، در آن زمان چند نفر از حواريين على (عليه السلام) وجود داشتند، و به همين اسم شناخته مى‏شدند، در تاريخ نيز به همين نام معرفى شده‏اند. به جز مالك اشتر كه او را براى حكومت مصر فرستاده و كشته شد، و همچنين محمد بن ابى بكر، چند نفر ديگر بودند كه، علاوه بر موقعيت‏هاى اجتماعى، از مقامات معنوى نيز برخوردار بوده، زهد و تقواى فراوانى داشتند، علوم بلايا و منايا داشتند، از غيب خبرهايى مى‏دادند. بعضى از اصحاب على (عليه السلام) بودند كه از شهادت خود و ديگران خبرها داشتند. در ميان اين افراد، چهار نفر بيش از ديگران برجسته بودند: حجر بن عدى، عمرو بن حمق خزاعى، رشيد حجرى و ميثم تمار. به هيچ قيمتى ممكن نبود اين چهار نفر را تطميع كرد. هر چه معاويه تلاش كرد تا آن‏ها را با احترام و تمجيد و تعريف بفريبد و به صورتى ايشان را آرام كند، انعطاف پيدا نمى‏كردند. اين بزرگواران پيغمبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم) را مى‏شناختند و به على (عليه السلام) عشق مى‏ورزيدند و تمام وجودشان صرف بيان فضائل و مناقب على (عليه السلام) مى‏شد. معاويه در مورد اين افراد درمانده شد؛ لذا، تصميم گرفت آن‏ها را بكشد. حجر بن عدى را، از يك طرف، عمرو بن حمق خزاعى را نيز از طرف ديگر. سر عمرو بن حمق را بريد و براى همسرش فرستاد، آن بانوى بزرگوار نيز در پاسخ پيغامى براى معاويه فرستاد. اين پيغام به حدى او را برافروخته كرد، كه دستور داد آن خانم را از كشور اسلامى بيرون كنند، يك روز عمرو بن حمق خدمت امير المؤمنين (عليه السلام) رسيده عرض كرد: مولاى من! من به خاطر اين كه شما رئيس هستيد و از پست و مقامات دنيوى و امكانات برخوردار هستيد، نزد شما نيامده‏ام؛ من به اين دليل كه خداوند اطاعت شما را بر ما واجب كرده، و حق بزرگى و سرورى بر ما را براى شما قرار داده، در محضر شما هستم. على جان! اگر به من دستور دهيد كه تمام كوه ها را جا به جا كنم و من چنين قدرتى داشته باشم، و امر كنيد آب تمام درياها را بكشم و من از عهده چنين كارى برآيم، و اگر به من بفرماييد تمام عمرم شمشير به دست با دشمنان تو بجنگم، هنوز نتوانسته‏ام حق را ادا كنم، حق بر من از اين عظيم‏تر است. امى المؤمنين (عليه السلام) خوشحال شده، براى او دعا كرد و فرمود: اى كاش صد نفر مانند تو در ميان مسلمان‏ها وجود داشت.⁽⁴⁵⁾ فقط تعداد محدودى همانند اين گل‏ها و با چنين درجه‏اى از ايمان بودند. معاويه اين دو بزرگوار، يعنى حجر بن عدى و عمرو بن حمق را در كمال بى رحمى، با تمام عواقبى كه براى او داشت، به قتل رساند.

كشتن اين افراد براى او گران تمام مى‏شد، او نمى‏خواست در بين مسلمان‏ها بدنام شود، ولى چاره ديگرى نديد. هنگامى كه ديد آن‏ها به هيچ قيمتى تسليم نمى‏شوند و نمى‏توان ايشان را ساكت و آرام كرد، ممكن نيست آن‏ها را تطميع كند، دستور قتل آنان را داد. دو نفر ديگر از حواريين على (عليه السلام) يعنى رشيد حجرى و ميثم تمار باقى مانده بودند.

هنگامى كه معاويه در شام از دنيا رفت ميثم تمار به دوستانش خبر داد و گفت: طوفانى برپا شده و من احساس مى‏كنم معاويه در شام از دنيا رفت؛ افرادى كه ميثم را مى‏شناختند، متوجه بودند كه او نسنجيده سخن نمى‏گويد. بعد از چندى عبيدالله بن زياد حاكم كوفه شد و داستان معروفى كه در مورد ماجراى ميثم شنيده‏ايد واقع شد؛ ميثم به كار خود مشغول بود، فضائل على (عليه السلام) را مى‏گفت و مردم را به پيروى از خاندان پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) دعوت مى‏كرد. عبيدالله هر تلاشى كرد ميثم را آرام كند، موفق نشد. در ايامى كه چند روز به ورود حسين بن على (عليه السلام) به عراق مانده بود، همان زمانى كه مسلم در كوفه بود و عبيدالله بن زياد در صدد كشتن او بود، نقل شده روزى ميثم سوار اسبى، و حبيب بن مظاهر هم سوار اسبى ديگر بود؛ اين دو به همديگر رسيدند، به حدى به هم نزديك شدند كه سر اسبها به همديگر فرو رفت، هنگامى كه كاملا به هم نزديك شدند، در گوشى با يكديگر صحبت و شوخى مى‏كردند - شوخى‏هاى آن‏ها هم از اين قبيل بود - ميثم به حبيب بن مظاهر گفت: من مرد سرخ مويى كه دو گيسو از دو طرف سر او آويزان است سراغ دارم، كه چند صباحى ديگر براى يارى پسر پيامبر خود كشته مى‏شود. منظور او حبيب بود و به خود او خبر مى‏داد. حبيب هم گفت: من هم مرد اصلعى را مى‏شناسم كه موهاى جلوى سرش ريخته و شكمش مقدارى بر آمده، او را بر چوبى از نخله خرما به دار زده، روز بعد لجامى به دهانش مى‏زنند تا ديگر نتواند سخن بگويد، و بعد زبانش را بريده و پس از آن در روز سوم نيزه‏اى به شكمش مى‏زنند. اين دو بزرگوار با هم صحبت مى‏كردند، يكى خبر از آينده ديگرى و او خبر از آينده اولى مى‏داد. شوخى‏هاى آن‏ها نيز همين گونه بود. يكى از دوستان ايشان گفته هايشان را شنيد و نزد رشيد حجرى رفته، و گفت: من امروز چنين ماجرايى را ديدم، ميثم اين گونه در مورد حبيب بن مظاهر مى‏گفت كه مرد سرخ مويى را مى‏شناسم كه دو گيسو از دو طرف سر او آويزان است و قرار است به زودى در راه حمايت از پسر پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) به شهادت برسد. رشيد گفت: خداوند ميثم را رحمت كند، يك كلمه را نگفت، و آن كلمه اين است كه بعد سر او را براى حاكم مى‏فرستند و صد درهم بر جايزه كسى كه سر او را مى‏آورد، افزوده مى‏شود.⁽⁴⁶⁾

على (عليه السلام) چنين افرادى تربيت كرده بود. سرانجام عبيدالله بن زياد، ميثم تمار و رشيد را به شهادت رساند. چرا؟ چون اين دو نفر حاضر نبودند تسليم شوند.

اجازه بدهيد به عنوان جمله معترضه مطلبى را عرض كنم، باز هم از هم لباس‏هاى خودمان گلايه كنم. مورخان و محدثان از ميثم تمار نقل كرده‏اند و شايد روايات متعددى در اين زمينه داشته باشيم كه، اميرالمؤمنين (عليه السلام) به ميثم فرمود: چگونه است حال تو آن هنگامى كه تو را بر چوبه‏اى از نخل دار بياويزند، زبان تو را ببرند و بعد نيزه به شكم تو بزنند؟ ميثم از حضرت (عليه السلام) سؤال كرد كه آيا در آن حال من مسلمان هستم؟ حضرت (عليه السلام) فرمود: آرى. ميثم جواب داد: خوشحال مى‏شوم. على (عليه السلام) باز فرمود: پس بدان كه تو را به تبرى جستن از من دعوت مى‏كنند، تا بگويى من از على (عليه السلام) بيزار هستم. آيا اين كار را خواهى كرد؟ فرمود: به خدا قسم تا زمانى كه نفس داشته باشم اين كار را نخواهم كرد.

پس على (عليه السلام) به او اين گونه بشارت داد كه بدان در بهشت با من خواهى بود.⁽⁴⁷⁾

گلايه‏اى كه قصد داشتم از دوستان هم لباسى خودم بكنم اين است كه ما در مسائل مربوط به امر به معروف و نهى از منكر مطلب را مى‏رسانيم به جايى كه اگر ضرر جانى در كار باشد، تكليف ساقط است. اما آيا ميثم نمى‏دانست اگر جانش در خطر باشد، حفظ جان واجب است و بايد تقيه كرد؟ مگر نه اين كه گفته مى‏شود حفظ جان واجب است؟

اين سؤال در مورد حجر بن عدى، رشيد حجرى، عمرو بن حمق و بعدها در مورد سعيد بن حبير و بسيارى از بزرگان اصحاب نيز صادق است. حجاج بن يوسف، سعيد بن حبير را احظار كرده، به او گفت: بگو از على (عليه السلام) بيزار هستم جواب داد: حاشا و كلا.

زبانش را بريدند و بعد او را به شهادت رساندند، ولى دست از ولايت بر نداشت.

دست و پاهاى رشيد حجرى را بريدند، گفته بود كه من از مولاى خود على (عليه السلام) شنيدم كه دست و پايم را قطع مى‏كنند و بعد زبانم را نيز مى‏برند. عبيدالله بن زياد گفت: براى اين كه حرف على (عليه السلام) دروغ بشود، اين كار را نمى‏كنم. بعد از اين كه دست و پاى رشيد را بريدند، او عاشقانه آغاز به بيان كردن فضائل على (عليه السلام) كرد؛ عبيدالله به خيال خودش مجبور شد زبان رشيد را ببرد، لذا حجامى را فرستاد تا زبان رشيد را ببرد، ابتدا قصد نداشت اين كار انجام شود، بلكه مى‏خواست خبر على (عليه السلام) دروغ در بيايد، ولى بر خلاف ميل او اين خبر درست واقع شد.⁽⁴⁸⁾

گلايه از دوستان هم لباس خودم اين است كه، ما بايد در مورد اين مسائل بيش‏تر كار كنيم، تا بتوانيم بگوييم در چه مواردى و چه زمانى به خاطر تقيه تبرى از امام معصوم (عليه السلام) جائز است؟ ارتكاب كدام يك از محرومات و در چه مواردى به واسطه تقيه جايز است؟

آيا مواردى هست كه تقيه نتواند جلوى انجام تكليف را بگيرد يا نه؟ اگر هست در چه مواردى است؟ و سرانجام، بزرگانى كه در نهايت مرتبه تقوا و تالى تلو مقام عصمت بودند و علم بلايا و منايا داشتند بر اساس چه دليلى حاضر نشدند از على (عليه السلام) تبرى بجويند تا جان خودشان را حفظ كنند؟ مگر نه اين كه اگر اين بزرگواران زنده مى‏ماندند، مى‏توانستند زمان بيشترى را براى تعليم معارف به مردم صرف كنند؟ و مگر نه اين كه با كشته شدن امكان انجام وظيفه تعليم از ايشان سلب مى‏شد؟ مناسب بود حداقل تقيه مى‏كردند؛ چرا اين بزرگان تقيه نكردند؟ دليل شرعى آن‏ها چه بود؟ آيا از مسئله تقيه اطلاع نداشتند؟ چرا على (عليه السلام) هنگامى كه از آينده آن‏ها خبر مى‏داد، به ايشان نفرمود وقتى كه شما را وادار به تبرى از ما كردند، اين كار را انجام دهيد! تا جان شما محفوظ باشد. متاسفانه، ما در مورد اين مسائل كمتر كار كرده‏ايم. كسى كه شايد بهترين كار را در اين زمينه انجام داد، حضرت امام (قدس السره الشريف) بود. اولين فتواى صريح ايشان اين بود كه تقيه در مورد امور مهم حرام است، ولو بلغ ما بلغ.⁽⁴⁹⁾ ديگران چنين فتوايى را نمى‏دادند، چون تحقيق نكرده بودند، و جرات نمى‏كردند كه چنين فتوايى بدهند، چون در اين زمينه كم كار شده بود. تنها امام (قدس السره الشريف) چنين شهامتى داشت، هم تحقيق كرده بود و هم اين شهامت را داشت كه علنا بگويد: ولو جان شما در خطر باشد، حتى اگر صدها هزاران نفر كشته شوند، بايد نظام اسلامى برقرار باشد. بايد كسانى كه در صدد از بين بردن اسلام، عقايد اسلام و ارزش‏هاى اسلامى هستند، از بين بروند و تقيه در اين مسئله حرام است، ولو بلغ ما بلغ. اين گفتار امام (قدس السره الشريف) بود، اما ما شاگردهاى ايشان، البته اگر اين لياقت را داشته باشيم كه خود را شاگرد امام (قدس السره الشريف) بدانيم، ما نيز كوتاهى كرده و راه او را درست دنبال نكرديم. بايد مبانى فقهى اين مساله را درست تبيين كنيم، تا مشخص شود در چه مواردى تقيه جايز و در چه مواردى واجب است. آيا مواردى هست كه تقيه جايز ولى ترك آن ارجح باشد؟

كم و بيش اين سؤال‏ها مطرح شده است، ولى عرض بنده اين است كه تحقيقاتى از اين قبيل گسترش پيدا كند و اين معارف در دسترس همه مردم قرار گيرد. مگر اين‏ها احكام دين نيست؟ و مگر در اين زمان ما به اين احكام محتاج نيستيم؟ آيا اطمينان داريم ديگر به اين احكام احتياج نخواهيم داشت؟ اگر ما اين احكام را درست تبيين نكنيم، شياطين تساهل و تسامح را مطرح مى‏كنند و آن را پاى اسلام مى‏گذارند؛ و با اين كار خود، غيرت را از مسلمان مى‏گيرند، و اين شك و شبهه را در مسلمانها ايجاد مى‏كنند كه چون اسم نظام، نظام اسلامى است، پس بايد تسليم همه چيز آن بود.

هنگامى كه على (عليه السلام) در راس حكومت بود، اگر والى او خطا مى‏كرد، مردم نزد حضرت امير (عليه السلام) مى‏آمدند و اعتراض مى‏كردند. احتمالا اين ماجرا شنيده‏ايد كه روزى على (عليه السلام) مشغول نماز بود، اقامه نماز را گفته بود و مى‏خواست تكبير بگويد؛ در همين حال، زنى كه از راه دورى آمده بود گفت: يا على! من با شما كارى دارم. حضرت تكبير نماز را نگفت، فرمود: بگو چه كار دارى؟ گفت: والى اى كه براى شهر ما فرستادى به ما ظلم مى‏كند. اشك از چشمان على (عليه السلام) جارى شد. همان لحظه گفت: خدايا تو مى‏دانى من راضى نبودم به اين مردم ظلم كند؛ و امر كرد قلم و كاغذ آوردند و حكم عزل آن والى را نوشت.⁽⁵⁰⁾ آن مردم نگفتند چون حكومت على (عليه السلام) حكومت اسلامى است، پس بايد همه جزئيات آن را پذيرفت. همچنان كه چه كسى گفته مسؤولى كه رسما بر عليه اسلام كار مى‏كند، مسؤولى كه شخص رهبر در مورد او فرمود: يك كار به نفع اسلام نكرده، و بعضى از اقداماتى كه انجام مى‏دهد صد در صد ضد اسلام است، و من اين فرمايش مقام معظم رهبرى را به گوش خودم از زبان مبارك ايشان شنيدم، آن وقت به ما مى‏گويند چون حكومت اسلامى است، اعتراض نكنيد! چه كسى اين گونه گفته است؟ پس امر به معروف و نهى از منكر براى چيست؟ چرا وقتى مى‏بينيم دارند با اسلام بازى مى‏كنند، بايد خفه شويم؟ خوب، ادعا مى‏كنند ما تابع افكار مردم هستيم؛ بر فرض كه اين مبنا درست باشد - كه نيست - مگر اين‏ها مردم نيستند؟

چگونه چهار جوان بى بند و بار اين حق را دارند وسط خيابان، دختر و پسر با هم برقصند و يكديگر را ببوسند، ولى اين مردم حق ندارند بگويند ما با اين افراد مخالفيم؟

در اين صورت خلاف امنيت مى‏شود؟ مگر وظيفه مسؤولين كشور جمهورى اسلامى اين نيست كه از قانون اساسى دفاع كنند؟ مگر اين اصل كه مطبوعات حق ندارند بر خلاف مبانى اسلام و اخلاق عمومى چيزى بنويسند در قانون نيامده است؟⁽⁵¹⁾ آيا طى اين چند سال در مطبوعات ما مطلبى بر خلاف مبانى اسلام نوشته نشده است؟ آن كسى كه قسم خورده است از قانون حمايت كند، چرا حرفى نمى‏زند؟ آيا صرفا به اين بهانه كه قانون به مطبوعات آزادى داده است مى‏توان بسنده كرد؟ آيا قانون به مطبوعات آزادى مطلق داده است؟ در همين قانون قيد شده است كه مطبوعات حق ندارد بر خلاف مبانى اسلامى و اخلاق عمومى مطلبى بنويسند. در غير اين صورت بايد تحت پيگرد قرار گيرد. قانون مصوب شوراى انقلاب فرهنگى وزير ارشاد را به عنوان مسؤول تمام فعاليت‏هاى فرهنگى و مطبوعاتى معرفى مى‏كند،⁽⁵²⁾ پس چرا بر اين گونه فعاليت‏ها نظارت نمى‏كنند؟ اى كاش فقط نظارت نمى‏كردند، چرا چراغ سبز به مطبوعات منحرف نشان مى‏دهند؟ چرا امكانات و تسهيلات در اختيار آن‏ها قرار مى‏دهند؟ آيا براى اين كه صريحا به مقدسات اسلام، و به شخصيت سيدالشهداء (عليه السلام) جسارت كنند؟ اين حكومت اسلامى است؟ صرف اين كه رهبر ما، نور چشم ما - كه جان ما فداى او باد - ولى فقيه است، اين موجب نمى‏شود همه مسائل اصلاح شود، و همه اقدامات مورد تاييد باشد.

در هر موردى تخلف شد، بايد اعتراض كرد. به محض اين كه مساله‏اى بر خلاف فكر جناح حاكم و اصطلاح اصلاح طلب باشد - البته بايد گفت چگونه اصلاح طلب هستند؟ مگر با اسم عوض كردن افساد مى‏شود اصلاح؟ و اذا قيل لهم لا تفسدوا فى الارض قالوا انما نحن مصلحون. الا انهم هم المفسدون و لكن لا يشعرون⁽⁵³⁾ - اگر موضوعى با مذاق آن‏ها سازگار نباشد، بلافاصله تعداد اندكى لات و لا مذهب مست راه مى‏افتند، تظاهرات مى‏كنند، و هيچ كس جلوى شان را نمى‏گيرد. ادعا مى‏كنند ما تابع خواست مردم، و خواست جوان هستيم؛ مگر اين‏ها كه در اين مجالس حاضر مى‏شوند نيستند؟

هشتاد درصد مردمى كه در اين قبيل مجالس شركت مى‏كنند، جوان‏ها هستند. همه شعار بدهيم كه ما از جوان‏ها حمايت مى‏كنيم! چه اقدامى براى اين جوانان مى‏كنيد؟ اين جوان‏ها دين مى‏خواهند، حسين (عليه السلام) مى‏خواهند. آن مدعيان اصلاحات، مدعيان طرفدارى از قانون اساسى، مدعيان دموكراسى غربى، اگر راست مى‏گويند و صداقت دارند، ببينند اين مردم چه مى‏خواهند، مطابق آن عمل كنند. مگر ادعا نمى‏كنند بر اساس خواست مردم عمل مى‏كنند؟ مگر اين‏ها مردم نيستند؟ آيا فقط چند جوان كه تحت تاثير تبليغات آمريكا واقع شده، و فيلم‏هاى مبتذل ويدئويى اخلاق آن‏ها را فاسد كرده، مردم هستند؟ فقط بايد به آن‏ها لبخند زد، و بوسه حواله داد؟ اين‏ها جوان نيستند؟ اين‏ها مردم نيستند؟ بر اساس قانون اساسى نبايد به مشكلات اين‏ها رسيدگى كرد و به خواسته اين‏ها جواب داد؟ آيا قانون نمى‏گويد بايد از فساد و تعدى به احكام اسلام و ارزش‏هاى اسلامى جلوگيرى كرد؟ اگر صداقت داريد، پس چرا رسيدگى نمى‏كنيد؟ چرا فقط طرف مقابل را مى‏بينيد؟ كمى هم به سخن اين جوان‏ها را بشنويد.

من اين جا نبودم، ولى شنيدم كه چندى پيش، مردم اعتراض شديدى نسبت به محتواى بعضى روزنامه‏ها داشتند و تحصن عجيبى كردند، حضرت آيت الله عظمى مشكينى، حضرت آيت الله جوادى، حضرت آيت الله نورى و بعضى ديگر از بزرگان تشريف آوردند، و از اين تحصن مردم حمايت كردند. مسؤولان بعد از گذشتن چند ماه از اين تحصن چه اقدامى انجام دادند؟ آيا مراجع تقليد جزو مردم نيستند؟ آيا نبايد به حرف آن‏ها توجه كرد؟ سرانجام بگويند تحصن تان غير قانونى است! بعضى استانداردها در مورد تظاهرات روز 23 تير ماه در حمايت از رهبرى هم گفتند اين راهپيمايى غير قانونى است! اما بر اساس كدام قانون؟ ده نفر از استانداران اجازه برگزارى اين تظاهرات را ندادند،⁽⁵⁴⁾مگر مردم به حرف آن‏ها توجه كردند؟ مردم دين دارند، و اگر احساس كنند دينشان در خطر است، به اين گونه مسائل توجه نمى‏كنند، و نبايد هم توجه كنند.

البته اگر مقام معظم رهبرى امرى فرمودند، بر روى چشم. اطاعت امر ايشان، مثل اطاعت امر امام (قدس السره الشريف) است. و اگر نهى فرمودند، نهى ايشان نيز بر سر چشم؛ اما مگر ايشان فرمودند كه شما حرف تان را نگوييد، اعتراض نكنيد، انتقاد نكنيد؟ اگر مردم ما بى سر و صدا در مقابل اين هجمه عظيم فرهنگى انتقاد قانونى مى‏كردند، وضعيت فرهنگى كشور اين گونه نمى‏شد. اما متاسفانه، ابتدا ما را اغفال و تخدير كرده، به ما اين گونه القا كردند كه چون نظام ما اسلامى است، بايد در همه موارد اطاعت كنيد. اين مغالطه است! صرف اين كه اين نظام اسلامى است، اطاعت از هر مسؤولى واجب نمى‏باشد، و اعتراض به هر مسؤولى حرام نيست. اگر از كسى تخلفى ديده شد، بايد اعتراض كرد، بايد فرياد سر داد، بايد به دنيا فهماند كه ما نيز بخشى از مردم اين كشور هستيم. راديو و تلويزيون‏هاى خارجى با مسائل ايران چنان برخورد مى‏كنند كه گويا در ايران مردمى غير از تعداد اندكى بى بند و بار غربزده فرارى از اسلام، وجود ندارد.

بايد نشان دهيم كه ما مردم هستيم، و آن غده‏هاى سرطانى و آفت زده هستند. آن كسانى كه انقلاب كردند و بار اين انقلاب را به دوش كشيدند، اين مردم هستند. كسانى كه زير پرچم حسين (عليه السلام) انقلاب كردند و براى احياى احكام اسلام كشته دادند، حال چگونه ممكن است، مشاهده كنند احكام اسلام به بدترين وجهى بازيچه شده و آرام بنشينند؟

آيا اين دين است؟ اين خدا است؟ اين راه امام حسين (عليه السلام) است؟ آيا قانون اساسى ما چنين گفته، يا مراجع ما اين گونه گفته‏اند؟ كدام دين چنين مطلبى را گفته است؟ كدام دموكراسى اين گونه مى‏گويد؟ شما كه انجيل تان حقوق بشر و قرآن تان قانون اساسى است، بسيار خوب، به همين قانون اساسى و به همين دموكراسى غربى عمل كنيد. بيش از نود درصد مردم ايران واقعا اجراى احكام اسلام را مى‏خواهند؛ خودتان را فريب ندهيد، به خدا قسم! سكوت اين مردم از نجابت آن‏ها واين تصور كه مقام معظم رهبرى نسبت به اعتراض رضايت ندارند، ناشى مى‏شود.

در يكى از شهرهاى خراسان، بعد از سخنرانى من، خانمى فرهنگى با اصرار نزد من آمد، و گفت: پيامى دارم كه مى‏خواهيم به مقام معظم رهبرى برسانى، گفتم انشاء الله در صورت امكان اين كار را خواهم كرد. گفت: به آقا بگو، به خدا قسم! اگر به احترام شما نبود، ما زن‏ها كفن مى‏پوشيديم و فلان و فلان را به جاى خودشان مى‏نشانديم. تنها به احترام شما و اين احتمال كه ممكن است شما راضى نباشيد اقدامى نمى‏كنيم. مردم ما به احترام رهبرى و به احترام حفظ امنيت و آرامش نظام سكوت كرده‏اند؛ وگرنه، مگر اين مردم به اين كه اسلام در اين كشور بميرد رضايت مى‏دهند؟ توصيه بنده به شما عزيزان اين است، با روش قانونى و منطقى، اعتراض خود را به گوش مسؤولان برسانيد، با صداى رسا بگوييد ما چنين مطالبى را نمى‏خواهيم. اين كار كه جنايت، آشوب و ترور نيست. آيا صرف مخالف بودن با رفتارى خاص، يا سياستى خاص، و يا فلان مسؤول يا رفتار او تروريسم و خشونت‏طلبى است؟ اگر چنين باشد، رفتار على (عليه السلام) را و يا حتى عملكرد شخص پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) را چگونه توجيه مى‏كنيد؟ نقل شده، طى ده سال بعد از هجرت پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) هفتاد غزوه توسط ايشان واقع شد، و نيز على (عليه السلام) ظرف حكومتى كم‏تر از پنج سال، سه جنگ بزرگ با صد هزار كشته مسلمان انجام داد؛ چگونه اين موارد را توجيه مى‏كنيد؟

زمانى كه منطق تساهل و تسامح بر جامعه حاكم شد، به ذهن جوان‏هاى ما اين گونه خطور مى‏كند و بعد نامردها و بى دين‏ها صريحا مى‏گويند خمينى بايد به موزه تاريخ سپرده شود، اسلام ديگر رفت، اين مشكل اسلام است كه نمى‏تواند با دموكراسى بسازد.⁽⁵⁵⁾

والسلام عليكم و رحمه الله و بركاته

زمينه‏هاى قيام عاشورا (3)

- روش‏هاى به كارگيرى عوامل انحراف جامعه از سوى معاويه

مقطع اول، قبل از خلافت حضرت امير (عليه السلام)

مقطع دوم، دوران خلافت حضرت امير (عليه السلام)

مقطع سوم، پس از شهادت حضرت امير (عليه السلام)

- فعاليت مخفيانه امام حسين (عليه السلام) در زمان معاويه

بسم الله الرحمن الرحيم

الحمد لله رب العالمين، و الصلوه و السلام على سيد الانبياء و المرسلين، ابى قاسم محمد و على آله الطيبين الطاهرين المعصومين، اللهم كن لوليك حجه بن الحسن صلواتك عليه و على آبائه فى هذه ساعه و فى كل ساعه وليا و حافظا و قائدا و ناصرا و دليلا و عينا حتى تسكنه ارضك طوعا و تمتعه فيها طويلا. السلام عليك يا ابا عبدالله و على الارواح التى حلت بفنائك.

شهادت مظلومانه آقا ابى عبدالله را به پيشگاه ولى عصر (عج)، مقام معظم رهبرى، مراجع معظم تقليد و همه شيفتگان مكتب حسينى تسليت عرض مى‏كنيم. اميدواريم خداى متعال دست ما را در دو جهان از دامان حسين (عليه السلام) كوتاه نفرمايد و به بركت پيروى او، همه مشكلات دنيوى و اخروى دوستانش را بر طرف كند.

در جلسات گذشته سؤال هايى را مطرح كرديم و در حدى كه خدا توفيق داد و بضاعت بنده اقتضا مى‏كرد جواب هايى را به عرض رساندم. براى آن كه به آخرين سؤالى كه مطرح كرديم پاسخ دهيم، لازم بود به عنوان مقدمه مطالبى را توضيح دهم. در دو جلسه گذشته در اين باره صحبت كرديم و انشاء الله امشب آن بحث را تمام مى‏كنيم.

سؤال اين بود كه چرا مسلمانان، حتى كسانى كه سال‏ها در محضر حضرت امير (عليه السلام) بوده و از تعاليم آن حضرت بهره برده بودند و حتى كسانى كه خودشان امام حسين (عليه السلام) را براى تصدى امر ولايت و حكومت اسلامى دعوت كرده بودند، پس از گذشت مدت كوتاهى شمشيرهايشان را به روى امام حسين (عليه السلام) كشيدند و با آن وضع فجيع و آن مصائب عظيم، حضرت را به شهادت رساندند؟ اگر اين داستان را مكرر و هر سال نشنيده بوديم، به اين سادگى باور نمى‏كرديم كه چنين واقعه‏اى امكان‏پذير باشد؛ اما اين رويداد از قطعيات تاريخ است و هيچ شك و شبهه‏اى در وقوع آن وجود ندارد.

براى اين كه پاسخ اين سؤال را دريابيم بايد از واقعه عاشورا قدرى به عقب برگرديم و وضع صدر اسلام را به خصوص از زمانى كه بنى اميه در شام قدرت را به دست گرفتند، بررسى كنيم تا ببينيم در اين زمان چه شرايطى وجود داشت كه عده‏اى توانستند از اين شرايط بهره بردارى كنند و فاجعه عظيم كربلا را به وجود آورند. گفتيم در جامعه اسلامى ضعف هايى وجود داشت و اين ضعف‏ها زمينه‏اى بود براى آن كه سياستمدارانى مثل معاويه بتوانند از اين زمينه بهره بردارى كرده، با استفاده از عواملى به مقاصد خود دست يابند. بيش‏تر اين ضعف‏ها مربوط به پايين بودن سطح اطلاعات دينى و فرهنگ مردم و حاكم بودن فرهنگ قبيله‏اى بر جامعه بود؛ به گونه‏اى كه اگر رئيس قبيله‏اى كارى را انجام مى‏داد، ديگران كوركورانه از او تبعيت مى‏كردند. و مسائلى از اين قبيل، بسترى بود براى اين كه سياستمداران بتوانند از آن سوء استفاده كنند.

و اما عواملى كه معاويه مانند همه سياست بازان دنياپرست به كار گرفت، در سه چيز خلاصه مى‏شد، گرچه مى‏توان براى بعضى از اين سه، شقوق مختلفى در نظر گرفت، عوامل مذكور عبارت بودند از:

1. تطميع سران و نخبگان قوم؛ يعنى با دادن پول، جوايز، تسهيلات و اعطاى پست و مقام، سران و نخبگان را مى‏خريدند و مقاصد خود را به وسيله آن‏ها عمل مى‏كردند.